tag:blogger.com,1999:blog-61961843049585655752024-03-05T19:46:16.577+01:00Mediatheek 14ABlog voor iedereen die betrokken is bij de Vrijeschool Zutphen VOWillem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.comBlogger436125tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-15190370331891686832020-07-10T12:28:00.001+02:002020-07-13T10:05:37.149+02:00Combinatie van online en fysiek onderwijs moet blijven adviseert denktank.<br />
De ‘Denktank Coronacrisis’, een initiatief van de Sociaal-Economische Raad (SER), stelde op verzoek van het kabinet vuistregels op, ter ondersteuning van beleid vanaf 1 september 2020. De vuistregels zouden moeten voorkomen dat na de schoolvakanties iedereen weer tegelijk het OV of de auto gaat gebruiken. Hoe het helemaal uitpakt na september is natuurlijk - gezien de grilligheid van COVID 19 - nog niet te overzien, maar de denktank pleit in deze voor het behouden van een combinatie van online en fysiek onderwijs. Niet alleen werkgevers en werknemers moeten variëren in werkplekken en werktijden, dat moet ook gelden voor het onderwijs, aldus de denktank. Dat kan door de kwaliteit van het online onderwijs te verbeteren en door ook meer te variëren met school- en kinderopvang tijden. (Bron: <a href="https://vives.nl/combinatie-van-online-en-fysiek-onderwijs-moet-blijven-adviseert-denktank/">Vives</a>, <a href="https://www.trouw.nl/economie/denktank-coronacrisis-adviseert-werk-zoveel-mogelijk-thuis-of-op-het-satellietkantoor~b56771514/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F">Trouw</a>, <a href="https://www.accountancyvanmorgen.nl/2020/06/17/maak-deeltijd-thuiswerken-mogelijk-en-spreid-arbeidstijden/">Accountancyvanmorgen</a>) Na de persconferentie van 24 juni weten we inmiddels dat het kabinet gekozen heeft om het voortgezet onderwijs weer zo volledig mogelijk op te starten in het nieuwe schooljaar.<div>
<br /></div>
<div>
De coronacrisis trok in elk geval iedereen in één klap uit zijn of haar comfortzone en dwong docenten van de ene op de andere dag tot het geven van online onderwijs. Voor scholen met weinig ervaring in deze vorm van onderwijs was er geen tijd voor bezinning. We gingen maar gewoon beginnen met … ja, waarmee eigenlijk. In elk geval met goede moed. In dit blog wil ik een kleine inleiding geven in de terminologie rond online onderwijs en tevens handvatten aanreiken om bij een eventuele tweede golf beter beslagen ten ijs te komen. Meer kennis kan ook helpen bij een eventuele evaluatie van de door ons gekozen aanpak. Sommige docenten - ook op onze school - zijn best enthousiast over een mix van online - en face-to-face onderwijs. Anderen zijn mogelijk vastgelopen. Directeur Patricia Hanssen van de Bernard Lievegoedschool in Maastricht: “Sommige leerlingen zeggen thuis meer rust in hun hoofd te hebben. Zij vinden het prettig om zelf hun dag in te delen. Voor andere leerlingen is het wegvallen van de vaste dagindeling juist een gemis; zij komen niet met vragen, zij verdwijnen uit het zicht. Weer andere leerlingen missen de ontmoeting, zij voelen zich eenzaam thuis. Dat zijn opvallende verschillen. Hoe spelen we daar na de zomer beter op in?” (Bron: artikel op ons <a href="https://sites.google.com/a/vszutphen.nl/personeel/artikelen/hoekomenweaandebehoeftevanalleleerlingentegemoet">Porta</a>l)<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
Zou online onderwijs ons onderwijs kunnen verrijken? En, wat wordt eigenlijk bedoeld met online onderwijs? Is het een Powerpoint voorzien van audio en dan versturen naar je leerlingen? Een Zoom-les? Online onderwijs is in ieder geval meer dan content of leerstof online zetten of een les in een leeg lokaal opnemen met een camera of via Zoom. Voor veel docenten en opleiders is het nu misschien tijd om de slag te maken met het ontwikkelen en verzorgen van beter doordacht online onderwijs en dat in verhouding tot klassikaal onderwijs, het zgn. blended learning. <div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
E-learning, open onderwijs, blended learning en online onderwijs zijn begrippen die vaak door elkaar gebruikt worden maar er zijn duidelijke verschillen in betekenis. De term <i>E-learning</i> of ook wel technology enhanced learning is te gebruiken voor alle vormen van leren waar technologie aan te pas komt. Dit betekent dat ook het gebruik van technologie in de klas tot E-learning gerekend wordt en dat ook het gebruik van audio en video, televisie en andere media binnen de context van E-learning vallen. <i>Open onderwijs</i> is vrij toegankelijk en gratis en ook - heel belangrijk - het is aan te passen. Wikiwijs is hiervan een voorbeeld. <i>Blended learning</i> is een mengvorm van face-to-face en online onderwijs.<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><iframe allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/YEtWIwvby6U" width="425"></iframe></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
Online onderwijs kan verschillende verschijningsvormen hebben. Meestal wordt onderscheid gemaakt tussen drie vormen: ingeblikt, asynchroon en synchroon online onderwijs. Ingeblikt online onderwijs is onderwijs dat op voorhand is klaargezet en helemaal is uitontwikkeld. Kenmerken zijn het gebruik van teksten, illustraties, filmpjes en kennisclips, zelftoetsen en opdrachten met geautomatiseerde feedback. <i>Ingeblikt online onderwijs</i> kan volledig zelfstandig bestudeerd worden en er is geen persoonlijke interactie tussen docenten en studenten of tussen studenten onderling. <i>Asynchroon online onderwijs</i> is een vorm van online onderwijs waarbij er wel persoonlijke interactie is tussen docenten en studenten of tussen studenten onderling maar die vindt niet op hetzelfde moment plaats. Voorbeelden van asynchroon online onderwijs zijn emails, discussiegroepen of fora, blogs en instuuropdrachten in de digitale leeromgeving.<i>Synchroon online onderwijs</i> is een vorm van online onderwijs waarbij er persoonlijke interactie is tussen docenten en studenten en studenten onderling waarbij alle deelnemers op hetzelfde tijdstip beschikbaar moeten zijn. Voorbeelden hiervan zijn de chat, de virtuele klas, de live-uitzending via Zoom en skype. Waarschijnlijk hebben wij ons in de afgelopen weken vooral gericht op synchroon online onderwijs.<br />Volgens de definitie van Surf, de zusterorganisatie van Kennisnet voor het Hoger Onderwijs, is <a href="https://www.surf.nl/files/2019-02/begrippenkader-online-onderwijs-15052015-def.pdf">online onderwijs</a> onderwijs waarbij de leermaterialen, tools en diensten volledig of voor ten minste 80% via het internet beschikbaar worden gesteld. Deze definitie is een afgeleide van de veelgebruikte definitie van Allen; Seaman (<a href="https://onlinelearningconsortium.org/survey_report/grade-level-tracking-online-education-united-states-2014/">GradeLevel: Tracking Online Education in the United States</a>, 2014) waarin zij spreken van een online cursus als minimaal 80% van de content online beschikbaar is. Bij cursussen waar 0 tot 29% van de content online beschikbaar is spreken ze van een face-to-face cursus. Wanneer 30 tot 80% van de leermaterialen, tools en diensten online beschikbaar zijn, gaat het om een blended cursus. <br />Maar onderwijs is natuurlijk altijd veel meer dan het aanbieden van content. De kern van alle onderwijs bestaat uit het activeren en begeleiden van studenten, hen aanzetten tot samenwerking, toetsen en tentamineren en feedback geven. De content online zetten is dus niet de kern van online onderwijs. Bij volledig online onderwijs vinden ook alle andere didactische handelingen online plaats.<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
In het kader van online onderwijs zijn er nog drie termen die we regelmatig tegenkomen: Open Educational Resources (OER), Massive Open Online Courses (MOOCs) en Small Private Online Courses (SPOCs). <i>Open Educational Resources</i> zijn stukjes online onderwijs: een les, een game, een tekst, een simulatie of een hele cursus, die een docent of een onderwijsinstelling gratis beschikbaar stelt en die anderen kunnen gebruiken en zelfs kunnen bewerken. Zij zijn vrij te gebruiken en te bewerken onder de <a href="https://creativecommons.nl/uitleg/">creative commons licentie</a>. Je hoeft het wiel dus niet zelf uit te vinden. Een voorbeeld van een Nederlands initiatief om online content voor het Voortgezet onderwijs te delen is <a href="https://www.wikiwijs.nl/">Wikiwijs</a>, een website waar docenten digitale lesmaterialen kunnen maken en met elkaar kunnen delen. De Belgische variant heet <a href="https://www.klascement.net/">Klascement</a>. Op <a href="https://vo.lesopafstand.nl/">Lesopafstand.nl</a> vind je dat open lesmateriaal van Wikiwijs <a href="https://vo.lesopafstand.nl/lesopafstand/leermiddelen/aanvullend-lesmateriaal/">hier</a> per vak gesorteerd. Dit lesmateriaal is direct te gebruiken. <br />Naast instructievideo’s in de methodes zelf, vind je ook op internet allerlei filmpjes met aanvullende instructies voor het behandelen van specifieke onderwerpen. Denk bijvoorbeeld aan Schooltv-filmpjes of video’s met extra uitleg van een leraar over een lastig onderwerp. Sommige docenten hebben een <a href="https://vo.lesopafstand.nl/lesopafstand/leermiddelen/filmpjes-en-video/">eigen kanaal</a> op YouTube, waar zij uitleg geven over onderwerpen per vak en leerjaar. Zo hoeft je als leraar niet altijd zelf de instructie te geven, maar kan je de kwaliteiten van andere leraren benutten. Op de <a href="https://www.symbaloo.com/home/mix/examenvoorbereiding">Symbaloo Pagina</a> voor de examenleerlingen van de Vrijeschool Zutphen VO vind je er nog veel meer.<br /><i>MOOC’s</i> zijn open cursussen die meestal gratis beschikbaar worden gesteld voor grote groepen studenten.Een voorbeeld van een MOOC zijn de micromodules over online onderwijs van de Open Universiteit die de basis vormen van dit blog. In <a href="https://www.ou.nl/-/zes-gratis-micromodules-maak-kennis-met-online-leren-en-ervaar-het-zelf">zes gratis micromodules </a>van de Open Universiteit wordt je meegenomen in de wereld van het online leren, zoals dat bij de Open Universiteit wordt vormgegeven. In deze modules worden zes onderwijsfuncties onderscheiden: leerstof aanbieden, studenten activeren, studenten begeleiden, toetsen en tentamineren en samenwerken. Elk van deze functies kan je in een bepaalde mate online inrichten. Waar staat het online onderwijs nu? En wat kunnen we verwachten in de toekomst zijn vragen die in de modules worden behandeld. Meestal zijn MOOC’s maar voor een bepaalde periode te volgen, maar soms wordt er ook een gearchiveerde versie van de MOOC beschikbaar gesteld die dan wel permanent beschikbaar is Voor de genoemde micromodules over online onderwijs geldt dit laatste. Meer MOOC’s vind je bijvoorbeeld op <a href="https://www.edx.org/">Edx</a>, <a href="https://www.coursera.org/">Coursera</a>, <a href="https://www.futurelearn.com/">Futurelearn</a> en <a href="https://www.openuped.eu/">Openuped</a>.<br /><i>Small Private Online Courses</i> zijn volledige online cursussen die in een besloten omgeving worden aangeboden en die vaak ook deel uitmaken van een groter geaccrediteerd programma. Veel van de cursussen van bijvoorbeeld de Open Universiteit die volledig online worden aangeboden aan studenten voldoen aan de definitie van SPOC.<br /><br />Is online onderwijs eigenlijk effectief? Er is wat ouder onderzoek beschikbaar. Zo stelden Sitzman [et al.] in een meta-analyse (Sitzmann, T., K. Kraiger, D. Stewart & R. Wisher (2006). Comparative effectiveness of webbased and classroom instruction: a meta-analysis. Personnel Psychology 59, p. 623-653) over online instructie of simulatieprogramma’s dat online instructie even effectief is als klassikale instructie bij het verwerven van zowel declaratieve (feiten en principes kennen) als procedurele kennis (weten hoe een taak moet worden uitgevoerd). Let wel: het betreft hier een onderzoek naar bedrijfs- en beroepsopleidingen. De combinatie van online en ‘offline’ leren (blended learning) is wat effectiever dan alleen klassikaal leren stellen de onderzoekers. Studenten zijn over beide vormen even tevreden. (Bron: <a href="https://www.hanze.nl/assets/kc-arbeid/Documents/Public/mrKuhzx15sKt9wlj74UOvFISpQs1UD0W74sBw5dd.pdf#page=44">Mary Dankbaar, Online leren: werkt dat?</a>)<br />Uit een latere meta-analyse van bijna 300 studies naar de effectiviteit van E-learning blijken de resultaten veel overeenkomsten te vertonen. De overall conclusie is dat online onderwijs minstens zo effectief is als traditioneel onderwijs. Waarbij online onderwijs dus een volwaardig alternatief is voor contactonderwijs. De onderzoeken richten zich met name op onderwijs voor volwassenen en voortgezet onderwijs. Wil je nog betere leerresultaten behalen? Kies dan voor een “blended traject” (online én klassikaal), dit leidt tot een beter resultaat dan alleen klassikaal onderwijs of alleen online onderwijs.(Bron: <a href="https://www.procademy.nl/blog/effectiviteit-e-learning-volgens-wetenschappelijk-onderzoek">Procademy</a>)<br />De gang van zaken in een klaslokaal opnemen en dan online in bv. een Zoom sessie delen is minder effectief dan klassikaal onderwijs. De virtuele klas kent zijn eigen dynamiek en is veel minder geschikt voor informatieoverdracht pur sang. Het is voor de leerling zeer vermoeiend en de kans is groot dat als iemand even niet oplet hij of zij de draad compleet kwijt is.Telkens alert zijn is eigenlijk niet vol te houden..Online onderwijs vraagt om een eigen onderwijsontwerp dat past bij deze vorm van onderwijs. Leerlingen zitten geen opgenomen les van een uur uit, chatten werkt ook minder vlot dan een echte discussie. (Bron: Micromodule 6: Onderzoek over online onderwijs)<br />In 2016 antwoordde de kennisrotonde van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) op een vraag wat het effect is van blended onderwijs het volgende: “De objectieve effectiviteit, waaronder onderwijsprestaties, van blended leren is gemiddeld genomen klein tot middelgroot positief. Die gemiddelde effectiviteit verschilt niet per onderwijstype of leerstroming. Deze bevinding geeft hiermee een indicatie voor het effect op de onderwijsprestaties in het voortgezet onderwijs, onafhankelijk van het vak.” En verder “De positieve effecten van blended leren blijken samen te hangen met het gebruik van quizzen, zelf-testen of iets soortgelijks. Door bijvoorbeeld een quiz in te zetten als voorbereiding op klassikale lessen, moeten leerlingen hun geheugen actief gebruiken om het geleerde op te roepen, wat kan helpen om effectiever te leren. Ook kan interactie met de computer bijdragen aan het stimuleren tot actievere verwerking, omdat leerlingen filmpjes kunnen stopzetten, terugspoelen en herbekijken. Hierdoor worden vaardigheden beter aangeleerd.”<br />“Digitaal lesmateriaal kan de motivatie van de leerlingen verhogen, doordat het meer mogelijkheden biedt voor het leren in hun eigen tempo, rekening houdend met de mate waarin zij in staat zijn zelf sturing te geven aan hun leerproces. Meer motivatie leidt echter niet per definitie tot hogere onderwijsprestaties van leerlingen, omdat het afhankelijk is van de soort motivatie. Een hoge uitsluitend extrinsieke motivatie kan zelfs leiden tot lagere onderwijsprestaties. Uitsluitend intrinsieke motivatie leidt over het algemeen tot hogere leerprestaties.” (Bron: <a href="https://www.nro.nl/kennisrotondevragenopeenrij/effect-blended-lesmateriaal-op-onderwijsresultaten/">NRO</a>) <div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><iframe allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/9r7PZIBaZNs" width="425"></iframe></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
Wat zijn de ervaringen van leerlingen? Vanuit <a href="https://schoolleidersvoordetoekomst.nl/nieuws/leerlingen-delen-hun-ervaringen-over-afstandsonderwijs/">Schoolleiders voor de Toekomst</a> vonden eind mei 2020 drie online gesprekken met een beperkt aantal leerlingen plaats om dat te achterhalen. Als je de leerlingen vraagt of ze liever een online of offline les volgen, geven ze aan dat dat afhankelijk is van het type les. Noa: “Als het puur uitleg is, kan het online. Als het veel toepassen is, is het fijn om live les te hebben.” Een aantal leerlingen gaf aan het fijn te vinden dat ze meer vrijheid hebben als ze thuis leren. Ling vertelt: “Ik vind het fijn thuis, ik heb veel minder stress. Ik kan zelf alles op mijn eigen moment doen. Ik heb het gevoel dat ik voor mezelf werk, in plaats van voor school en voor de cijfers.” Noa: “School zorgt echt wel voor routine en ritme. Zo’n ritme vinden is echt een stuk moeilijker met alleen maar online lessen.” <br />De leerlingen gaven ook tips:</div>
<div>
<br /><ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "arial" , "sans-serif"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Kijk
per leerling wat wel en niet werkt. De ene leerling vindt het fijn om wat
sturing te hebben, terwijl de andere leerling liever zijn eigen tijd
inplant. En waar de ene leerling het prettig vindt om met een toets aan te
tonen de stof te beheersen, toont de andere leerling dit liever aan via
een praktische opdracht.<o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "arial" , "sans-serif"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Bied
leerlingen de mogelijkheid om vakken op verschillende niveaus te volgen.
