Next generation sequencing

Het lezen van onze genen kan steeds goedkoper en sneller. Rond de eeuwwisseling deed men nog twee jaar over het in kaart brengen van één humaan genoom en dat kostte toen nog zo’n miljard Euro. Nu kan het in een paar uur voor ongeveer 1000 Euro. Daardoor worden DNA-tests nu ook steeds vaker toegepast. In de kliniek, bij de zwangerschap, in het strafrecht, in de sport en ook op eigen initiatief. Maar, ons eigen DNA bepalen… Willen we dat eigenlijk wel? Leuk om te weten wat je in de toekomst te wachten staat en of je ergens aanleg voor hebt. Tenzij de uitslag tegenvalt natuurlijk. Want wat heb je er dan aan om te weten dat je een grote kans hebt een onbehandelbare ziekte te krijgen als je ouder bent? En daar ligt hem nu net de crux: de beloften van genenonderzoek voor deze onbehandelbare ziektes als diabetes, kanker en hart- en vaatziekten zijn nog niet ingelost. En: echte grote verschillen in DNA worden pas goed in kaart gebracht door patroonherkenning. Daarvoor moeten we informatie uit ‘biobanken’ gaan delen. Big data en de bijbehorende privacyvraagstukken doemen hierbij op. We identificeerden wel in korte tijd de verwekkers van infectieziekten, waardoor we nu de juiste therapie kunnen kiezen, de risico’s van een wereldwijde epidemie beter kunnen inschatten en preventiemaatregelen kunnen nemen. We vangen er – desnoods jaren later – boeven mee, kweken planten en fokken diersoorten. De termen lopen wat door elkaar, maar voor het goede begrip: Genomics is de studie van de genen, het richt zich op groepen en op veel voorkomende ziekten door data te vergelijken. Genetica richt zich vaak op één gen en individu en bestudeert erfelijkheid.

De Stichting Biowetenschappen en Maatschappij brengt jaarlijks vier cahiers uit voor het brede publiek over actuele en toekomstige ontwikkeling en toepassing van de biowetenschappen, met de focus op de betekenis en gevolgen voor mens, dier en maatschappij. De Stichting besteedt geregeld aandacht aan genetica en genomics. Over ziekten en de genetische constitutie van individuen verschenen eerder al de Bio Cahiers Pillen op maat : De opkomst van de Farmacogenetica en Gezondheid, gen en omgeving (beide te downloaden en ook in de Mediatheek te leen). Onlangs werd het nieuwe cahier Genen en gezondheid uitgebracht. Dit cahier belicht de opmars en de mogelijkheden van genomics en genetische tests bij zwangerschap en geboorte, in de gezondheidszorg, bij sport en in de rechtszaal. Het belicht ook - de boven al aangestipte - ethische, juridische en psychologische vragen die dat oproept. Bij dit cahier is lesmateriaal ontwikkeld voor havo/vwo bovenbouw. De docentenhandleiding van het lesmateriaal is verkrijgbaar door een email te sturen via het contactformulier. Het cahier is overigens ook online te lezen opeen speciale pagina op Kennislink.

Uitgebreid (lesboekvervangend) lesmateriaal over moderne genetica is in de maak! Kijk daarvoor eind 2014 op levedna!. Deze site wil de kennis over DNA in Nederland vergroten. Lesmateriaal vind je ook bij de uitgave Genetica van het Belgische project Start to Know. De uitgave is te leen in de Mediatheek, in de binnenflap vind je de code waarmee je het lesmateriaal downloadt. Bij de uitgave Genetica in beweging : De moeite waard om te leren vind je ook lesmateriaal van de Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON).
Verdere basisinformatie over Genen, DNA en genomics vind je op Watisgenomics.

Het Centre for Society and Genomics (CSG) van de Radboud Universiteit houdt zich op wetenschappelijk niveau bezig met de interactie tussen genomics en maatschappij. Het centrum publiceert regelmatig over genetica, genomics en biotechnologie.

De Mediatheek heeft onder meer de volgende uitgaven in de uitleen: Genetica; Onze genen, handboek menselijke erfelijkheid; Biologie in de 21ste eeuw; De blauwdruk : feiten en ficties over DNA; Genoom : Het recept van de mens; Mendel : vader van de genetica; Evolutie zit in je genen : Over Darwin en Genomics; Beter dan goed : Over genetica en de toekomst van topsport