donderdag 11 februari 2016

Masterclass Cyberpesten

In het World Report Violence against Children van UNICEF uit 2006 wordt al genoemd dat: “cell phones and the Internet provide new opportunities for bullying." Waar dat uiteindelijk toe kan leiden vertelt bijvoorbeeld het verhaal van de 15-jarige Canadese Amanda Todd. Zij maakte in 2012 een eind aan haar leven. Ze is dan al jarenlang via internet geïntimideerd en bedreigd door een onbekende man. Ze moest haar borsten laten zien en seksshows geven. Als ze weigert chanteert hij haar en verspreidt een blootfoto van Amanda onder haar klasgenoten. Ze wordt daar vervolgens mee gepest. Zo ernstig dat ze het leven niet meer ziet zitten. Vlak voor haar dood plaatst ze op YouTube een wanhopig filmpje waarin ze uitlegt wat haar is overkomen en wat het met haar doet. Wereldwijd keken 17 miljoen mensen naar haar noodkreet. Dit indrukwekkende voorbeeld is onderwerp van een dossier op de site van Zembla onder cyberpesten. 

Er zijn inmiddels allerhande (tegen) initiatieven als van de 14-jarige Lotte Croijmans uit Erp. Zij probeert met haar Instagram-account slachtoffers van pesten een hart onder de riem te steken. Vodafone startte vorig jaar een anti-pest Emoji actie. 70% van de door Vodafone onderzochte 5000 jongeren tussen 13 en 18 jaar in 11 landen gaf aan dat ze met een Emoji tegen pesten het makkelijker zouden vinden slachtoffers te steunen. In reactie op deze behoefte heeft Vodafone met designers en een psycholoog Emojis tegen cyberpesten ontwikkeld. Ze zijn hier te downloaden. In Litouwen werd onlangs het initiatief genomen tot een Museum van het Pesten waar een van de tentoongestelde objecten een mobiel is. 


Ondertussen gaan de incidenten door. In januari van dit jaar nog werd een groep scholieren door scholengemeenschap Het Assink Lyceum tijdelijk geschorst omdat zij social media-profielen van medeleerlingen hadden 'gekaapt'. 

Aan de Open Universiteit zijn eind 2015 twee proefschriften verdedigd die handelen over cyberpesten. Joyce Kersten onderzocht in haar proefschrift Youth and cybersafety het risico dat jongeren lopen maar ook het risico dat ze zelf vormen op internet. Niels Jacobs ontwikkelde en evalueerde het online programma Pestkoppenstoppen dat jongeren leert hoe ze met cyberpesten om kunnen gaan, zodat het stopt en zodat ze minder last hebben van de negatieve gevolgen. Het proefschrift van Kersten geeft een genuanceerd beeld van welke jongeren online risico lopen, welke jongeren negatieve ervaringen opdoen, welke jongeren een risico vormen voor anderen en welke jongeren zowel dader als slachtoffer zijn op internet. Online risico resulteert niet automatisch in negatieve ervaringen of consequenties; online risico is vaak een normaal onderdeel van de ontwikkeling van jongeren en daarnaast is online risico ook verbonden met de mogelijkheden die internet biedt. Beleid gericht op cybersafety zou, aldus Jacobs, daarom de eigen ervaringen van de jongeren als uitgangspunt moeten nemen.Jacobs concludeert dat vmbo-brugklassers (onderzoeksgroep) het meeste baat hebben bij een gecombineerde benadering, waarin volwassenen zoals bijvoorbeeld een docent, hun leerlingen helpen bij het doorlopen van een interventieprogramma. Zo krijgen ze de structuur, begeleiding en motivatie waar zij behoefte aan hebben. Als je nu echter de site benaderd krijg je een lege pagina. Pestkoppenstoppen.nl is namelijk niet meer online omdat, aldus Numrush, de onderzoeker niet meer bij de Open Universiteit werkt en de subsidie voor het project op is. Als dit waar is, is dit toch wel heel jammer. 