Een aantal leerlingen gaf aan dat dit hen zou motiveren om te leren.<o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "arial" , "sans-serif"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Inventariseer
de mogelijkheid om gedeeltelijk online lessen aan te bieden voor
leerlingen die dit graag willen, maar ga nooit volledig over op digitaal
onderwijs.<o:p></o:p></span></li>
</ul>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
Herman Rigter, directeur ICT en docent robotica, media en maakonderwijs bij de <i>Alberdingk Thijm Scholen</i> wijst ons erop dat leerdoelen juist in deze periode houvast kunnen bieden aan docent en leerlingen: “Met afstandsleren heb je niet dezelfde productiviteit als in je reguliere lessen. Door te werken vanuit leerdoelen heb je beter zicht op welke kennis en vaardigheden jouw leerlingen moeten opdoen. Als duidelijk is welke set leerdoelen je in een bepaalde periode met je leerlingen wilt behalen, dan kun je als docent zelf bepalen hoe je de te behalen kennis en vaardigheden in je lessen aan bod laat komen. En je kunt de leerling ruimte geven om zelf keuzes te maken in hoe hij of zij laat zien de leerdoelen behaald te hebben.” Nu het onderwijs op afstand plaatsvindt, kan een leerling bijvoorbeeld in plaats van een schriftelijke toets ook een werkstuk maken of een online presentatie geven. Herman vervolgt: “Bijkomend voordeel is dat leerlingen zich meer eigenaar voelen van hun leerproces als ze zelf mogen bepalen hoe ze laten zien dat ze bepaalde kennis en vaardigheden beheersen. Als leerlingen zelf keuzes mogen maken, leidt dit vaak tot meer motivatie.” (Bron: <a href="https://www.voortgezetleren.nl/post/tips-en-handvatten-voor-lesgeven-op-afstand-met-behulp-van-leerdoelen">Voortgezet leren</a>)</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
Van de docenten uit het <a href="https://www.thiememeulenhoff.nl/voortgezet-onderwijs/onderzoek-afstandsonderwijs-corona">Onderwijspanel van ThiemeMeulenhoff</a> geeft 65% aan prima uit de voeten te kunnen met lesgeven op afstand. Een docent vertelt: “Leerlingen zijn betrokken en enthousiast. Wie normaal in de klas snel overprikkeld is, is nu veel minder moe. Afstandsonderwijs is ‘to the point’, je komt veel sneller tot de kern dan in de klas. Ik zie leerlingen prachtige dingen inleveren en ik kan ze individueel aandacht en feedback geven.” De positieve ervaringen gelden niet voor iedereen. Bijna een kwart van de ondervraagde docenten laat weten zich niet echt comfortabel te voelen bij afstandsonderwijs en 11% kan zijn draai er helemaal niet in vinden. Vooral gebrek aan direct contact en interactie wordt door hen als een nadeel gezien. “Door het gemis aan nabijheid is het moeilijker om zwakkere leerlingen te ondersteunen,” zegt een van de respondenten. “Je kunt je leerlingen niet even in de ogen kijken om te zien hoe het zit. Het is moeilijk te controleren of de leerling écht meedoet.”<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
Voor diegenen die zich verder op dit terrein willen ontwikkelen: de Open Universiteit biedt een <a href="https://www.ou.nl/-/cursus-ontwikkelen-en-verzorgen-van-online-en-blended-leren?utm_source=nieuwsbrief_12_mei_2020&utm_medium=email&utm_campaign=&utm_term=&utm_content=">cursus</a> aan (Ontwikkelen en verzorgen van online en blended leren) waarin je zelf aan de slag gaat met het ontwikkelen van online onderwijs en blended learning. Je kunt de cursus zelfstandig doorlopen aan de hand van de online leeromgeving en wordt waar nodig begeleid door docenten met een ruime ervaring en expertise op het gebied van online activerend onderwijs.De Open Universiteit onderhoudt ook een website over <a href="https://youlearn.ou.nl/web/hulp-bij-online-onderwijs/digitale-didactiek">digitale didactiek.</a><br /><a href="https://academie.schoolupdate.nl/module/effectief-leren-op-afstand/">Effectief leren op afstand</a> betreft een korte en bondige gratis cursus om afstandsleren snel en op een verantwoorde, doordachte manier te implementeren in de eigen onderwijsorganisatie. Een goede gratis handout waarin vooral ook veel tools worden behandeld is <a href="https://www.todaysteachingtools.com/cursus-online-onderwijs.html">Online onderwijs</a> van Todaysteachingtools. De gratis <a href="https://www.academy4learning.nl/gratis-webinar-lesgeven-op-afstand/">webinars</a> van Academy4learning zijn ook de moeite waard en worden steeds herhaald. Een webinar van Michel van Ast over blended learning is <a href="https://malmberg.webinargeek.com/watch/replay/356408/d5fa6d388353a431fb5d066d6e6a920c/">hier</a> te volgen.<br />Vernieuwenderwijs.nl is een platform van, voor en door docenten die interesse hebben in onderwijsinnovatie. Hier vind je artikelen, video’s, downloads, boeken en andere tips over de nieuwste ontwikkelingen, gedachtes over onderwijs, onderzoeken, professionalisering, apps en tools en lesideeën. Het artikel over <a href="https://www.vernieuwenderwijs.nl/afstandsleren/">Afstandsleren</a> geeft je praktische tips. <br /></div>
<div>
Tot slot. “Hoe maken we van school een plaats die zowel uitnodigt tot samenwerken als tot zelfstandig werken?”, filosofeert de directeur van de <i>Bernard Lievegoedschool</i> verder. “Een plaats waar je een les volgt, misschien wel een instructie terugkijkt omdat die instructie is opgenomen, een plaats waar je de leraar even opzoekt indien nodig. Een plek waar de buitenwereld naar binnen komt en die uitnodigt tot activiteiten buiten school.“<br /><br />Zie ook: <a href="https://onderzoekonderwijs.net/2020/06/01/blijf-je-ervaringen-met-afstandsleren-delen/">Onderzoekonderwijs</a>, <a href="https://www.vo-raad.nl/artikelen/afstandsonderwijs-organiseren">VO raad</a><br /></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-78597597809452697662019-07-18T11:56:00.000+02:002019-07-18T13:11:14.958+02:00Leer leerlingen veilig internetten op school<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">De afgelopen drie jaar
zijn in Nederland in totaal meer dan een miljoen identiteitsdocumenten
opgegeven als vermist of gestolen. Het aantal meldingen van identiteitsfraude
in 2018 is dan ook verdubbeld ten opzichte van 2016. (Bron: </span><a href="https://radar.avrotros.nl/nieuws/item/veel-identiteitspapieren-worden-vermist-of-gestolen/"><span style="color: #1155cc;">Radar</span></a><span style="color: black;">) </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><a href="https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/jonge-internetgebruikers-zijn-het-vaakst-slachtoffer-van-digitale-criminaliteit~b784a9d5/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F"><span style="color: #1155cc;"><i>De
Volkskrant</i></span></a><span style="color: black;"> meldde op 17 juli 2019 dat ongeveer 1,2 miljoen Nederlanders (8,5 procent
van de internetgebruikers van 12 jaar of ouder) vorig jaar het slachtoffer zijn
geweest van een vorm van digitale criminaliteit. Fraude bij online aankopen
komt het meest voor, en vooral jongeren lopen risico, zo blijkt uit </span><a href="https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2019/29/digitale-veiligheid-criminaliteit-2018"><span style="color: #1155cc;">onderzoek</span></a><span style="color: black;"> van het CBS.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Wij zijn dus slordig met
onze privacy en identiteit in het fysieke leven en dat geldt ook voor ons leven
online. Soms is het inderdaad gewoon slordigheid, maar vaak is het ook
onwetendheid, soms zelfs zelfoverschatting. Leerlingen zijn digitale
veelgebruikers zijn en hebben veel vertrouwen in hun eigen digitale kunnen. Ze
doen hun digitale kennis en vaardigheden naar eigen zeggen op in hun vrije tijd
en worden daarbij geholpen door hun ouders. Dat meldt Kennisnet in de </span><a href="https://www.kennisnet.nl/fileadmin/kennisnet/publicatie/jeugd_media/Kennisnet_Monitor_Jeugd_en_Media_2017.pdf"><span style="color: #1155cc;"><i>Monitor
Jeugd en Media 2017</i></span></a><span style="color: black;">. Voor de <i>Monitor 2017</i> ( en dit is nu het meest recente onderzoek)
zijn leerlingen in de leeftijd van 10 tot en met 18 jaar geënquêteerd.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Vaak overschatten die jongeren hun eigen kennis. Zij zeggen ook dat school nauwelijks een rol speelt
in het bijbrengen van mediawijsheid, dus alle ’kennis’ is zelf opgedaan. Uit de
Monitor blijkt in elk geval dat veel leerlingen moeite hebben op internet te
zoeken en informatie op waarde te schatten. Daar ligt dan een schone taak voor
de Mediathecaris op elke school, zou ik zo zeggen, maar dat weten we allemaal
al lang. School heeft ook een taak bij het aanleren van vaardigheden als het
bewaken van de privacy en internetveiligheid. Nidal (10) zegt in de Monitor:
“over virussen en veilig internet en zo; daar zouden we meer over moeten
krijgen op school.” </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Om veiligheid en privacy
in de klas bespreekbaar te maken zou je - om te beginnen - gebruik kunnen maken
van de ‘25 vragen over internet’ die Kennisnet publiceerde op </span><a href="https://www.leraar24.nl/2611775/25-vragen-over-hoe-bewaak-jij-je-privacy-op-internet/"><span style="color: #1155cc;">Leraar24.nl</span></a><span style="color: black;">. 100 Vragen zijn verdeeld over vier
artikelen:</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;"><br /></span></span></div>
<ul>
<li><span style="font-family: inherit;">Hoe
bewaak jij je privacy op internet? (Zie boven)</span></li>
<li><a href="https://www.leraar24.nl/2611771/25-vragen-over-hoe-was-het-vandaag-op-internet/" style="font-family: inherit;"><span style="color: #1155cc;">Hoe was het vandaag op internet?</span></a></li>
<li><a href="https://www.leraar24.nl/2611601/25-vragen-over-wat-is-goed-of-fout-op-internet/" style="font-family: inherit;"><span style="color: #1155cc;">Wat is voor jou goed en fout op internet?</span></a></li>
<li><a href="https://www.leraar24.nl/2611763/25-vragen-over-naar-welke-vlogs-kijk-jij-op-internet/" style="font-family: inherit;"><span style="color: #1155cc;">Naar welke vlogs kijk jij?</span></a></li>
</ul>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
</ul>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Specifiek over
identiteitsfraude gaat een les van </span><a href="https://www.mentorlessen.nl/identiteitsdiefstal_1"><span style="color: #1155cc;">Bureau
Jeugd en Media</span></a><span style="color: black;">. Leerlingen weten na de les wat identiteitsfraude en identiteitsdiefstal
is, dat het strafbaar is en hoe je jezelf er tegen kunt beschermen.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">In de </span><a href="https://www.alertonline.nl/cyberskillstest#/"><span style="color: #1155cc;">Cyberskilltest</span></a><span style="color: black;"> (Hoofdpartners onder meer KPN en Google)
krijg de leerling direct uitleg en praktische tips om zijn ‘skills’ te
verbeteren. Als alle vragen beantwoord zijn, zien ze hun eindscore. Je krijgt
dan tevens een lijst met aandachtspunten om veiliger online te zijn. Zeer goed
te doen door leerlingen. Ze leren bijvoorbeeld de ‘Volg-me-niet’-optie van je
browser aan te zetten en hoe je ervoor moet zorgen dat Google je zoek- en
surfgedrag niet bijhoudt en hoe je een Wifi netwerk kunt gebruiken of juist
niet. Je kunt trouwens de test heel goed klassikaal uitvoeren op een digibord.
De hoofdsite </span><a href="https://www.alertonline.nl/"><span style="color: #1155cc;">Alert online</span></a><span style="color: black;"> volgt ook het nieuws over cybersecurity
en is een bron van informatie. Alert online is ook actief op onder meer </span><a href="https://www.facebook.com/AlertOnline/"><span style="color: #1155cc;">Facebook</span></a><span style="color: black;">.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Trouwens, ook </span><a href="https://www.ziggo.nl/klantenservice/internet/veiligheid/veilig-internetten"><span style="color: #1155cc;">Ziggo</span></a><span style="color: black;"> en </span><a href="http://elearning.easygenerator.com/9ce6e6e6-6af2-4e81-aae1-f35066f5f5ed/#login"><span style="color: #1155cc;">T-Mobile</span></a><span style="color: black;"> besteden aandacht aan veilig internetten
met allerhande tips.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Leuk om individueel aan
leerlingen voor te leggen is de </span><a href="https://veiliginternetten.nl/quiz/"><span style="color: #1155cc;">Veilig internetten quiz</span></a><span style="color: black;">. Op de site van veilig internetten van de overheid vind je verschillende
thema's. Eén thema is bijvoorbeeld </span><a href="https://veiliginternetten.nl/themes/privacy/"><span style="color: #1155cc;"><i>Privacy</i></span></a><span style="color: black;">. Andere thema’s zijn </span><a href="https://veiliginternetten.nl/themes/basisbeveiliging/"><span style="color: #1155cc;"><i>Basisbeveiliging</i></span></a><span style="color: black;">, </span><a href="https://veiliginternetten.nl/themes/mobiel/"><span style="color: #1155cc;"><i>Mobiel</i></span></a><span style="color: black;"> en </span><a href="https://veiliginternetten.nl/themes/sociale-media/"><span style="color: #1155cc;"><i>Sociale
media</i>.</span></a><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Op initiatief van ROC ID
College in Woerden is de </span><a href="http://www.nederlandveiligonline.nl/quiz/"><span style="color: #1155cc;">Nederland Veiligonline Quiz</span></a><span style="color: black;"> ontwikkelt. Ook deze zelf-check kun je
prima op het digibord met de hele klas doen. Op de </span><a href="http://www.nederlandveiligonline.nl/"><span style="color: #1155cc;">site</span></a><span style="color: black;"> zelf </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">vind je heel veel
informatie. over het veilig gebruiken van sociale media en virusbeveiliging.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Ook Microsoft
ontwikkelde een </span><a href="https://blogs.microsoft.nl/technologieenmaatschappij/wp-content/uploads/sites/261/2016/02/Veilig-Internet-Quiz.jpg?x38001"><span style="color: #1155cc;">Veilig
internet quiz</span></a><span style="color: black;">, die je prima klassikaal op het digibord kunt doen.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Een volledige
lessenserie wordt aangeboden door </span><a href="https://waag.org/"><span style="color: #1155cc;">Waag/technology &
society</span></a><span style="color: black;">, </span><a href="https://www.bof.nl/"><span style="color: #1155cc;">Bits of Freedom</span></a><span style="color: black;"> en </span><a href="https://netdem.nl/"><span style="color: #1155cc;">Netwerk Democratie</span></a><span style="color: black;">. In de serie is er extra aandacht aan de techniek
achter internet en de bescherming van dataverkeer. </span><a href="https://debaasopinternet.nl/aan-de-slag"><span style="color: #1155cc;">De Baas Op Internet</span></a><span style="color: black;"> bestaat uit 6 lesmodules om bewustwording
over het internet te vergroten. Leerkrachten kunnen werkbladen en instructie
gratis downloaden. Onder meer <i>Privacy</i>, <i>Datasporen</i> en <i>Algoritmes</i> worden
behandeld. De doelgroep beslaat groep 7 en 8 van de basisschool en klas 1 en 2
van de middelbare school. Doel is kennis opbouwen om beter in staat te zijn om
hun eigen internetgedrag te doorgronden en hun (online) privacy te beschermen.
Bewustwording, keuzevrijheid en handelingsvermogen staan hierbij centraal.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Het handboek </span><span style="color: #1155cc;"><i><a href="http://www.webwewant.eu/nl/web/guest/get-the-www;jsessionid=514E19575C0D06149273A496641C6365">Het
web dat we willen</a> </i></span><span style="color: black;">voor tieners is te downloaden, evenals het bijbehorende </span><a href="http://www.webwewant.eu/nl/web/guest/lessons-plans"><span style="color: #1155cc;">lesmateriaal</span></a><span style="color: black;">. De lessen in het handboek zijn ontworpen
door leerkrachten, voor leerkrachten in heel Europa en daarbuiten. Het </span><a href="http://www.webwewant.eu/nl/web/guest/handbook-for-educators"><span style="color: #1155cc;"><i>Handboek
voor opvoeders</i></span></a><span style="color: black;"> is eveneens gratis te downloaden en helpt leerkrachten om vraagstukken
rond het online gedrag van jongeren te integreren in hun lesprogramma. </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Wil je echt degelijk aan
de slag met je leerlingen en ze een nieuwe digitale persoonlijkheid aanbieden:
ga dan (data)detoxen! “Heb jij het gevoel dat je digitale persoonlijkheid je
stilletjes uit handen glipt? Geef je eraan toe om veel apps te installeren? Heb
je iets te vaak “Ik ga akkoord” aangeklikt? Ben je de tel kwijt van het aantal
accounts dat je hebt aangemaakt? Dan heb je misschien minder controle over je
digitale leven dan je eigenlijk zou willen. Dit kan anders! De Data Detox Kit
is een kuur waarmee je zelf aan de slag gaat. Het kost je dagelijks minder dan
een half uurtje en duurt acht dagen. Daarna is jouw digitale ik er een stuk
beter aan toe – en heb je meer controle.”, aldus de inleiding van de Kit. (</span><a href="https://data-detox.nl/"><span style="color: #1155cc;">data-detox.nl</span></a><span style="color: black;">)</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Als je er mee aan de
slag gaat hoef je dat natuurlijk niet over acht dagen uit te smeren, je kunt de
tijd zelf indelen. Verder kun je ook </span><a href="https://data-detox.nl/glass-room-experience/"><span style="color: #1155cc;">The
Glass Room Experience</span></a><span style="color: black;"> nog downloaden. Dit is een tentoonstelling die bij de Data Detox Kit
hoort. Je zou de affiches kunnen sealen of op hardboard kunnen plakken en
in de klas tentoon kunnen stellen.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Privacy en veiligheid
zijn ook onderwerpen van het veel omvattender Nationaal Media Paspoort.
Het </span><a href="https://www.nationaalmediapaspoort.nl/"><span style="color: #1155cc;">Nationaal Media Paspoort </span></a><span style="color: black;">voor het Voortgezet Onderwijs Onderbouw en
Bovenbouw bestaat uit 7 lessen of activiteiten, die tussen de 40 en 140 minuten
in beslag nemen en dus in een of meerdere lessen behandeld kunnen worden. De 7
thema’s van het programma zijn:</span><o:p></o:p></span></div>
<ol>
<li><span style="font-family: inherit;">Weet
wat je ziet</span></li>
<li><span style="font-family: inherit;">Bewaak
je identiteit</span></li>
<li><span style="font-family: inherit;">Wat je
geeft krijg je terug</span></li>
<li><span style="font-family: inherit;">Houd de
klok in de gaten</span></li>
<li><span style="font-family: inherit;">Maak
goede keuzes</span></li>
<li><span style="font-family: inherit;">Bescherm
je privacy</span></li>
<li><span style="font-family: inherit;">Zorg
voor je eigen veiligheid</span></li>
</ol>
<ol start="1" style="margin-top: 0cm;" type="1">
</ol>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">Bij elke activiteit
wordt aangegeven welke VO kerndoelen worden nagestreefd, maar ook welke 21ste
eeuwse vaardigheden worden ontwikkeld en welke werkvormen uit het eindadvies
Onderwijs 2032 worden toegepast. Ook dit materiaal is gratis te </span><a href="https://www.nationaalmediapaspoort.nl/welkom-bij-het-nationaal-media-paspoort-programma-voor-het-voortgezet-onderwijs-onderbouw"><span style="color: #1155cc;">downloaden</span></a><span style="color: black;">. </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="color: black;">N.B. Ik heb me hierboven
alleen beperkt tot gratis en laagdrempelige initiatieven, waardoor
bijvoorbeeld </span><a href="https://veiligverstandigonline.nl/"><span style="color: #1155cc;">Veilig en verstandig online</span></a><span style="color: black;"> hier niet besproken zijn. </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 107%;"><br />
</span><span style="color: black;">Zie ook: </span><span style="line-height: 107%;"><span style="color: #1155cc; line-height: 107%;"><a href="https://kiosk.decorrespondent.nl/collections/boeken/products/je-hebt-wel-iets-te-verbergen-boek?utm_source=artikel&utm_medium=cpc&utm_campaign=linkbloknaverschijning">Je hebt wel iets te verbergen</a></span></span></span></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-72186561261163893532019-02-22T11:30:00.000+01:002019-02-22T11:44:57.148+01:00Maak zelf eens nepnieuwsIn <i><a href="https://geschiedenis-winkel.nl/nepnieuws-han-van-der-horst.html">Nepnieuws: Een wereld van desinformatie</a></i> behandelt Han van der Horst de geschiedenis van politieke communicatie en propaganda in de grotere context van de ontwikkeling van de media. “Nepnieuws is geen nieuw verschijnsel, het bestaat al eeuwen”, luidt zijn boodschap. Hij behandelt in 13 hoofdstukken oorlogspropaganda tot geruchten, haatspraak tot leugens, sensationale journalistiek tot selectief gebruik van feiten. Je vraagt je als lezer gaandeweg het boek wel af of alles wat Van der Horst in zijn boek noemt wel onder de noemer 'nepnieuws' is te vangen. M.i. holt hij door zijn brede keuze het begrip steeds meer uit. En - hoewel het buiten zijn kader is gehouden - is het niet juist zo dat bijvoorbeeld het boek <i>The Hidden Persuaders</i> (<i>Verborgen verleiders</i>, 1957) van de Amerikaanse wetenschapsjournalist Vance Packard eigenlijk een nieuwe, voor ons huidige begrip van nepnieuws belangrijke, wetenschappelijke fase in de beïnvloeding van personen blootlegde? <br />
<br />
<div>
<b>Wetenschap en verkiezingen</b> <br />
Packard legde in zijn boek de commerciële manipulatie in de moderne consumptiemaatschappij bloot. Het wetenschappelijke veld van attitudeverandering en beïnvloedingstechnieken dat daaraan ten grondslag ligt, bevindt zich ergens halverwege de sociale psychologie en de communicatiewetenschap en heeft zich steeds verder ontwikkelt. Massale beïnvloeding en manipulatie heeft een hoge vlucht genomen: zo kan nu zelfs elk detail van een (politieke) campagne tegenwoordig vooraf uitvoerig worden getest.(Bron: <a href="https://www.nemokennislink.nl/publicaties/gammacanon-21-verborgen-verleiders/">Kennislink</a>) <br />
Het gaat inmiddels meer over de grote rol van emoties bij het definiëren en herdefiniëren van leiderschap. Gewone marketeers en verkiezingsstrategen richtten zich lang op een positionering naar sociale categorieën en lifestyles, naar waardepatronen en 'kwesties’. De Amerikaanse psycholoog Drew Westen benadrukt echter in <i>The Political Brain: The Role of Emotion in Deciding the Fate of the Nation</i> (2008) dat kandidaten niet zozeer moeten rivaliseren op de markt van “overwegende ideeën” als wel op de markt van “overwegende emoties”. (Jaap van Ginneken in <a href="https://www.groene.nl/artikel/xenofobie-is-een-natuurlijke-reflex"><i>De Groene</i></a>) <br />
Wie bijvoorbeeld verkiezingen wil winnen, doet er dus goed aan zijn boodschap te vertalen naar emoties. Westen laat zien hoe woorden en beelden de hersenen activeren en zo beïnvloeden wat mensen geloven, voelen en uiteindelijk ook hoe ze stemmen. Menselijk gedrag wordt, volgens Westen, grotendeels gedreven door twee emoties: hebzucht en angst. Hebzucht komt uit het deel van het brein dat beloningen registreert en omvat bijvoorbeeld ook het verlangen naar liefde. Negatieve emoties van angst en agressie zijn geworteld in de amygdala, in de oudere en primitievere lagen van het brein. Angst en agressie over het oprukken van vreemde rassen, culturen en religies en de vermeende beknelling van de eigen groep zijn uitzonderlijk gemakkelijk te mobiliseren en te propageren. Onderzoek toont volgens Westen aan dat conservatieve stemmers een grotere amygdala hebben dan progressieve kiezers. Deze laatsten hebben juist een grotere mediale prefrontale cortex, die een rationeel-cognitieve functie heeft en in de amygdala geregistreerde emoties onderdrukt. (Bron: <a href="https://cult.tpo.nl/2012/09/20/recensie-the-political-brain-van-drew-westen/"><i>ThePostOnline</i></a>) <br />
Dat lijkt mij wat ver te gaan, maar hoe dan ook, de cognitieve psychologie heeft vastgesteld dat we voor al onze handelingen en situaties ‘scripts’ en ‘schemata’ in ons hoofd hebben. Naarmate abstracte begrippen (‘laf’, ‘draaikont’) en concrete ervaringen vaker met elkaar verbonden worden, vormen ze permanente netwerken die door alle hersenlagen heen lopen, aldus de psycholoog en communicatiewetenschapper Van Ginneken in <a href="https://www.groene.nl/artikel/xenofobie-is-een-natuurlijke-reflex"><i>De Groene</i></a>. <br />
<br />
Beïnvloeden is dus wetenschap geworden. Wat ons vandaag de dag extra zorgen moet baren is de desinformatie die er speciaal voor ontworpen is om ons met leugens en verdraaiingen van de werkelijkheid in een bepaalde richting te sturen. Het is nu meer en meer een doelgerichte psychologische oorlogvoering van strijdende partijen die het moreel van de tegenstander met valse berichten proberen te ondermijnen of die met weer andere leugens proberen hun burgers aan zich te binden. (Bron: <a href="http://sargasso.nl/nepnieuws-eeuwen-heen/">Sargasso</a>) <br />
De documentaire ‘Brexit: The Uncivil War’ toont hoe je een achterstand in de peilingen kunt goedmaken met bluf (de beruchte 350 miljoen pond die nu wekelijks zou kunnen worden uitgespaard ten behoeve van de Britse gezondheidsdienst (NHS) of de ‘tachtig miljoen Turken die hierheen komen als Turkije EU-lid wordt’). Dergelijke ‘beïnvloeding’ werd natuurlijk ook al eerder in de geschiedenis gebruikt, maar hulp komt nu van uitgekookt gebruik van big data, algoritmes en statistische analyse. Door speciale databedrijven is voor het Brexit referendum uitgezocht welke Britse stemmers twijfelen en hoe die te overtuigen. Software test hoe effectief je mensen kan beïnvloeden op basis van hoe ze klikken, liken en delen. Bedrijven die data verzamelen weten waar elk individu op sociale media blij of bang van wordt. Dergelijke gegevens worden nu gebruikt in politieke campagnes. (Bronnen, <a href="https://www.ad.nl/buitenland/britten-aan-de-buis-gekluisterd-voor-brexit-the-movie~a29f6968/">AD</a> en <a href="https://dewerelddraaitdoor.bnnvara.nl/media/580803">DWDD</a>) <br />
<br />
<iframe allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/3U9PtoH5bsM" width="425"></iframe><br />
<br />
<b>De media</b> <br />
Ook het medialandschap is veranderd. Tv, kranten (hoe manipulatief sommige ook zijn) hebben zich ontwikkelt en er is een keur aan (gratis) media waarop een ieder zijn mening kan ventileren. In 2001 al stelde Jaap van Ginneken in <i>Verborgen verleiders, hoe de media je sturen</i> de kanttekening dat niet alleen reclamemakers, maar ook nieuws- en programmamakers steeds meer inspelen op onze zwakke kanten. Zij brengen volgens de psycholoog niet meer wat ze op grond van hun vak belangrijk vinden, maar wat de lezer graag wil lezen en de kijker graag wil zien. "Redacties van omroepen en dagbladen weten vanuit hun opleiding en sociale positie wat er geweten moet worden. Daarbij richt men zich op de grootste gemene deler. Mensen willen glitter en glamour.” De dagbladwereld ontkomt dus - naar de mening van Van Ginneken aan het begin van de eeuw - evenmin aan de verschraling die zich elders voordoet. "Kranten beginnen steeds meer op elkaar te lijken. Als je de opmaak van knipsels onherkenbaar maakt, kun je vaak niet meer raden uit welke krant ze komen. Het is één grote brij van zogenaamde weldenkendheid waardoor kranten voorspelbaar zijn geworden.” Het was voor Van Ginneken <a href="https://www.digibron.nl/search/detail/012dcdad3e1baf66f0c40bc3/verborgen-verleiders-ontmaskerd">in 2001</a> echter nog te vroeg om de grote impact van het internet en sociale media in te schatten. <br />
Het is ook niet het hele verhaal, zo blijkt uit een artikel van <a href="https://www.villamedia.nl/artikel/vertrouwen-in-de-media-daalt-in-de-journalistiek-niet">Villamedia</a>. NRC stelt in de rubriek NRC Checkt de vraag klopt het dat 'In het hele Westen het vertrouwen in de journalistiek op een historisch dieptepunt ligt'? NRC gebruikt vaak geciteerde onderzoeken naar vertrouwen in instituties in binnen- en buitenland. Die laten al jaren zien dat het vertrouwen in de media in de meeste westerse landen op een laag niveau ligt. En de studies tonen de laatste jaren een dalende trend. Het geruststellende antwoord is echter: nee. Sociale media trekken het gemiddelde naar beneden. Daartegenover staat toch een toegenomen vertrouwen in traditionele media, aldus Villamedia. <br />
Van Ginneken stelt in 2013: “We zijn ongemerkt een compleet nieuwe tijd ingegaan. Mensen leven minder dan ooit in de ware wereld, en steeds meer in hun voorstellingen van de ware wereld. Ze kijken er weliswaar naar op hun eigen schermen, maar door andermans camera’s en invalshoeken. Dat heeft natuurlijk héél andere implicaties. Die voorstellingen worden ook minder gedragen door de politieke analyses en rationele vertogen, door de beginselprogramma’s en ideële voorkeuren van het Gutenberg-tijdperk. Maar steeds meer door vluchtige associaties en emotionele beelden van het moment. Staccato flashes van dromen en nachtmerries, reclame en propaganda, hypes en scares.” (<a href="https://www.adformatie.nl/gedragsverandering/vakgenoten-de-troonrede-van-jaap-van-ginneken">De Troonrede van Jaap van Ginneken 2013</a>) <br />
<br />
Dat er niet alleen politiek gewin valt te halen door emotioneel gesjoemel blijkt wel uit het volgende voorbeeld. De populaire Nederlandse zanger Dotan gebruikte nep-accounts en nepnieuws om zijn carrière vooruit te helpen. Dat ontdekte <a href="https://www.volkskrant.nl/kijkverder/2018/dotan/#/">de Volkskrant</a>. Het is een pijnlijk en gênant verhaal. Daarnaast maakte hij gebruik van een heel leger aan <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Trol_(internet)">trollen</a> die hem ophemelt zodra er een nummer van hem op de radio te horen is. <br />
En er gebeurt <a href="https://nos.nl/op3/artikel/2194372-instagram-wereld-van-gekochte-volgers-neplikes-en-likebots.html">meer</a> achter de schermen, ver uit het zicht van de meeste mensen. Gekochte volgers, neplikes, automatische likebots (computerprogrammaatjes die berichten oppikken en verspreiden) - allemaal trucs om je account op Instagram, Twitter etc. populairder te maken. Doet iedereen dat? Nee, niet iedereen. Gebeurt het veel? Ja, dat wel. Daarom ook wilde de Europese Unie <a href="https://www.emerce.nl/nieuws/eu-strengere-regels-bots">strengere regels</a> voor bots. Die moeten zich ook als zodanig kunnen identificeren en zich kunnen onderscheiden van menselijke sitebezoekers. <br />
<br />
<iframe allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/TJzOS5rXGFA" width="425"></iframe><br />
<br />
Maar, nepnieuws wordt niet alleen vermenigvuldigd door zogeheten bots. Het is de mens zelf met zijn voorliefde voor nieuwigheidjes die de leugens rondbazuint, schrijven de onderzoekers van het befaamde technologie-instituut MIT in Boston in het vakblad <a href="http://science.sciencemag.org/cgi/doi/10.1126/science.aap9559">Science</a>. <br />
<br />
Het rapport <a href="https://www.rathenau.nl/nl/digitale-samenleving/digitalisering-van-het-nieuws"><i>Digitalisering van het nieuws</i></a> (2018) van het Rathenau Instituut stelt dat “technologische ontwikkelingen manipulatie van de online nieuwsvoorziening steeds gemakkelijker en goedkoper maken”. Is dat reden tot zorg of wanhoop? Krijg ik met mijn gepersonaliseerde nieuwsoverzichten op sociale media nog betrouwbare informatie? Of zorgen deze berichten er vooral voor dat ik geboeid blijf en dat ik het nieuwsoverzicht blijf volgen? Krijg ik op basis van deze berichten nog wel een volledig beeld van de actualiteit? Algoritmes bepalen tegenwoordig welke content je te zien krijgt. Welke berichten zie ik niet? Lees ik niet alleen het nieuws dat ik wil lezen en waar ik achter sta? In het rapport stelt het Rathenau Instituut in 2018 dat onderzoek aantoont dat desinformatie en personalisatie echter (nog) geen grote impact op de samenleving hebben gehad. (Bron: <a href="https://www.mediawijzer.net/boekrecensie-nepnieuws-een-wereld-van-desinformatie/">Mediawijzer.net</a>) <br />
De techniek staat echter niet stil. Wat als we niet meer kunnen geloven wat we zien of horen? Begin 2018 werd zichtbaar wat een mogelijk nieuwe fase van nepnieuws kan zijn: de deep fake-video, de (bijna) perfecte nepvideo. Deep fake is een verzamelnaam voor slimme software die op basis van <a href="https://www.mediawijsheid.nl/kunstmatigeintelligentie/">kunstmatige intelligentie</a> audio of bewegend beeld kan manipuleren. Simpel gezegd kun je met een deep fake iemand, bijvoorbeeld een politicus, dingen laten zeggen of doen die hij in werkelijkheid nooit gezegd of gedaan heeft. Je hebt eigenlijk maar 30 seconden beeld nodig van de echte persoon, zegt Theo Gevers van de UVA in de aflevering <a href="https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2018-2019/deep-fake-news.html">Deep Fake News</a> van Tegenlicht. Met die 30 seconden kun je input geven aan het systeem en daarmee de persoon iets laten zeggen wat hij of zij nooit gezegd heeft. Deze technologie ontwikkelt zich zo rap dat die steeds toegankelijker wordt voor de massa. Met alle gevolgen vandien. <br />
<br />
<iframe allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/cQ54GDm1eL0" width="425"></iframe><br />
<br />
Hoe herken je nu zelf nepvideos van bekende personen? Zie daarvoor deze <a href="https://www.ted.com/talks/supasorn_suwajanakorn_fake_videos_of_real_people_and_how_to_spot_them">Ted-talk</a>. <br />
<br />
We beginnen nu pas in te zien hoe informatie wordt verspreid en hoe sommige groepen of regeringen de kijk op wereldnieuws proberen te beïnvloeden. Aldus Michael Hess van Storyful in de eerder genoemde aflevering van Tegenlicht. Het kan volgens hem ook heel subtiel door voor een gebeurtenis andere beelden te gebruiken. de media pikken het snel op en social media doet de rest. Er is nu een hele industrie ontstaan om nepnieuws te traceren. De media-inlichtingendienst <a href="https://storyful.com/">Storyful</a> is is een voorbeeld van een bedrijf dat zich met nepnieuws bezig houdt.. Hun missie: “We analyze conversations and content across digital platforms — from mainstream to fringe networks — to make sense of what’s happening on social media.” Ook de <a href="http://nieuwscheckers.nl/">Universiteit Leiden</a> doet aan factchecking. Zij <a href="https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2019/01/miljoenen-nederlanders-liken-en-delen-pulpnieuws-op-facebook">onderzochten</a> onder meer wat zij noemen ‘pulpnieuws’. Er zijn zelfs <a href="https://www.dailydot.com/debug/chrome-extensions-to-filter-fake-news/">chrome-extenties</a> die je kunt installeren en die daarbij kunnen assisteren.<br />
<br />