Er zijn inmiddels legio websites die informatie geven over cyberpesten. Ik noem er hier een aantal als: Pesten.nl, en Mediawijsheid.nl (met een handige to-do lijst voor scholen). Verder Stop pesten nu, waar je veel wetenschappelijk onderzoek kunt vinden en Pestweb.nl. Ook zijn er veel aanbieders die workshops aanbieden als Cyberpestendebaas en MyLifeStory. Scholen die op zoek zijn naar ondersteuning bij de uitvoering van de wettelijk verplichte zorg voor de sociale veiligheid op school, kunnen bij Stichting School & Veiligheid terecht. De Stichting heeft ambassadeurs aangesteld die scholen van advies voorzien.

Nu eerst wat cijfers. Er is steeds meer aandacht voor pesten op internet, maar voor het derde jaar op rij zijn de cijfers over cyberpesten onder jongeren nauwelijks veranderd, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In 2014 is bijna 8 procent van de jongeren van 15 tot 25 jaar geconfronteerd met cyberpesten. Dit is ruim twee keer zo vaak als bij alle Nederlanders (3 procent) van 15 jaar en ouder. Laster is de meest voorkomende vorm van cyberpesten onder jongeren. Van de vijftien- tot achttienjarigen zegt ruim 11 procent dat ze in 2014 met cyberpesten te maken hebben gehad, tegenover ruim 5 procent van de 21- tot 25-jarigen.

Wat kunnen we op school doen? Als je in jouw lessen aandacht wilt besteden aan cyberpesten dan is er voor de onderbouw van het VO (leeftijd 12-15) It’s up to you, een interactieve film van ongeveer 7 minuten. In de film wordt de hoofdpersoon geconfronteerd met een aantal pestsituaties. De kijker bepaalt zelf de keuzes van de hoofdpersonen en ervaart daardoor ook direct de gevolgen van zijn keuzes. De film is gratis te gebruiken en kan online worden ingezet op school. Na registratie en inloggen zijn de film en bijbehorende docentenhandleiding (in PDF) te benaderen via de site. De handleiding dient ter ondersteuning bij het effectief inzetten van de film en biedt praktische tips voor de discussie in de klas. Naast genoemde film kun je veel online lesmateriaal vinden. Ik noem hier Educaweb, Promediawijsheid en ook het Belgische Cyberpesten.be. Van het Klokhuis kun je als inleiding op een discussie in de klas de aflevering Cyberpesten bekijken die ter gelegenheid van de Klokhuisweek tegen het pesten werd uitgezonden. 

Hoe ga je nu als docent of mentor met cyberpesten om? Onderwijsmaakjesamen geeft wat tips voor het basisonderwijs die wellicht ook in de brugklas zijn te gebruiken. Voor beginnende docenten geeft ook Straksvoordeklas tips. Volgende week organiseert Windesheim een Masterclass Professioneel omgaan met cyberpesten. De masterclass geeft, naast kennis, handvatten om als professional om te gaan met cyberpesten. Aan de hand van een casus ga je in gesprek over de vraag wat je als professional nodig hebt om beter om te gaan met deze vorm van pesten. Wat leeft er op de werkvloer? Welke kennis en vaardigheden zou je goed kunnen gebruiken in jouw werk met betrekking tot mediaopvoeding? Dit zijn belangrijke vragen die Windesheim kan gebruiken voor het verder ontwikkelen van onze nieuwe leergang Mediaopvoeding waarvan de eerste module op 15 april 2016 start. 
Mogelijk kun je je nog opgeven voor deze Masterclass of wordt deze op een later tijdstip nog eens herhaald. Hou in elk geval de leergang Mediaopvoeding in de gaten. Want voor (startende) docenten geldt: Verdiep je in cyberpesten en mediawijsheid in het algemeen.