Onderzoek wijst uit dat jongeren hun “vermogen overschatten om de kwaliteit en betrouwbaarheid van online nieuwsberichten goed te beoordelen”. Het vergt van onze maatschappij dus een flinke investering in mediawijsheid, te beginnen bij onze jeugd. (Bron: <a href="https://www.mediawijzer.net/boekrecensie-nepnieuws-een-wereld-van-desinformatie/">Mediawijzer.net</a>) Konden wij vroeger misschien in het onderwijs nog een sensatiekrant afzetten tegen een deftig en gedegen opinieblad die een onderwerp van alle kanten behandelde, nu is ook nog eens ieder van ons in staat om nieuws te maken en te posten. <br />
Van der Horst noemt in zijn boek ook nog een belangrijk verschil met de twintigste eeuw: “Desinformatie komt tegenwoordig veel sterker binnen, omdat zo veel mensen de hele dag online zijn.” <i>Geen reden tot wanhoop</i>, is de titel van het laatste hoofdstuk van zijn boek. De producenten van nepnieuws vinden nog steeds belangrijke tegenspelers bij de gevestigde media en - als het goed is - in het onderwijs. Het tegenwicht bieden tegen misleidende communicatie zou volgens Van der Horst een prioriteit moeten zijn in alle curricula. <br />
<br />
<ul>
<li>Op school dien je te leren kritisch naar informatie te kijken, zodat je in staat bent zelfstandig tot een weloverwogen oordeel te komen. </li>
<li>Doorgrond betekenissen. Slik niets voor zoete koek. Onderwerp de argumentatie aan een gedegen analyse. </li>
<li>Identificeer de bronnen. Schat ze volgens vaste regels en procedures in op hun geloofwaardigheid.</li>
</ul>
Zo ontwierp Famke de Jong voor het voortgezet onderwijs de vakoverstijgende les <a href="https://educatieveauteurs.auteursbond.nl/files/sites/5/2017/12/EerstePrijsEducatieveParel2017_NepOfEcht.pdf">Nep of Echt</a>. Heel veel middelbare scholieren verdwalen op internet. Het is belangrijk dat ze op de juiste manier en zo betrouwbaar mogelijk informatie kunnen achterhalen op internet. Tegenlicht ontwikkelde ook <a href="https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/onderwijs/beter-worden-van-technologie/beter-worden-van-technologie.html">lesmateriaal</a> over wat er met jouw persoonlijke data kan gebeuren. Klassetv besteedt ook aandacht aan mediawijsheid. Eén van de lessen gaat over <a href="http://pakket.klassetv.nl/wijsmetmediaomgaan/nepnieuws.html">nepnieuws</a>. <br />
<br />
<b>Zelf nepnieuws maken</b> <br />
<i>Thuis nepnieuws maken</i> is de titel van het voorlaatste hoofdstuk van <i>Nepnieuws, een wereld van desinformatie</i>. Het bevat tips en trucs om zelf nepnieuws te verspreiden. Met een knipoog eindigt dit hoofdstuk met de relativerende constatering: “Ach,en het is mede een kwestie van talent. Het is niet iedereen gegeven om de boel geloofwaardig te belazeren.” <br />
Maar het ervaren van de impact van door jou gecreëerd nepnieuws is toch echt een goede leerervaring volgens DROG. DROG wil jongeren weerbaarder maken voor nepnieuws door ze zelf fakenews te laten maken. DROG is een groep specialisten en ervaringsdeskundigen op het gebied van desinformatie. “We willen zoveel mogelijk mensen immuun maken voor misleiding en polarisatie door desinformatie”, stelt <a href="https://wijzijndrog.nl/">DROG</a>. <br />
Om een zesde zintuig voor desinformatie te ontwikkelen moet je oefenen. In de DROGgame <a href="http://www.slechtnieuws.nl/#intro">Slecht Nieuws</a> word je zelf nepnieuwsmaker. Jouw missie is om zoveel mogelijk volgers te verzamelen en heel Nederland om de tuin te leiden. Als je zelf nepnieuws maakt merk je hoe snel je over grenzen heen gaat, aldus DROG. In het spel heb je binnen no-time een succesvolle nieuwssite en beweeg je je in de schimmige wereld van propaganda en misleiding. Door te schuiven met bronnen, experts en beeldmateriaal maak je gevaarlijk geloofwaardige desinformatie. Vier principes die goed werken bij het maken van nep-nieuws volgens DROG: <br />
<br />
<ul>
<li>Zorg dat er informatie ontbreekt. Hierdoor gaan de lezers zelf nog heftiger aannames doen. </li>
<li>Misbruik een autoriteit. Maak je verhaal geloofwaardiger door het toe te schrijven aan een niet bestaande expert of organisatie. </li>
<li>Gebruik een heftig plaatje. Dat is altijd een goed idee bij slecht nieuws. </li>
<li>Produceer alleen negatief nieuws dat zoveel mogelijk inspeelt op onderbuikgevoelens als angst en boosheid. (Bron: <a href="https://www.pcr.nl/trollen-twitterbots-en-fake-accounts-de-wereld-achter-fake-news/">PCR</a>) </li>
</ul>
Een mooi en onschuldig voorbeeld vind ik zelf nog altijd <a href="http://keepzutphenweird.com/">KeepZutphenWeird</a> (Het nieuws uit een ander oogpunt)? Deze site produceerde nieuws met een knipoog - in dit geval over Zutphen. “Goede leugenaars vertellen zo min mogelijk leugens.” Je moet dichtbij de waarheid liegen, volhouden, nooit toegeven. „Als je iets vaak genoeg herhaalt, wordt het waar”, aldus de <a href="https://www.nrc.nl/nieuws/2018/07/22/zelf-nepnieuws-maken-om-daarna-de-echte-trollen-te-kunnen-herkennen-a1610863">NRC</a>. De makers van KeepZutphenWeird hebben dit goed begrepen, er wordt op de site altijd aangehaakt bij onderwerpen die wel degelijk speelden in Zutphen. <br />
Ten grondslag aan de game, aldus DROG, ligt de inentingstheorie van sociaalpsycholoog McGuire, die stelt dat ‘vaccinatie’ met een beetje van het kwade de weerstand ertegen verhoogt. En dat brengt ons ook bij een betere definiëring van nepnieuws, want niet alle nepnieuws heeft een kwade intentie. (<a href="https://www.nrc.nl/nieuws/2018/07/22/zelf-nepnieuws-maken-om-daarna-de-echte-trollen-te-kunnen-herkennen-a1610863">NRC</a>) <br />
<br />
<b>Definitie </b><br />
Een rapport van de Raad van Europa van 2017 introduceert een andere invulling van het bij iedereen bekende ‘nepnieuws’: “Much of the discourse on ‘fake news’ conflates three notions: mis-information, disinformation and mal-information. But it’s important to distinguish messages that are true from those that are false, and messages that are created, produced or distributed by “agents” who intend to do harm from those that are not:<br />
<br />
<ul>
<li>Dis-information. Information that is false and deliberately created to harm a person, social group, organization or country. </li>
<li>Mis-information. Information that is false, but not created with the intention of causing harm.</li>
<li>Mal-information. Information that is based on reality, used to inflict harm on a person, organization or country. (=Hate speech, Harassment, Leaks)</li>
</ul>
<ul>
</ul>
</div>
<div>
(Bron: <a href="https://rm.coe.int/information-disorder-toward-an-interdisciplinary-framework-for-researc/168076277c">Toward an interdisciplinary framework for research and policy making</a>) <br />
<br />
Zie ook: <a href="https://xyofeinstein.files.wordpress.com/2017/10/nep-nieuws-infographic-handboek-digitale-geletterdheid.jpg">Infographic</a>, <a href="https://nos.nl/op3/artikel/2147453-jongeren-herkennen-geen-nepnieuws-en-dat-is-gevaarlijk.html">NOS</a>, <a href="https://www.mediawijsheid.nl/deep-fake/">Mediawijsheid.nl</a>, <a href="https://www.nrc.nl/dossier/nepnieuws/">NRC</a>, <a href="https://media-ictenmedia.blogspot.com/2017/03/jongeren-herkennen-geen-nepnieuws-en.html">Mediatheek 14A</a> <br />
<br />
<i>Nepnieuws: Een wereld van desinformatie</i> en <i>Verborgen verleiders</i> zijn te leen in de Mediatheek.</div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-20641154017004728632018-02-23T13:32:00.000+01:002018-03-05T11:37:44.477+01:00Het hoofd wordt een steeds tragere computer<span style="font-family: inherit;"><i>“Het was nooit genoeg. Het bracht geen rust, maar juist onrust in huis. Dat kun je de kinderen niet kwalijk nemen, want games en social media zijn juist ontworpen met een ingebouwd verslavend effect.” </i></span><br />
<span style="font-family: inherit;">Rebecca Altamirano, baas van een tech-bedrijf in Silicon Valley in </span><a href="https://brandpuntplus.kro-ncrv.nl/brandpuntplus/low-tech/" style="font-family: inherit;">Brandpuntplus</a> <br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Steeds meer scholen geven iPad-onderwijs, we sturen elkaar nauwelijks nog handgeschreven brieven en zelfs het boodschappenlijstje wordt vaak in een app gemaakt. Juist daarom blijft goed leren schrijven voor kinderen van groot belang, benadrukt Aartje Schoemaker. Schoemaker is oud-docent en zet zich in voor het Platform Handschriftontwikkeling. Maak van schrijven op de basisschool een apart vak, in plaats van het bij 'taal' onder te brengen, adviseerde het </span><a href="https://nos.nl/artikel/2213313-je-hoofd-wordt-een-trage-computer-als-je-niet-genoeg-schrijft.html" style="font-family: inherit;">Platform Handschriftontwikkeling</a><span style="font-family: inherit;"> de Kamer in januari van dit jaar. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Kinderen moeten het dichtbij kijken steeds na 20 minuten onderbreken voor een pauze van 20 seconden en moeten eigenlijk ook dagelijks 2 uur buiten spelen. Bij kinderen die al bijziend zijn, moeten oogartsen de verslechtering van de ogen remmen met druppels en lenzen. Het zijn waarschuwingen van oogheelkundige Caroline Klaver van het Erasmus MC. Al jaren stijgt het aantal kinderen dat ver weg niet meer scherp ziet, en die bijzienden hebben later een grotere kans om slechtziend te worden. De boosdoener is duidelijk, zegt Klaver: de vele schermpjes waar kinderen naar staren, en het feit dat ze minder vaak buiten komen. Bij kinderen die al bijziend zijn, moeten oogartsen de verslechtering van de ogen remmen met druppels en lenzen. (Bron: </span><a href="https://www.trouw.nl/home/hoogleraar-kinderen-krijgen-slechtere-ogen-door-het-kijken-naar-een-scherm~a0d51862/" style="font-family: inherit;">Trouw</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="https://www.nrc.nl/nieuws/2017/12/12/tienduizenden-dreigen-blind-te-worden-a1584725" style="font-family: inherit;">NRC</a><span style="font-family: inherit;">) </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">In de </span><i style="font-family: inherit;">Digitale Nieuwsbrief</i><span style="font-family: inherit;"> van Digischool van mei 2017 lezen we dat het gebruik van smartphones en tablets steeds vaker wordt toegelaten in de klas. Uit </span><a href="http://www.gfk.com/nl/insights/news/smartphone-gebruik-in-de-klas/" style="font-family: inherit;">onderzoek</a><span style="font-family: inherit;"> van een jaar daarvoor blijkt dat 9 van de 10 docenten het gebruik van smartphones tijdens de les goedkeurt. Het gebruik van tablets is een meerwaarde voor het onderwijs geworden, maar zijn smartphones - vraagt Digischool zich af - toch niet veel te afleidend voor kinderen? Digischool zet </span><a href="http://digischool.nl/artikel/smartphones-en-tablets-klas/" style="font-family: inherit;">aan het eind van het artikel</a><span style="font-family: inherit;"> de voor- en nadelen van tabletgebruik en smartphones in school op een rijtje. Afleiding en </span><a href="https://wij-leren.nl/leeropbrengsten-tabletgebruik.php" style="font-family: inherit;">onduidelijkheid</a><span style="font-family: inherit;"> over de leeropbrengsten worden onder meer als nadelen opgevoerd. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">In Frankrijk zien ze vooral nadelen van de smartphone en dat land maakt ondertussen korte metten met mobieltjes op school. Vanaf september 2018, het begin van het schooljaar, zijn smartphones op basisscholen en middelbare scholen verboden. Er is al een verbod op het gebruik van de apparaten tijdens de les, maar dat wordt uitgebreid naar pauzes. Leerlingen op lycées (vanaf 15 jaar) zouden nog wel gebruik mogen maken van mobieltjes. (Bron: </span><a href="https://tweakers.net/nieuws/132765/frankrijk-verbiedt-vanaf-volgend-jaar-smartphones-op-scholen.html" style="font-family: inherit;">Tweakers.net</a><span style="font-family: inherit;">) </span><br />
<br />
<a href="https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2017/09/has-the-smartphone-destroyed-a-generation/534198/" style="font-family: inherit;">‘Heeft de smartphone een generatie verpest?’</a><span style="font-family: inherit;"> kopte een artikel van psycholoog Jean Twenge in het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic. De zogenaamde iGeneratie, geboren tussen 1995 en 2012, zou door smartphones depressiever zijn, concentratieproblemen hebben en minder empathisch zijn. “De schrijver heeft het onderwerp goed en wetenschappelijk onderzocht. Ik schrok van de resultaten”, reageert Michel van Ast in COS van november 2017. Hij is spreker, trainer en adviseur over onderwijs en ICT en schreef onder meer het boek </span><a href="http://kleppendicht.nl/" style="font-family: inherit;">Kleppen dicht</a><span style="font-family: inherit;">. Het heeft volgens Van Ast weinig zin te ontkennen hoe belangrijk smartphones zijn in hun leefwereld en ook later tijdens hun studie of op het werk. “Laten we vooral de leerlingen begeleiden bij het omgaan hiermee door mediawijsheid te integreren in alle vakken.” Voor het inzetten van de smartphone in de les geldt wat Van Ast betreft een algemene regel: je moet kunnen uitleggen hoe het bijdraagt aan het leren. Is het alleen om de les op te leuken, dan kun je het beter achterwege laten. Blijf in elk geval als docent ook bij en weet waar je over praat en waar jouw leerlingen mee bezig zijn op het web. Dat kan bijvoorbeeld door de </span><a href="https://www.bureaujeugdenmedia.nl/monitor-jeugd-en-media-2017/" style="font-family: inherit;">Monitor Jeugd en Media</a><span style="font-family: inherit;"> te volgen. </span><br />
<br />
<b style="font-family: inherit;">Docent vindt smartphone verrijking </b><br />
<a href="http://www.duo-onderwijsonderzoek.nl/wp-content/uploads/2017/12/Rapportage-Sociale-mediagebruik-en-smartphones-in-het-VO-14-december-2017.pdf" style="font-family: inherit;">Onderzoek</a><span style="font-family: inherit;"> van eind 2017 toont aan dat een meerderheid (51%) van de docenten in het voortgezet onderwijs in Nederland de inzet van de smartphone voor onderwijsdoeleinden - al of niet onderbouwd - een verrijking voor het onderwijs vindt. Tegelijkertijd merkt ook een meerderheid van de docenten in het voortgezet onderwijs een negatieve invloed op de schoolprestaties door social mediagebruik van leerlingen. Nog wat cijfers uit dit onderzoek: 40 % maakt zich echter wel grote zorgen over het smartphonegebruik door leerlingen en 53 % maakt zich enigszins zorgen over het smartphonegebruik door leerlingen. 75% denkt dat gebruik van sociale media het concentratievermogen aantast en 54 % ergert zich aan het smartphonegebruik door hun leerlingen. Twee derde van de docenten (63%) weet wat de schoolregels omtrent smartphonegebruik onder leerlingen zijn en 23% niet. Tevens geeft iets meer dan de helft (54%) aan dat veel leerlingen zich verzetten tegen de betreffende regels en geeft ongeveer een derde (31%) aan dat veel docenten op hun school de regels omtrent smartphonegebruik aan hun laars lappen. Volgens een op de vijf docenten (20%) leidt de inname van smartphones dan ook nog eens vaak tot boze ouders. (Bron: </span><a href="https://www.computersopschool.nl/welkom/docent-vindt-smartphone-verrijking-onderwijs" style="font-family: inherit;">COS</a><span style="font-family: inherit;">) </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Het overgrote deel van de docenten maakt zich dus wel zorgen over het telefoongebruik van middelbare scholieren. Zij merken dat leerlingen snel zijn afgeleid, ze kunnen zich minder goed concentreren en hebben meer tijd nodig voor hun huiswerk. Bovendien halen ze slechte cijfers en stijgt het aantal zittenblijvers. (Bron: </span><a href="https://www.trouw.nl/samenleving/voordat-de-leerlingen-gaan-zitten-moet-de-telefoon-in-de-telefoontas~aa5275e7/" style="font-family: inherit;">Trouw</a><span style="font-family: inherit;">) Maar het heeft alles te maken met opvoeding of mediawijsheid. </span><a href="http://www.vives.nl/nieuws/smartphones-van-stoorzender-naar-tool?utm_source=copernica&utm_medium=email&utm_campaign=Vives_Nieuwsbrief_20180202" style="font-family: inherit;">Vives</a><span style="font-family: inherit;"> publiceerde onlangs een artikel waarin je met een paar simpele apps deze stoorzender in een behulpzame onderwijstool verandert. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Een minder goede concentratie bij studenten merkt ook Paul Kirschner, hoogleraar onderwijspsychologie aan de Open Universiteit op. "De huidige generatie studenten kan zo snel typen dat ze wat gezegd wordt bijna letterlijk overschrijven", </span><a href="https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2194882-met-je-laptop-in-de-collegezaal-dan-haal-je-lagere-cijfers.html" style="font-family: inherit;">stelt Kirschner</a><span style="font-family: inherit;">. "Maar zo gaat informatie het ene oor in en weer tien vingers uit. Je hersenen verwerken het niet." Je kunt dan ook stellen dat als je met jouw laptop de collegezaal ingaat, je lagere cijfers haalt. Wie schrijft daarentegen, maakt een motorisch geheugenspoor waardoor een uitgebreider patroon van hersenactiviteit kan plaatsvinden. Kirschner verwijst naar meerdere </span><a href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0272775716307129" style="font-family: inherit;">onderzoeken</a><span style="font-family: inherit;"> waaruit blijkt dat studenten die met de laptop aantekeningen maken flink lager scoren bij tentamens dan degenen die dat met de hand doen. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Susan Ravizza bekeek het internetgebruik van studenten en concludeerde dat de betrokkenheid veelal uit ging naar sociale media, YouTube, e-mail, shoppen, chatten, nieuwssites en spelletjes. Door deze afleiding, die ze zelf opzoeken, zijn de leerlingen gemiddeld meer dan 40% van de tijd er met hun hoofd niet bij, met slechte leerresultaten als gevolg. (Bron: </span><a href="https://www.scientificamerican.com/article/students-are-better-off-without-a-laptop-in-the-classroom/" style="font-family: inherit;">Scientific American</a><span style="font-family: inherit;">, 2017) Uit onderzoek bleek verder dat ook andere leerlingen die dit gedrag zagen vervolgens slechter presteerden. (Bron: </span><a href="https://didactiefonline.nl/blog/paul-kirschner/laptop-het-nieuwe-meeroken#_ftn1" style="font-family: inherit;">Didactiefonline</a><span style="font-family: inherit;">) Kirschner introduceert in zijn </span><a href="https://didactiefonline.nl/blog/paul-kirschner/laptop-het-nieuwe-meeroken" style="font-family: inherit;">column</a><span style="font-family: inherit;"> daarom de slogan “laptop: het nieuwe meeroken”. </span><br />
<br />
<b style="font-family: inherit;">Vrije scholen</b> <br />
<span style="font-family: inherit;">Okay, de pedagogiek van de vrije scholen heeft dus met terugwerkende kracht haar gelijk gekregen en dan hebben we het nog niet eens gehad over de gameboyrug en tabletnek… Het is alleen jammer dat dit gelijk zonder vergaande digitale ervaringen op de vrije scholen zelf is verkregen. Het feit dat er allerhande maatschappelijke problemen ontstaan ten gevolge van foutief tablet- of mobiel gebruik ontdoet je namelijk niet van de plicht om - zoals Van Ast hierboven al suggereerde - de leerlingen te begeleiden (samen met ouders) in het omgaan hiermee. Juist de nadruk op positief gebruik door het doelbewust als een middel in te zetten zou belangrijk kunnen zijn. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Wat zegt Steiner hier over? “Steiner waarschuwde herhaaldelijk op krachtige wijze voor de neiging om zich af te willen sluiten voor technologie en het moderne bestaan, Steiner stelt dat de mens juist in contact met technologie en met beide voeten in het moderne bestaan zich innerlijk genoeg weerbaar dient te maken en positieve zielenkrachten ontwikkelen.” (te lezen in: </span><a href="http://www.vrijescholen.nl/wp-content/uploads/2015/11/Inpiratieboekje-Vrijeschoolse-Mediapedagogiek.pdf" style="font-family: inherit;">Inspiratieboekje</a><span style="font-family: inherit;"> over mediapedagogiek of digitale geletterdheid) </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Maar hoe leren we de jongeren deze middelen dan positief in te zetten? Natuurlijk het liefst door in het voortgezet onderwijs mediawijsheid te integreren in alle vakken. Door de vruchten te plukken en de negatieve gevolgen van nieuwe technologie tegen te gaan (en ook ervaring met ict op te doen) kun je jezelf in je lessen beter verhouden tot ict. Ict-bekwaamheid bij docenten is dus zeker een voorwaarde om goede leerlijnen ict vast te stellen. Een </span><a href="http://www.rshproject.nl/ictrapport2013.pdf" style="font-family: inherit;">werkgroep</a><span style="font-family: inherit;"> van het Steinercollege in Haarlem stelde het in 2013 als volgt: “De werkgroep zou het betreuren als de ict-middelen-inzet eigenlijk een didactisch onvermogen aan het licht zouden brengen van de docent in kwestie; laten we hopen dat elke op deze school werkzame docent deze middelen bewust en overdacht inzet.” </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Soms overvalt mij dan ook een bepaalde moedeloosheid als er weer eens op een van de vrije scholen een groep wordt opgestart die gaat nadenken over ict of mobieltjes. We weten en wisten welke gevaren er aan de ongebreidelde toepassing van ict kleven, dat kunnen we niet eindeloos blijven onderzoeken. Belangrijker is steeds: wat nu? Helemaal weren zoals in Frankrijk? Ook geen tablets of laptops? Net doen of het niet bestaat? </span><br />
<span style="font-family: inherit;">De vrije scholen worstelen er al jaren mee om ict en digitale geletterdheid in de onderwijsvisie en de leerlijnen te integreren. Niet dat het regulier onderwijs nu alles zo goed op orde heeft, dat zeker niet. De voorlopers maken nu ook daar vaak pas op de plaats en komen soms zelfs in de </span><a href="https://www.rtlnieuws.nl/nederland/kinderen-van-ipadschool-gehaald-ze-keken-porno-in-de-les-het-was-een-groot-drama" style="font-family: inherit;">problemen</a><span style="font-family: inherit;">. Wetenschappelijk </span><a href="http://www.oecd.org/education/students-computers-and-learning-9789264239555-en.htm" style="font-family: inherit;">onderzoek</a><span style="font-family: inherit;"> heeft ook nog steeds geen significant resultaat van investeringen in ict laten zien. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Wij kunnen ook leren van de ontwikkelingen die zich voordoen in bijvoorbeeld Silicon Valley, zoals in een uitzending van </span><a href="https://brandpuntplus.kro-ncrv.nl/brandpuntplus/low-tech/" style="font-family: inherit;">Brandpunt </a><span style="font-family: inherit;">van 13 februari werd getoond. Daarin zie je de in de kop geciteerde Rebecca Altamirano en haar man Antonio die een innovatiebedrijf in Silicon Valley hebben. Ze ontwikkelen apps en helpen bedrijven bij digitale vernieuwing. Juist zij hebben besloten hun vier kinderen schermvrij en low tech op te voeden en naar een vrije school te sturen. Wat zien deze </span><a href="http://www.nytimes.com/2011/10/23/technology/at-waldorf-school-in-silicon-valley-technology-can-wait.html?_r=2&ref=gradingthedigitalschool&" style="font-family: inherit;">ouders</a><span style="font-family: inherit;"> en hoe verhoudt zich dat tot onze (media)pedagogiek is daarbij een belangrijke vraag? </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Digitale geletterdheid, ik noemde het zo even, is een onderdeel van de zogenoemde 21st century skills. Eerder </span><a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2017/10/digitale-tools-als-werkvorm.html" style="font-family: inherit;">blogde</a><span style="font-family: inherit;"> ik al dat er eigenlijk voor het vrije school onderwijs eigenlijk niets nieuw is aan de zogenaamde 21ste eeuwse vaardigheden: “Nou echt ‘nieuw’ (voor de meesten van ons) zijn in elk geval de digitale vaardigheden. Niels Schieman, schoolleider van een vrije school in het primair onderwijs is het hierin met mij eens. “Echt nieuw is de positie en invloed van digitalisering en de toegankelijkheid van informatie. Daar op een zinvolle, slimme en gezonde manier mee omgaan vraagt nieuwe vaardigheden, niet alleen van de leerlingen, maar ook van de leerkrachten.“ (Bron: </span><a href="http://www.vrijescholen.nl/vrijeschoolonderwijs2032/visie-van-onze-vrijeschool/#.WnGDaLziZkg" style="font-family: inherit;">Vrijescholen.nl</a><span style="font-family: inherit;">) </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Wat wij op de Vrije Scholen nu vooral nodig hebben is naast een theoretisch kader ook ‘schoolvoorbeelden’ en good practices van een aantal digitale pioniers. Van daaruit kunnen we kijken of sommige digitale toepassingen werken en hoe we dit kunnen inpassen in onze leerlijnen. En ook: hoe verhoudt zich dat tot de antroposofische pedagogiek? Daarvoor heb je ict-bekwame docenten en ook betrokken ouders nodig. </span><br />
<br />
<iframe allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/GqE8EP-jm34" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">David Mitchel van de Association of Waldorf Schools of North America hierover: “Lessons at the computer do not help in the lower school years. The anthropological conditions for understanding computer technology appropriately are not given until upper school. The first steps include text processing, use of the keyboard, Cartesian geometry and Euclidian proofs. An old computer is taken apart, investigated. Strip boards and electrical circuits are studies and simple programmes written. At the same time the pupils learn Boolean algebra, logic and coding. Science lessons include robotics, the use of microscopes in biology and creating complex databases in economics. Computers are tools.” (Bron: </span><a href="https://www.erziehungskunst.de/en/article/spotlight/waldorf-education-in-silicon-valley/" style="font-family: inherit;">Erziehungskunst.de</a><span style="font-family: inherit;">) </span><br />
<br />
<iframe allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/B-ZSeepDmPE" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">De </span><a href="https://waldorfeducation.org/waldorf_education/faqs#technology" style="font-family: inherit;">Association of Waldorf Schools of North America</a><span style="font-family: inherit;"> hierover: “Computers and digital technology are not part of the early grades curriculum, although mechanical technology and the practical arts are incorporated at all levels. In high school, computers and digital aids are used in the classroom as teaching tools across disciplines, and computer-specific courses may be taught. All high school students utilize computers and digital equipment at home for research, to aid in their schoolwork and for in-class or school-wide presentations.” </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">De vrije school in </span><a href="http://phillywaldorf.com/computers-waldorf-eschews-classroom-tech/" style="font-family: inherit;">Philadelphia</a><span style="font-family: inherit;"> stelt het nog wat stricter: “Waldorf high school, and some middle school, students use technology as a teaching tool, but it has no place in the Waldorf elementary and early childhood education. For children under the age of twelve, the focus remains on hands-on learning of core subjects along with music training, play, outdoor education, cursive handwriting, storytelling, and art.” </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Auch aus diesem Grund ist es wichtig, dass Kinder zuerst lernen, mit den klassischen Medienträgern umzugehen: Papier und Buch. Darüber hinaus zeigt sich in der bisherigen Praxis, dass es pädagogisch keinen echten Sinn macht, vor dem 12. Lebensjahr Computer im Unterricht einzusetzen. In der 7. oder 8. Klasse sollten die Schüler, zumindest solange Computer noch mit Tastaturen bedient werden, die Fähigkeit entwickeln, mit zehn Fingern blind auf einer Tastatur zu schreiben. (Bron: </span><a href="http://www.waldorfschule.de/fileadmin/downloads/Blickpunkte_Reader/Struwwelpeter_2.0_August_2017.pdf#main-content" style="font-family: inherit;">Waldorfschule.de</a><span style="font-family: inherit;">) </span><br />
<br />
<iframe allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/lTYiSFS-rf0" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">De </span><a href="http://www.vrijescholen.nl/?s=digitalisering#.WoqYP1rOVkh" style="font-family: inherit;">Nederlandse vrijescholen</a><span style="font-family: inherit;"> lijken meer open te staan voor nieuwe ontwikkelingen, waarbij iedere school zelf de keuze maakt hoe er wordt omgegaan met technologie en digitalisering. In 2015 werd op een Conferentie over vrijeschoolse mediapedagogiek een </span><a href="http://www.vrijescholen.nl/wp-content/uploads/2015/11/Inpiratieboekje-Vrijeschoolse-Mediapedagogiek.pdf" style="font-family: inherit;">inspiratieboekje</a><span style="font-family: inherit;"> van de hand van </span><a href="http://kennisnet.libsyn.com/freek-zwanenberg-over-rudolf-steiner-de-vrije-school-en-digitale-geletterdheid#BgmkH40iQbb5Rd0F.99" style="font-family: inherit;">Freek Zwanenberg</a><span style="font-family: inherit;"> gepubliceerd. Hierin lezen we (over leerlingen tot groep 7): “De beschreven nadelige effecten van media gelden bovendien niet per se voor elk kind, en gaan vaak over een overdreven intensief gebruik. Bij vrijeschoolkinderen, wiens ouders vaak al behoorlijk bewust met dingen omgaan, valt dan ook te verwachten dat de meesten in principe geen blijvende schade ondervinden van hun mediagebruik. Bovendien, kinderen van nu zijn niet voor niks in deze tijd geboren; zij groeien op in verschillende werelden: fysieke wereld, geestelijke wereld, virtuele wereld. Het leren werken met hedendaagse instrumenten, ook de digitale en virtuele, zou een logisch onderdeel van hun opvoeding moeten zijn.” </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Onder </span><a href="http://www.vrijescholen.nl/vrijeschoolonderwijs2032/vijf-essentiele-aspecten/#.WoqYpFrOVki" style="font-family: inherit;">#vrijeschoolonderwijs2032</a><span style="font-family: inherit;"> worden vijf essentiële aspecten voor de toekomst genoemd waaronder maatwerk bieden voor digitalisering. “Waar staat digitalisering ten dienste van de persoonlijke ontwikkeling (maatwerk) en waar is de menselijke ontmoeting noodzakelijk om enthousiast te worden en verbindingen te kunnen leggen die van essentieel belang zijn in de veranderende samenleving? Digitalisering als middel om kennis te vergaren. Voor de toepassing, het combineren, de ervaring, het voorbeeld, het streven naar ontwikkeling is de leerkracht onontbeerlijk.” </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Wat kunnen leerkrachten van de onderbouw nu concreet in de klas doen, vraagt Zwanenberg zich af. Daarover gaat hoofdstuk drie van het boven al genoemde inspiratieboekje. Er wordt hier gesteld: “Iedereen is het er over eens dat ICT geen doel maar een middel is. Een middel dat het onderwijs in de klas mogelijk zou kunnen versterken. Bijvoorbeeld door aan te sluiten bij de interesses van de leerlingen. Of doordat het kan ondersteunen bij het gedifferentieerd en gepersonaliseerd leren. Het is zaak steeds te blijven kijken in hoeverre digitale middelen een meerwaarde hebben en kunnen bijdragen aan het behalen van de doelen. En hoe dat zich verhoudt tot de eventuele nadelen van het werken ermee. Er is een stijgend aantal digitale leermiddelen dat ook voor vrijescholen interessant kan zijn.” </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Als digitale leermiddelen worden dan genoemd het gebruik van een digibord of touchscreen in één lokaal (niet standaard), ict om te differentiëren, zelf foto’s en filmpjes laten maken en die te bespreken, quizzen en gamen (bedoeld worden educatieve games), de maker beweging (de Arduino wordt genoemd), de Webquest (ik zou daar Wikiwijs Maken aan toe willen voegen) en coderen. Bij de webquest wordt dan specifiek genoemd dat het meer kennisontwikkeling inhoudt en minder kennisoverdracht. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Op de </span><a href="https://www.vrijeschoolbeweging.nl/mediawijsheid-in-klas-5-en-6-van-vrije-school-den-haag/" style="font-family: inherit;">Vrije School Den Haag</a><span style="font-family: inherit;"> wordt in klas 5 en 6 al een leerlijn mediawijsheid ingezet. In deze leerlijn komen onderwerpen aan bod als (verholen) Reclame, WWat is Waar? Gaming, Sexualisering, Omgangsvormen op & veilig gebruik van sociale media, en Cyberpesten. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Het stemt mij hoopvol dat er genoeg aanknopingspunten blijken te zijn om ict ook in ons onderwijs te integreren. Differentiëren is sowieso een belangrijk thema, waar ict ons zeker behulpzaam kan zijn. De makerbeweging sluit ook goed aan bij ons onderwijs en de webquest of Wikiwijs maken heeft zijn succes op onze school al enkele malen bewezen. Grootste probleem is m.i. toch de ict-bekwaamheid van docenten. Wij hebben daardoor weinig positieve ervaringen en good practices en dat heb je wel nodig om een kantelpunt te bereiken. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;"><b>De toekomst </b></span><br />
<span style="font-family: inherit;">Bij digitale geletterdheid wordt voor het Nederlandse onderwijs uitgegaan van ICT-(basis)vaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden en computational thinking. Deze vaardigheden heb je volgens de overheid nodig om goed te functioneren in de maatschappij, zowel in een leer- als in een werkomgeving. Het gaat daarbij om de samenhang tussen die vier vaardigheden. Omdat het echter geen verplicht onderdeel van het curriculum is is dit vaak afhankelijk van de interesse en inzet van afzonderlijke leraren, of van de incidentele bevlogenheid van een schoolleider of schoolbestuurder. Er gebeurt overal nog veel ad hoc. Leerlingen digitaal geletterd maken lukt niet met een of twee lesuren per week. Je hebt het nodig in alle vakken en in allerlei leersituaties. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Gelukkig zijn er aanzetten om deze situatie te </span><a href="https://curriculum.nu/digitalegeletterdheid/" style="font-family: inherit;">veranderen</a><span style="font-family: inherit;">. De verwachting is dat ict in 2021 in de eindtermen en kerndoelen is opgenomen. Voor het ontwikkelen van een duidelijke visie op de scholen is het </span><a href="https://www.kennisnet.nl/fileadmin/kennisnet/digitale-geletterdheid/Kennisnet-Handboek-Digitale-Geletterdheid.pdf" style="font-family: inherit;">Handboek Digitale Geletterdheid</a><span style="font-family: inherit;"> beschikbaar. (Bron: </span><a href="https://www.kennisnet.nl/publicaties/werken-aan-digitale-geletterdheid-van-visie-naar-praktijk/" style="font-family: inherit;">Kennisnet</a><span style="font-family: inherit;">) Hiermee zullen wij de komende tijd aan de slag moeten. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Ict en onderwijs blijft sowieso een moeilijke combinatie, ook voor reguliere scholen. De onderwijsraad stelt in </span><a href="https://www.onderwijsraad.nl/publicaties/2017/doordacht-digitaal/volledig/item7551" style="font-family: inherit;">Doordacht Digitaal</a><span style="font-family: inherit;">, een advies uit mei 2017: “De variatie in onderwijsdoelen zorgt voor grote variatie in leeropbrengsten bij leerlingen en studenten. In internationaal vergelijkend onderzoek is de digitale geletterdheid van jongeren gemeten via een toets met vier referentieniveaus. In de meeste landen, en dit geldt ook voor Nederland, komt het merendeel (twee derde of meer) van de veertien- en vijftienjarigen niet verder dan het basisniveau. In Nederland haalt 8% van de leerlingen niet eens het laagste referentieniveau. Slechts 4% haalt het hoogste niveau.In het algemeen zijn de ict-kwaliteiten van leerlingen en studenten eenzijdig en oppervlakkig. it hangt samen met het ict-gebruik, dat voornamelijk gericht is op sociale en recreatieve doelen en weinig op onderwijsdoelen.Waar het ict-gebruik wel gericht is op onderwijsdoelen, ligt de focus bij het gebruiken en presenteren van informatie en veel minder bij het selecteren, bewerken en transformeren van informatie.” </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Hoe ga je als vrijeschool om met ict en digitale geletterdheid? Schoolleider Nadia Demaret van Vrijeschool Widar in Delft diende hiervoor een versnellingsvraag in. De doelstelling is leerlingen veilig, vaardig, aardig en waardig om te leren gaan met ict. “Door inzicht te geven in de achterliggende principes, hopen we vaardigheden en creativiteit bij leerlingen te stimuleren.”, zo legt de schoolleider uit aan Kennisnet. “Dat ze niet alleen consumerend, maar ook creërend met technologie aan de slag gaan. Dan ga je technologie begrijpen. Als een leerling dat begrip niet ontwikkelt, is de verleiding groot alleen te consumeren, met als gevolg dat technologie al heel snel de leerling consumeert.” Wij zien het als onze pedagogische opdracht om kinderen veilig, vaardig, aardig en waardig om te leren gaan met ict. Devices zijn daarbij een middel en niet een doel op zich. Bij veel leerdoelen zijn beeldschermen niet eens direct nodig. Liever laten we de kinderen eerst de principes erachter ontdekken. Er staan veel inspirerende unplugged voorbeelden op websites als Computer Science Unplugged, zoals op </span><a href="http://csunplugged.org/" style="font-family: inherit;">csunplugged.org</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="http://csunplugged.nl/" style="font-family: inherit;">csunplugged.nl</a><span style="font-family: inherit;">.” (Bron: </span><a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/pedagogische-kijk-op-digitale-geletterdheid-op-de-vrijeschool/" style="font-family: inherit;">Kennisnet</a><span style="font-family: inherit;">) Doordacht Digitaal hierover: “Onderwijs kan alleen bijdragen aan de voorbereiding op een digitale samenleving als binnen het onderwijs daadwerkelijk gebruik gemaakt wordt van digitale toepassingen. Deels kunnen principes van programmeren bijvoorbeeld nog worden uitgelegd met fysieke lego-steentjes, maar zoals voor het behalen van een zwemdiploma niet alleen kan worden volstaan met droogzwemmen, kan digitale geletterdheid niet worden gerealiseerd zonder daadwerkelijke inzet van ict-toepassingen.” </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Wij moeten - zeker nu ict in de eindtermen en kerndoelen wordt opgenomen - aan de slag. Tot slot wil ik U dit filmpje van de geschiedenis van de digitale didactiek niet onthouden:</span><br />
<br />
<iframe allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/hpXlI8p0njg" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;"><i>“Ook denk ik dat Vrijeschool Zutphen voor de toekomst een duidelijker beeld en idee over ict kan gaan creëren. Wat ik de afgelopen jaren heb gemerkt, is dat het kunnen gebruik maken van een laptop of computer op Vrijeschool Zutphen erg lastig is.” “ik bedoel hiermee niet dat Vrijeschool Zutphen een digitale school moet worden vol met digiborden en laptops. Het moet niet de leidraad worden van onze school. Wel denk ik dat we als school mee moeten gaan met de tijd. We leven in de 21ste eeuw en het gebruik van internet kan voor efficiëntie zorgen in het dagelijks leven.” </i></span><br />
<span style="font-family: inherit;">Uit een eindwerkstuk van leerling getiteld: De Vrijeschool, op weg naar de toekomst. </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<span style="font-family: inherit;">Zie ook: <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2015/05/vrije-scholen-en-ict-een-stand-van-zaken.html">Vrije scholen en ict</a> ; <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2015/09/computer-verbetert-schoolprestaties-niet.html">Computer verbetert schoolprestaties niet</a> ; <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2017/10/digitale-tools-als-werkvorm.html">Digitale tools als werkvorm</a> en <a href="https://www.bureaujeugdenmedia.nl/vrijeschoolse-mediaopvoeding-deel3/">Mediaopvoeding vanuit het perspectief van de vrijeschool</a></span>Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-92102970831837259442017-12-22T11:51:00.000+01:002017-12-22T11:57:11.966+01:00Bekijk het van alle kanten<i style="font-family: inherit;">Loop er met aandacht omheen, bekijk het van alle kanten, maar stap er niet in. Behandel het kortom als een enorme kwal op het strand</i><br />
<span style="font-family: inherit;">Ernst Kossmann over het vraagstuk van de nationale identiteit </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Wat is er toch aan de hand in ons land? De Nederlandse driekleur pronkt sind kort fier in de Tweede Kamer en leerkracht Mink de Vries van het Agnietencollege in Nieuwleusen wil leerlingen door middel van het Wilhelmus “trotser en zelfbewuster” in het leven laten staan. (Bron: De Stentor, 24-10-2017) Blijkbaar mankeert er dus iets aan onze nationale trots en ons zelfbewustzijn?</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Het is ook geen geheim dat bijvoorbeeld CDA-leider Sybrand Buma al langer wil dat schoolkinderen verplicht worden om staand het Wilhelmus te zingen maar dat voorstel haalt het (voorlopig) nog niet. In plaats daarvan komen er onder het nieuwe kabinet wel </span><a href="https://www.volkskrant.nl/politiek/van-les-in-het-wilhelmus-via-vlaktaks-naar-minder-gas-uit-rusland-dit-zijn-de-plannen-van-rutte-iii~a4520494/" style="font-family: inherit;">verplichte lessen</a><span style="font-family: inherit;"> over het Wilhelmus als onderdeel van het ontwikkelen van een Nederlandse identiteit. En daar hebben we het dan, het gaat over onze Nederlandse identiteit. We moeten dus trots zijn of worden op Nederland! En dat gaan we doen door onder meer aandacht te besteden aan ons volkslied.</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Scholen gaan dus les geven over het Wilhelmus, 'inclusief de historische context ervan'. Eerder genoemde leerkracht De Vries is er - zo blijkt - in elk geval klaar voor. Verder moet volgens het nieuwe kabinet iedere leerling in zijn schooltijd een keer naar het Rijksmuseum en naar 'ons parlement'. Volgens Minister Van Engelshoven van Cultuur hoeft dit echter ook weer niet zo letterlijk te worden opgevat. ‘Ik zeg hier nadrukkelijk dat scholen vrij zijn om op dat aanbod in te gaan. Het is geen verplichting, maar een mogelijkheid’, zo </span><a href="https://nos.nl/artikel/2202624-rijksmuseum-geen-must-scholieren-kunnen-ook-naar-andere-prachtige-musea.html" style="font-family: inherit;">citeert de NOS</a><span style="font-family: inherit;"> haar. Scholen mogen trouwens ook naar </span><a href="https://www.vosabb.nl/rijks-ander-museum-mag-ook/" style="font-family: inherit;">andere musea</a><span style="font-family: inherit;"> en hoeven dus niet perse naar het Rijksmuseum. En ook met de komst naar het Binnenhof zal het niet zo’n vaart lopen. </span><a href="https://www.prodemos.nl/" style="font-family: inherit;">ProDemos</a><span style="font-family: inherit;"> organiseert de rondleidingen waarbij kinderen een kijkje krijgen in de Eerste en Tweede Kamer en met een beetje geluk een minister kunnen spreken. Dit jaar zal de organisatie zo’n 92.000 kinderen uit het hele land rondleiden over het Binnenhof. Als straks alle schoolkinderen een keer een bezoek brengen, betekent dat een verdubbeling van het aantal kinderen, dus ook dit voornemen vergt ook nog wel enige organisatie. (Bron: </span><a href="https://www.rtlnieuws.nl/nederland/politiek/uitje-alle-scholieren-naar-tweede-kamer-kan-niet-van-vandaag-op-morgen" style="font-family: inherit;">RTLnieuws</a><span style="font-family: inherit;">)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Het is ook nog de vraag hoe de burgerschapsvorming in het curriculum wordt ingevuld. Het nieuwe kabinet trekt 80 miljoen euro extra uit voor activiteiten in het kader van cultuur (- en historisch democratisch bewustzijn). Opvallend genoeg worden die plannen in het akkoord niet onder de onderwijs- maar onder de cultuurparagraaf geschaard. (Bron: </span><a href="https://www.scienceguide.nl/2017/10/rutte-iii-grabbelton-voor-onderwijs-2/" style="font-family: inherit;">Scienceguide</a><span style="font-family: inherit;">)</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">De scholen moeten hun leerlingen in elk geval op een positieve manier </span><a href="https://www.vosabb.nl/wilhelmus-rijksmuseum-tweede-kamer/" style="font-family: inherit;">gaan bijspijkeren</a><span style="font-family: inherit;"> over de Nederlandse identiteit, dat is het idee. En hier begeven we ons op glad ijs, want wat is nou eigenlijk die Nederlandse identiteit in een tijd van verregaande globalisering? Kennis van de eigen geschiedenis is cruciaal, maar mag er dan ook kritisch naar die eigen geschiedenis worden gekeken? </span><br />
<span style="font-family: inherit;">De kennis van de Nederlandse geschiedenis en het Wilhelmus bieden volgens partijleider Buma houvast in verwarrende tijden. Ik hoop trouwens niet dat die verwarrende tijden in de ogen van Buma te maken hebben met de instroom van migranten die onze Nederlandse identiteit zouden kunnen bedreigen, maar het zou zomaar kunnen. In het regeerakkoord staat verder dat er meer geld besteed moet worden voor het uitdragen van de Nederlandse volkscultuur. In een artikel van de </span><a href="https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2205792-nederlandse-identiteit-laat-zich-niet-vastleggen-met-wilhelmus.html" style="font-family: inherit;">NOS</a><span style="font-family: inherit;"> stelt Hoogleraar volkscultuur Gerard Rooijakkers dat dat alleen een goed idee is als naast de klompenmaker en oud-Hollandse klederdracht ook de contributies van migranten aan onze samenleving worden meegenomen. Onze nationale identiteit is aan het veranderen. Leuk of niet, het is een feit. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">In het Openluchtmuseum Arnhem staat daarom de hele Nederlandse geschiedenis centraal. Je vindt hier de zogenaamde </span><a href="https://historiek.net/canon-van-nederland-openluchtmuseum/71360/" style="font-family: inherit;">Canon-presentatie</a><span style="font-family: inherit;">, waarin bezoekers een reis maken door de vaderlandse geschiedenis. Volgens directeur Willem van Bijleveld van het Openluchtmuseum gaat het hier niet om het 'vangen' van de Nederlandse identiteit. Dat is volgens hem onmogelijk. "Identiteit verschuift steeds en dat proberen we hier juist te laten zien." Juist daarom is in het museum steeds meer te zien van de multiculturele samenleving als onderdeel van Nederlandse tradities. Zo is er in de canon ook een Nederlandse Koran opgenomen. Schoolklassen die het Openluchtmuseum in december bezoeken krijgen daar niet alleen meer te weten over Sinterklaas, maar ook over het Suikerfeest en de Ramadan. Dat lijkt me een heel goed initiatief en ook een heel interessant alternatief voor het Rijksmuseum. (Bron: </span><a href="https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2205792-nederlandse-identiteit-laat-zich-niet-vastleggen-met-wilhelmus.html" style="font-family: inherit;">NOS</a><span style="font-family: inherit;">) </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Maar goed, het Wilhelmus dan. Het Wilhelmus is rond 1570 als geuzenlied geschreven door vermoedelijk Marnix van St. Aldegonde, maar daarover bestaat nog steeds </span><a href="https://historiek.net/wilhelmus-geschiedenis-volkslied-nederland/67968/" style="font-family: inherit;">discussie</a><span style="font-family: inherit;">. Zelfs met </span><a href="https://www.nemokennislink.nl/publicaties/computer-zoekt-auteur-van-het-wilhelmus/" style="font-family: inherit;">hulp van de computer</a><span style="font-family: inherit;"> is gezocht naar de auteur. Het werd pas in 1932 het Nederlandse volkslied. Voor die tijd was Wien Neêrlands bloed het volkslied. Het was lang gewoon dat kinderen op school het Wilhelmus leerden zingen en uitleg kregen over de tekst. "Het gebeurt op een aantal scholen ook nog steeds'', zegt een woordvoerder van de Vereniging voor katholiek en christelijk onderwijs Verus. Verus vertegenwoordigt meer dan de helft van alle basisscholen in het land. Uit een onderzoek op christelijke scholen bleek enkele jaren geleden dat 89 procent van de scholen vindt dat kinderen het Wilhelmus moeten kennen als ze naar het middelbaar onderwijs gaan. De tekst is volgens de meesten ook prima. (Bron: </span><a href="https://www.nationaleonderwijsgids.nl/mbo/nieuws/40200-wilhelmus-les-hoeft-geen-statement-te-zijn.html" style="font-family: inherit;">Nationale Onderwijsgids</a><span style="font-family: inherit;">)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Dat was echter niet altijd zo. Er ontstond al commotie volgens historicus Paul van der Steen in het boek</span><i style="font-family: inherit;"> <a href="https://partner.bol.com/click/click?p=2&t=url&s=656&f=TXL&url=https%3A%2F%2Fwww.bol.com%2Fbe%2Fp%2Fware-grootheid-schamele-kleinte%2F9200000016170622%2F&name=Ware%20grootheid%2C%20schamele%20kleinte%2C%20Paul%20van%20der...">Ware grootheid, Schamele kleinte</a></i><span style="font-family: inherit;"> nadat het </span><a href="https://historiek.net/wilhelmus-geschiedenis-volkslied-nederland/67968/" style="font-family: inherit;">Wilhelmus</a><span style="font-family: inherit;"> was aangenomen als het officiële volkslied. Vanuit het onderwijs kwamen bezwaren. Kinderen konden de tekst van het lied wel instuderen, begrijpen deden ze het niet. Een deel van de katholieke pers had bezwaren tegen het lied en sprak van ‘verkapt Geuzenonderwijs’ doelend op het antipapisme: “Het Wilhelmus is een doelbewuste leugen en daarom dient het op onze scholen geweerd te worden, ook als ons volkslied. Zoolang wij geen beter volkslied hebben, zullen we er geen zingen.” En ook socialisten, veelal antimonarchisten, moesten aanvankelijk niets van het Wilhelmus hebben. Volgens Van der Steen zorgde de Tweede Wereldoorlog er uiteindelijk voor dat de discussies over de nationale symbolen werden gesmoord. (Bron: </span><a href="https://historiek.net/het-wilhelmus-is-een-doelbewuste-leugen/38501/" style="font-family: inherit;">Historiek.net</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="https://www.trouw.nl/home/in-1939-maakte-de-politiek-zich-ook-al-zorgen-over-de-slechte-kennis-van-het-wilhelmus~a7eab3af/" style="font-family: inherit;">Trouw</a><span style="font-family: inherit;">)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Histoforum heeft een </span><a href="http://histoforum.net/lesmateriaal/volkslied.html" style="font-family: inherit;">opdracht</a><span style="font-family: inherit;"> over deze interessante periode van de invoering van het Wilhelmus. Ook op Schooltv vind je </span><a href="https://www.schooltv.nl/video/het-wilhelmus-ons-officiele-volkslied-sinds-1932/" style="font-family: inherit;">hier</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="https://schooltv.nl/video/de-geschiedenis-van-het-volkslied-het-wilhelmus-het-nederlandse-volkslied/" style="font-family: inherit;">hier</a><span style="font-family: inherit;"> materiaal om in de klas te gebruiken en met hulp van de </span><a href="https://www.zangexpress.nl/index.php?option=com_zoo&task=item&item_id=419&Itemid=399&tmpl=digiboard" style="font-family: inherit;">Zangexpres</a><span style="font-family: inherit;"> kun je trouwens prachtig oefenen in het zingen van onze nationale hymne. </span><br />
<br />
<i style="font-family: inherit;">Het oudste en mooiste volkslied ter wereld</i><span style="font-family: inherit;"> is de titel van een uitgave uit 2012 van de hand van Dolf Lok. In onze Mediatheek staat dit boek al enkele jaren in de kast te pronken. Voelden wij de tijdsgeest aan? De auteur in elk geval wel, kunnen we nu met terugwerkende kracht zeggen. In een reeks van korte hoofdstukken worden in deze uitgave allerlei aspecten van het Wilhelmus aan de orde gesteld, wordt de historische situatie behandeld waarbinnen het lied is ontstaan en worden ook opbouw en structuur van het lied besproken. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">In de prachtige serie </span><i style="font-family: inherit;">Tekst in context </i><span style="font-family: inherit;">is ook nog uitgegeven</span><i style="font-family: inherit;"> <a href="http://nl.aup.nl/books/9789053564400-wilhelmus-en-de-anderen.html">Wilhelmus en de anderen Nederlandse liedjes 1500-1700</a></i><span style="font-family: inherit;">. In 21 liedjes, door Camerata Trajectina opgenomen op CD, maakt de leerling kennis met de Nederlandse cultuur van de zestiende en zeventiende eeuw. Het boek heeft zes thema’s in even zoveel hoofdstukken: oorlog, zeemansleven, religie, liefde, maatschappijkritiek en feestcultuur. Tekst, beeld en geluid brengen de veelzijdige periode tot leven, bijvoorbeeld via het oorlogsgeweld in het Wilhelmus.</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">De meeste leerlingen in het voortgezet onderwijs zitten in tegenstelling tot het nieuwe kabinet trouwens echt niet te wachten op lessen over het Wilhelmus. Dat blijkt uit een </span><a href="https://stemmingmakers.nl/wp-content/uploads/2017/11/Wilhelmus-op-school-rapportage.pdf" style="font-family: inherit;">enquête</a><span style="font-family: inherit;"> in opdracht van de jongerenwebsite scholieren.com. Ruim 70 procent van de respondenten zegt het volkslied al te kennen. Bijna 20 procent geeft aan het niet mee te kunnen zingen. Op de vraag of lessen over het volkslied een goed idee zijn, antwoorden drie op de tien leerlingen positief. De helft vindt het geen goed idee en geeft aan tijdens eventuele Wilhelmuslessen expres niet te gaan opletten.</span><br />
<br />
<iframe allow="encrypted-media" allowfullscreen="" frameborder="0" gesture="media" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/3McjnN_KWjU" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Ik zou ook nog om heel andere redenen voor minder enthousiasme willen pleiten. Pas op voor een te grote nostalgische opvatting van de geschiedenis. Iedereen zou toch moeten aanvoelen dat er ondertussen een andere wind waait. Juist nu staan eindelijk veel van onze “historische helden” ter discussie. Voor diegenen onder ons die <i>Roofstaat</i> van Ewald Vanvugt hebben gelezen en een breder historisch besef hebben moet het toch wel heel jammerlijk zijn dat in de onderhandelingen D66 bakzeil heeft gehaald. Deze partij had de wens om schoolkinderen ook onderricht te geven in de wat minder glorieuze aspecten van de geschiedenis die tot op de dag vandaag van invloed zijn op de ‘nationale identiteit’: slavernij en kolonialisme. (Bron: </span><a href="https://joop.bnnvara.nl/nieuws/rutte-iii-wel-verplicht-les-over-wilhelmus-niet-over-kolonialisme-en-slavernij" style="font-family: inherit;">Joop</a><span style="font-family: inherit;">) Gelukkig kunnen we ondertussen toch ook al wel (les)materiaal vinden met een meer kritische insteek, zoals bijvoorbeeld </span><a href="https://npofocus.nl/artikel/7563/was-michiel-de-ruyter-een-zeeheld-of-zeerover" style="font-family: inherit;">Was Michiel de Ruyter een zeeheld of zeerover?</a><span style="font-family: inherit;"> Juist nu moeten we dus geen stap terug gaan zetten naar nationale trots en zelfbewustzijn gevoed door nostalgie.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Of het nu wel of niet over het voeden van een Nederlandse identiteit gaat, historisch besef is voor jongeren cruciaal. Wat heeft het lezen van veel literatuur zin als je je geen enkel beeld van de tijd kunt vormen? Wij zijn trouwens niet het enige land waar jongeren geen enkel historisch besef meer hebben. In 2009 kwam naar aanleiding van een </span><a href="http://www.rememberingscotlandatwar.org.uk/news/astonishing-survey-results-leads-to-new-charity-partnership" style="font-family: inherit;">enquête</a><span style="font-family: inherit;"> onder 2000 Britse kinderen van 9 tot 15 jaar over de Tweede Wereldoorlog in het nieuws dat 1 op de 20 Britse kinderen denkt dat Hitler bondscoach van het Duitse voetbalelftal was en dat de Holocaust een soort bevrijdingsdag is. De partijen in Nederland zouden jongeren bij hun achttiende verjaardag een algemeen boek willen geven over de </span><a href="https://historiek.net/vaderlandse-geschiedenis-nederland-tijdlijn/" style="font-family: inherit;">vaderlandse geschiedenis</a><span style="font-family: inherit;">, schreef Historiek in september. Lijkt me een goed idee mits er in de uitgave cruciale zaken ter discussie mogen worden gesteld.</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Er is trouwens volop lesmateriaal voorradig om ook op school al aandacht te besteden aan de schatten van het Rijksmuseum. Je kunt hiervoor materiaal gebruiken van het </span><a href="https://www.google.com/culturalinstitute/beta/partner/rijksmuseum" style="font-family: inherit;">Google Cultural Institute</a><span style="font-family: inherit;">. Er is lesmateriaal voor het het </span><a href="http://museumpleinbus.nl/musea-en-lesprogramma/lesmateriaal/" style="font-family: inherit;">Primair Onderwijs</a><span style="font-family: inherit;"> en het </span><a href="https://www.rijksmuseum.nl/nl/met-kinderen-klas-of-groep/voortgezet-onderwijs" style="font-family: inherit;">Voortgezet Onderwijs</a><span style="font-family: inherit;"> en ook </span><a href="https://www.ntr.nl/html/micrio/schooltv/rijksmuseum/" style="font-family: inherit;">Schooltv</a><span style="font-family: inherit;"> heeft prachtig materiaal voor het digibord. Voor het mbo kun je </span><a href="http://burgerschapmbo.nl/materiaal/rijksmuseum-toppers-van-de-gouden-eeuw/" style="font-family: inherit;">hier</a><span style="font-family: inherit;"> een quest en les downloaden over Toppers van de Gouden Eeuw. Er is ook een </span><a href="https://www.quest.nl/test/weet-jij-wat-mensen-aten-in-de-gouden-eeuw" style="font-family: inherit;">quest</a><span style="font-family: inherit;"> over eetpatronen in de Gouden Eeuw.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Als je met je leerlingen uiteindelijk het Rijksmuseum bezoekt kun je gebruik maken van de </span><a href="https://www.rijksmuseum.nl/nl/nu-in-het-museum/nieuws/rijksmuseum-lanceert-snapguide" style="font-family: inherit;">Snapguide</a><span style="font-family: inherit;"> op de smartphones van de leerlingen. Ronnie Flex, Mertabi, Teske de Schepper, Jiami Jongejan en Defano Holwijn geven vanaf 5 april rondleidingen in het Rijksmuseum met SnapGuide. SnapGuide is een splinternieuwe gratis onderwijstool die alleen werkt op een smartphone voor leerlingen uit het Voortgezet Onderwijs. Zij leren over de Gouden Eeuw door ‘Snaps’ en ‘challenges’ van de populaire YouTubers en artiesten.</span><br />
<br />
<iframe allow="encrypted-media" allowfullscreen="" frameborder="0" gesture="media" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/oXSIZ9ss6j8" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Ook is er genoeg te vinden over onze historische canon. </span><a href="https://www.entoen.nu/" style="font-family: inherit;">Entoen.nu</a><span style="font-family: inherit;"> biedt materiaal en op Yurls.net zijn er wel wat voorbeelden te vinden van hele goede </span><a href="http://canon.yurls.net/nl/page/" style="font-family: inherit;">overzichten</a><span style="font-family: inherit;">. </span><a href="https://www.schooltv.nl/zoekresultaten/?q=canon" style="font-family: inherit;">Het Klokhuis</a><span style="font-family: inherit;"> biedt ook een mooi overzicht en de </span><a href="https://www.canonvannederland.nl/" style="font-family: inherit;">Canon van Nederland</a><span style="font-family: inherit;"> biedt aan de hand van topstukken van </span><a href="https://www.canonvannederland.nl/canonmusea" style="font-family: inherit;">verschillende musea</a><span style="font-family: inherit;"> een goed in de les te gebruiken overzicht.</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Kennis van de geschiedenis is cruciaal en we kunnen alleen maar blij zijn dat dit kabinet juist daar prioriteiten stelt, maar om dat in het kader van nationale identiteit te gieten is om met Kossmann te spreken: “stap er niet in”.</span><br />
<br />Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-9211067366780257222017-10-25T10:31:00.002+02:002017-10-25T10:31:39.195+02:00Digitale tools als werkvorm<span style="font-family: inherit;">Je hoort bij ons op school nogal eens docenten verzuchten: ik zou best wel eens een digitale tool willen toepassen in mijn les, maar hoe? En welke? Gelukkig komen er steeds meer plaatsen op het internet waar je werkvormen met digitale tools kunt vinden. Deze blogpost richt zich dan ook op docenten die graag hun didactiek willen verrijken met dergelijke digitale instrumenten, maar die het niet altijd even makkelijk vinden om daarmee aan de slag te gaan. Er wordt - als we het over digitale werkvormen en -vaardigheden hebben - vaak een koppeling gemaakt met de 21st century skills. </span><div>
<span style="font-family: inherit;">Over welke vaardigheden hebben we het dan eigenlijk? SLO (Kennisnet) heeft hierover een themasite ingericht: <a href="http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/21e-eeuwse-vaardigheden">Het curriculum van de toekomst</a>. Hieronder een schematisch overzicht.<br /><br /><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiWWex38NQnJlFu99Q_oiala-I3ykIyUqdULEQuCFK8eWlYFhHFO2Uj58jR8GzZrwA7tusukRn5LERA_mxLjlv9zj31io3D_OzLcdhHlHU-Xt9fuEzl14JBpWkDLTuOIhyv0MK9gSvmtfo/s1600/IL+Figuur+21e+eeuwse_600.png"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiWWex38NQnJlFu99Q_oiala-I3ykIyUqdULEQuCFK8eWlYFhHFO2Uj58jR8GzZrwA7tusukRn5LERA_mxLjlv9zj31io3D_OzLcdhHlHU-Xt9fuEzl14JBpWkDLTuOIhyv0MK9gSvmtfo/s320/IL+Figuur+21e+eeuwse_600.png" /></a><br /><br />Het betreft - zoals je kunt zien - generieke vaardigheden als samenwerken en probleemoplossen en daaraan te koppelen kennis, inzicht en houdingen die nodig zijn om te functioneren in en bij te dragen aan de toekomstige samenleving. Let hierbij op het woord toekomstig. Patrick KonIng haalt in zijn boek <i>#Mediawijsheid in de klas: samen aan de slag</i> (voormalig) minister Jet Bussemaker aan. Zij stelt dat deze tijd een andere grondhouding vraagt: het gaat erom dat je leert jezelf steeds aan te passen aan veranderende (dus toekomstige) situaties. Om dit aanpassingsvermogen handen en voeten te geven, is het begrip 21ste eeuwse vaardigheden ontwikkeld. (Zie ook: <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2016/06/die-goede-oude-tijd.html">Die goede oude tijd</a>)<br />Over het belang van aandacht voor die vaardigheden lijkt brede overeenstemming te bestaan. Om leerlingen goed voor te bereiden op de 21ste eeuwse samenleving wordt het belangrijk gevonden de vaardigheden ook een plek te geven in het onderwijs. What’s new aan die vaardigheden, zou je zeggen, dat doe ik al jaren. Nou “nieuw” (voor de meesten van ons in het onderwijs) zijn in elk geval de digitale vaardigheden. De term die hiervoor gebruikt wordt is ‘digitale geletterdheid’. Digitale geletterdheid bestaat uit ICT-(basis)vaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden en computational thinking. Waarbij computional thinking wordt opgevat als het zodanig (her)formuleren van problemen dat ze met computertechnologie op te lossen zijn. (bron <a href="http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/21e-eeuwse-vaardigheden">SLO</a>)<br />SLO heeft <a href="http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/21e-eeuwse-vaardigheden/digitale-geletterdheid">verschillende pagina’s</a> waar zij per onderdeel van digitale geletterdheid het leerplankader aangeven. Bij computional thinking gaat dat vrij ver. Behalve algemene vaardigheden als probleem oplossen, zien we hier: “Kan informatie weergeven in relevante grafieken, tabellen, woorden en plaatjes”, maar ook “Kan een computerprogramma schrijven in code”. Dat laatste is zeker voor onze school nog onontgonnen terrein. Bekijk om je hierop verder te oriënteren eens de leerlijn <a href="https://maken.wikiwijs.nl/74282/Programmeren_in_het_PO">Programmeren voor het basisonderwijs</a> van Wikiwijs. Voor het voortgezet onderwijs is een dergelijke leerlijn er nog niet. In genoemde leerlijn wordt ook verwezen naar een (gratis) online workshop van Kennisnet speciaal ontwikkeld voor leraren getiteld <a href="http://maken.wikiwijs.nl/70012/Workshop_Computational_thinking#%21page-1652284">computational thinking</a>. Hierin wordt uitgelegd wat computational thinking is en wat het belang is voor het onderwijs. Specifiek voor het basisonderwijs is er <a href="https://www.vhto.nl/projecten/digileerkracht/digileerkracht/">Digileerkracht</a>, een gratis scholing- en supportprogramma op het gebied van computational thinking voor 2000 basisschoolleerkrachten. <br /><br />Ook kun je bij Kennisnet terecht voor online workshops <a href="https://maken.wikiwijs.nl/68532/Workshop_Mediawijsheid">mediawijsheid</a> en <a href="https://maken.wikiwijs.nl/70157/Workshop_Informatievaardigheden">informatievaardigheden</a>. De eerder aangehaalde uitgave <i>#Mediawijsheid in de klas</i> (aanwezig in de Mediatheek) bevat een complete methode mediawijsheid met kant-en-klare opdrachten. <i>Ontdekmedia</i> - waarop ik later nog terugkom - heeft een complete <a href="https://itunes.apple.com/nl/book/leerlijn-mediawijsheid/id1005566712?mt=11&ign-mpt=uo%3D4">leerlijn Mediawijsheid</a> voor het basisonderwijs ontwikkeld. </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">In 2011 heeft een projectgroep antwoord gegeven op de vraag ‘Wat is mediawijsheid en op welke wijze kan gemeten worden hoe mediawijs iemand is?’. Deze projectgroep heeft het </span><a href="http://www.mediawijzer.net/vertrekpunt-mediawijsheid" style="font-family: inherit;">startdocument ‘Meten van Mediawijsheid’</a><span style="font-family: inherit;"> opgeleverd. Hierdoor is mediawijsheid meetbaar geworden. Met het ontwikkelde competentiemodel is een verdere versimpeling van de definitie aangebracht tot een model bestaande uit </span><a href="https://www.mediawijzer.net/wp-content/uploads/sites/6/2013/07/Competenties_Model_.pdf" style="font-family: inherit;">10 competenties</a><span style="font-family: inherit;"> die elk zijn uitgewerkt in 5 algemene niveaus.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">In september 2015 ging het Nationaal Media Paspoort van start als de eerste, wetenschappelijk onderbouwde </span><a href="https://www.nationaalmediapaspoort.nl/images/pdf/Doorlopende%20leerlijn%20Nationaal%20Media%20Paspoort.pdf" style="font-family: inherit;">doorlopende leerlijn mediawijsheid/media-empowerment</a><span style="font-family: inherit;"> voor het basisonderwijs in Nederland en Vlaanderen. Op veler verzoek is er nu ook een versie van het programma ontwikkeld voor het Voortgezet Onderwijs en zelfs het (V)MBO.</span><br /><span style="font-family: inherit;">Het Nationaal Media Paspoort voor het Voortgezet Onderwijs bestaat uit 7 lessen of activiteiten, die tussen de 40 en 140 minuten in beslag nemen en dus in een of meerdere lessen behandeld kunnen worden. De 7 thema’s van het programma zijn:</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">1.Weet wat je ziet</span><br /><span style="font-family: inherit;">2.Bewaak je identiteit</span><br /><span style="font-family: inherit;">3.Wat je geeft krijg je terug</span><br /><span style="font-family: inherit;">4.Houd de klok in de gaten</span><br /><span style="font-family: inherit;">5.Maak goede keuzes</span><br /><span style="font-family: inherit;">6.Bescherm je privacy</span><br /><span style="font-family: inherit;">7.Zorg voor je eigen veiligheid</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Bij elke activiteit wordt aangegeven welke VO kerndoelen worden nagestreefd, maar ook welke 21ste eeuwse vaardigheden worden ontwikkeld en welke werkvormen uit het eindadvies Onderwijs 2032 worden toegepast. Het materiaal voor de </span><a href="https://www.nationaalmediapaspoort.nl/vo/onderbouw" style="font-family: inherit;">onderbouw VO</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://www.nationaalmediapaspoort.nl/vo/bovenbouw" style="font-family: inherit;">bovenbouw VO</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="https://www.nationaalmediapaspoort.nl/v-mbo/vmbo" style="font-family: inherit;">VMBO</a><span style="font-family: inherit;"> van het Nationaal Media Paspoort is gratis te downloaden.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Aanvankelijk was de gedachte dat digitale geletterdheid geheel moest worden ondergebracht bij de bestaande vakken. Intussen heerst - volgens SLO - de opvatting dat er ook een deel apart wordt aangeboden. Te denken valt aan aparte lessen mediawijsheid, informatievaardigheden en projectmatig 3D printen bijvoorbeeld. (</span><i style="font-family: inherit;">SLO Context VO</i><span style="font-family: inherit;">, september 2017 (Mediatheek), maar je zou dit ook evengoed in bestaande lessen kunnen inpassen. </span><br /><span style="font-family: inherit;">Het SLO heeft momenteel een </span><a href="http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/projecten/leerlijnen-digitale-geletterdheid" style="font-family: inherit;">leerlijn digitale geletterdheid</a><span style="font-family: inherit;"> afgerond. Die is op aanvraag beschikbaar via </span><a href="mailto:digitalegeletterdheid@slo.nl" style="font-family: inherit;">digitalegeletterdheid@slo.nl</a><span style="font-family: inherit;">.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Maar nu praktisch. Bij de site </span><a href="https://lerendoenmaken.nl/" style="font-family: inherit;">LerenDoenMaken</a><span style="font-family: inherit;"> draait alles om maken met behulp van ICT. Een animatie, een tijdschrift, een computerprogramma, het kan van alles zijn. En dat is niet alleen heel erg leuk, maar door het maken van deze producten werk je aan de 21ste eeuwse vaardigheden die belangrijk zijn voor de burger en werknemer van de toekomst. Het platform richt zich op de basisschoolleerling en de leerlingen in de onderbouw van het VO. Het geheel is zo opgebouwd en vormgegeven dat de regie bij de leerlingen ligt. Zij kiezen en maken de opdrachten zelf. Maar dit zou natuurlijk ook door een docent kunnen worden geïnitieerd.</span><br /><span style="font-family: inherit;">Je kunt op de site een werkvorm (specialisme) aanklikken als bijvoorbeeld Architect/ontwerper en kiest vervolgens een opdracht. De leerling krijgt per opdracht te zien wat hij of zij moet gaan maken en met welke digitale tools dit zou kunnen. Een bijbehorend instructiefilmpje is dan te raadplegen. Als je uiteindelijk de opdrachten via de site wil doen, moet je je wel als school registreren. maar ook zonder registratie kun je wel gebruik maken van de uitleg bij de opdrachten en tools. Het zal je sowieso op ideeën brengen. (Kijk hiervoor ook in </span><i style="font-family: inherit;">COS</i><span style="font-family: inherit;"> april 2017 (Mediatheek)</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Ook de </span><a href="http://www.reisgidsdigitaalleermateriaal.org/" style="font-family: inherit;">Reisgidsdigitaalleermateriaal</a><span style="font-family: inherit;"> helpt je gratis op weg om via de beoogde leeractiviteiten digitale werkvormen te zoeken. De Stichting Reisgids Digitaal Leermateriaal maakt de site en is een particulier initiatief ter bevordering van het gebruik van digitaal lesmateriaal in het onderwijs. Je kunt ook hier digitale tools (met uitleg) vinden. Deze website is een aanvulling op het boek: De Reisgids Digitaal Leermateriaal (</span><a href="https://www.youdipity.com/home/nl-nl/market/product/257/reisgids-digitaal-leermateriaal" style="font-family: inherit;">hier</a><span style="font-family: inherit;"> te downloaden). Op de website vind je alle content digitaal, gelinkt aan bronnen, werkvormen, tools en rolmodellen. De rolmodellen geven je tips en laten zien wat wel en niet werkt in de klas.</span><br /><span style="font-family: inherit;">Ook handig is de uitgave </span><a href="https://www.youdipity.com/home/nl-nl/market/product/636/boektweepuntnul-v3" style="font-family: inherit;">BoekTweePuntNul</a><span style="font-family: inherit;"> (aanwezig in de Mediatheek). </span><i style="font-family: inherit;">BoekTweePuntNul</i><span style="font-family: inherit;"> legt 172 web 2.0-tools en sociale media kort en helder uit.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Bestaande werkvormen inruilen voor werkvormen met nieuwe media, dat is ook het hoofdthema van de site </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/" style="font-family: inherit;">Ontdekmedia</a><span style="font-family: inherit;">. </span><i style="font-family: inherit;">Ontdekmedia</i><span style="font-family: inherit;"> helpt je om nieuwe media in je lessen te gebruiken. Op Ontdekmedia vind je voor het Voortgezet Onderwijs de weg naar: Geschikte </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/mediatools-vo/" style="font-family: inherit;">mediatools</a><span style="font-family: inherit;"> ; veelgebruikte </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/werkvormen-vo/" style="font-family: inherit;">werkvormen</a><span style="font-family: inherit;"> ; opdrachten uit </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/vakgebieden-vo/" style="font-family: inherit;">vakgebieden</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/mediacompetenties/" style="font-family: inherit;">mediacompetenties</a><span style="font-family: inherit;"> om met leerlingen aan te werken.</span><br /><span style="font-family: inherit;">Een voorbeeld: Je kiest het vakgebied Aardrijkskunde voor het VO. Je ziet dan een rijtje werkvormen die gemakkelijk te vervangen zijn door mediatools. Ik kies een werkvorm die dient als verwerking en presentatie van wat leerlingen hebben geleerd. Een goede invalshoek daarvoor is: laat leerlingen zelf eens uitleggen hoe iets zit, of hoe je iets moet doen. En dat kan bijvoorbeeld door </span><a href="https://www.thinglink.com/signup?buttonSource=fpPricing" style="font-family: inherit;">Thinglink</a><span style="font-family: inherit;"> te gebruiken. Dit is een online programma waarmee je gemakkelijk ‘interactieve afbeeldingen’ kunt aanmaken. De basis is een afbeelding (foto of kaart) waarop je aanklikbare punten (tags) kiest en daar vervolgens een informatievenstertje aan koppelt. Door het aanklikken van de tag opent zich het venstertje en kan de aanvullende informatie gelezen of bekeken worden. De aanvullende informatie kan bestaan uit tekst, beeld, geluid, filmpjes. Zo kun je via beeldmateriaal uitleg geven.Je hoeft je geen zorgen te maken als je </span><i style="font-family: inherit;">Thinglink</i><span style="font-family: inherit;"> nog niet kent. Elke mediatool is voorzien van heldere instructies en concrete tips voor het inzetten ervan in de les.</span><br /><span style="font-family: inherit;">Andere werkvormen voor aardrijkskunde zijn: </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/tijdlijn-maken-vo/" style="font-family: inherit;">Tijdlijn maken</a><span style="font-family: inherit;"> met </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/capzles-vo/" style="font-family: inherit;">Capzles</a><span style="font-family: inherit;"> of </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/timerime-vo/" style="font-family: inherit;">Timerime</a><span style="font-family: inherit;">; een </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/grafiek-maken-vo/" style="font-family: inherit;">Grafiek maken</a><span style="font-family: inherit;"> met </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/grafiektool-vo/" style="font-family: inherit;">Grafiektool</a><span style="font-family: inherit;"> of </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/afstand-meten-vo/" style="font-family: inherit;">Afstand meten</a><span style="font-family: inherit;"> met </span><a href="http://www.ontdekmedia.nl/afstandmeten-nl-vo/" style="font-family: inherit;">Afstandmeten.nl</a><span style="font-family: inherit;">. Als je een mediatool aanklikt worden de inhoudelijke leerdoelen, de leerdoelen nieuwe media en - mediawijsheid omschreven. De werkvormen zijn duidelijk omschreven: kaart maken, krant maken, brainstormen etc. Onder het tabblad In het leerplan vindt je leerdoelen en vereiste computervaardigheden uitgelegd.</span><br /><span style="font-family: inherit;">Je kunt op vijf manieren binnen de site zoeken: op methode/vak (kies voor voortgezet of primair onderwijs), op werkvorm (kies voor voortgezet of primair onderwijs), op mediatool (kies voor voortgezet of primair onderwijs), op mediacompetentie en op combinaties van zoektermen. </span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">In het </span><a href="https://leerling2020.nl/kickstarters-digitale-tools-voor-docenten/" style="font-family: inherit;">leerlab Digitale didactiek</a><span style="font-family: inherit;"> zijn zogenoemde kickstarters over digitale tools ontwikkeld die docenten op weg helpen om aan de slag te gaan met het gebruik van deze tools in de les. Ook hier kom je weer tools tegen als Socrative, Padlet etc. Het </span><a href="http://innovatielab.avans.nl/hoe-kan-ik" style="font-family: inherit;">Innovatielab van AVANS</a><span style="font-family: inherit;"> heeft een serie gemaakt onder de verhelderende titel </span><i style="font-family: inherit;">Hoe kan ik …</i> <br /><br /><span style="font-family: inherit;">Als je dan wat meer gewend bent aan digitale werkvormen, kun je ook zelf - zonder redactie van collega’s - gaan zoeken naar allerhande tools. </span><a href="http://ict-idee.blogspot.nl/p/van-tot-z.html" style="font-family: inherit;">Hier</a><span style="font-family: inherit;"> vind je op alfabetische volgorde alle tools die zijn opgenomen op het onderwijsblog ICT-idee. </span><a href="https://vimeo.com/channels/maandag" style="font-family: inherit;">Maandag</a><span style="font-family: inherit;"> is een Vimeo-kanaal (ook </span><a href="https://www.youtube.com/channel/UCatM1ulIQM3bfpRxaEyEAeg" style="font-family: inherit;">YouTube</a><span style="font-family: inherit;">) gericht op het onderwijs. Iedere maandag verschijnt op dit kanaal een nieuwe editie van Maandag. In het filmpje, in de vorm van een screencast, en optioneel een PDF, staat iedere week een sociale media-tool centraal waar in het onderwijs mee gewerkt kan worden.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" gesture="media" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/5qX2KuJEl1I" width="425"></iframe></span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Omdat wij natuurlijk met Google For Education werken kunnen ook deze </span><a href="http://www.controlaltachieve.com/2017/03/hipster-google.html" style="font-family: inherit;">Hipster Google Tools</a><span style="font-family: inherit;"> van nut zijn. Wij hebben een abonnement op het blad <i>COS</i>, daar vind je tools </span>uitgelegd<span style="font-family: inherit;"> en ook in de digitale </span><a href="https://www.computersopschool.nl/cos-add-on" style="font-family: inherit;">COS ADD On</a><span style="font-family: inherit;"> vind je vaak de rubriek <i>How To</i>.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Tot slot. Op dit blog kun je links het trefwoord </span><a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/search/label/tools" style="font-family: inherit;">Tools</a><span style="font-family: inherit;"> aanklikken en zo een keur aan digitale werkvormen vinden die ik voor jullie heb uitgewerkt. Mocht je vragen hebben dan kun je altijd terecht bij de mediathecaris. </span></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-62111967350704739402017-07-03T09:51:00.001+02:002017-07-03T09:51:58.154+02:00Onderzoekend leren<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">De didactiek van 'onderzoekend leren' is gebaseerd op de methode van natuurwetenschappelijk
onderzoek. In zeven stappen doorlopen leerlingen hierbij een onderzoekscyclus.
Het begint met een introductie, leerlingen maken kennis met een onderwerp of
probleem. Dan volgt een verkenning van het onderwerp en vervolgens gaan de
leerlingen een onderzoek opzetten aan de hand van een (eigen) vraag. Ze voeren
het onderzoek uit, trekken een conclusie en presenteren de
onderzoeksresultaten. Tot besluit brengt de leerkracht dan verbreding of
verdieping aan door het geleerde toe te passen in andere contexten of door
juist verbinding te leggen met andere concepten.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;"><a href="http://www.techyourfuture.nl/kennisbank/categories/onderwijs">Techyourfuture</a> is het expertisecentrum voor onderwijs in
bèta en technologie. Het is een samenwerkingsverband tussen Hogeschool Saxion,
de Universiteit Twente en Hogeschool Windesheim. Het ondersteunt leerkrachten
met lesmateriaal en ook met handvatten voor ontdekken, onderzoeken en het
opzetten van een laboratorium. (Bron: <a href="https://issuu.com/tkmst/docs/primaonderwijsjanuari2017">Primaonderwijs</a>) Over die laboratoria en dan vooral de
virtuele laboratoria voor het onderwijs wil ik het hier hebben.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">“Onderzoekend leren met
virtuele laboratoria is bewezen effectief” , zegt Ton de Jong, hoogleraar
instructietechnologie aan de Universiteit Twente. (Bron: <a href="https://issuu.com/tkmst/docs/primaonderwijssept2016/68">Primaonderwijs</a>) Digitale media biedt leerlingen, volgens
De Jong, de unieke mogelijkheid om online experimenten uit te voeren. Voordeel
is dat deze nu, digitaal, oneindig vaak herhaald kunnen worden. En dat is heel
leerzaam. Zo kun je natuurkundige principes ontdekken en experimenten uitvoeren
die in de echte wereld gevaarlijk zouden zijn. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld
virtueel een elektrische schakeling bouwen of chemische reacties laten
plaatsvinden. In virtuele labs kun je ook zaken in beeld brengen die je in een
fysiek experiment niet ziet. Je kunt bijvoorbeeld dynamisch de krachten bij een
afgeschoten kanonskogel weergeven. In het echt zie je natuurlijk alleen maar
die kogel vliegen. (Bron: <a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/go-lab-biedt-enthousiasmerend-onderwijs-over-natuurwetenschap/">Kennisnet</a>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">De Jong is hoogleraar
Instructietechnologie aan de Universiteit Twente en projectleider van het
Go-Lab Project, met een gratis <a href="http://www.golabz.eu/">Europese Portal</a> waar je labs kunt bekijken en zoeken op
vakgebied, moeilijkheidsgraad of leeftijd. Een lab kan bijvoorbeeld handelen
over een elektrisch circuit of over licht en kleur. Je kunt via de portal als
docent zelf een Go-Lab leeromgeving maken, maar sommigen gebruiken een kant en
klare leeromgeving van begin tot eind. Weer andere docenten gebruiken het lab
als illustratie bij hun eigen verhaal. Alle labs werken met de stappen van het
onderzoekend leren en zogenaamde simulatiesoftware. (Lees meer in: <a href="https://issuu.com/tkmst/docs/primaonderwijssept2016/68">Primaonderwijs</a>) <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/ctlq-HPaNKw" width="425"></iframe></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">Simulatiesoftware bevat
een nabootsing van (een deel van) de werkelijkheid. Deze werkelijkheid kan uit
veel domeinen afkomstig zijn, zoals bijvoorbeeld economie, natuurkunde,
scheikunde, biologie, psychologie of geneeskunde. Ze zijn gebaseerd op een
model, er zijn reken- of redeneerregels die het gedrag van de simulatie
bepalen. Leerlingen kunnen door middel van invoer de uitvoer bepalen. Daar
kunnen zij mee spelen om een model te doorgronden. (Bron: <a href="https://www.kennisnet.nl/kennisnet-onderzoeksdatabank/">Kennisnet</a> zoeken: Wat we weten over computersimulaties in het onderwijs)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">De universiteit Twente
heeft bijvoorbeeld software ontwikkeld die het mogelijk maakt tekeningen tot
leven te laten komen in de vorm van een <a href="http://modeldrawing.eu/modeltekenen/">computermodel</a>. Het doel hiervan is kinderen in de
leeftijd van 10-15 kennis te laten maken met het idee van wetenschappelijk modelleren.
In wetenschappelijk onderzoek nemen modellen een centrale plaats in. Het kan
gaan over het weer, het klimaat, de economie, elementaire deeltjes of ecologie.
Wat het onderwerp ook is, wetenschappers maken er modellen van om dergelijke
zaken beter te begrijpen. Het hebben van kennis over de aard van modellen en
hun beperkingen is belangrijk. Zo worden bijvoorbeeld de voorspellingen van het
KNMI en het CPB met behulp van modellen opgesteld. Deze modellen zijn gebaseerd
op veronderstellingen en dragen daarom - zoals we in elk geval weten van het
weer - een bepaalde mate van onzekerheid met zich mee.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">In deze gedachte gaan
leerlingen bijvoorbeeld met <a href="http://modeldrawing.eu/our-software/simsketch/">SimSketch</a> aan de slag aan de hand van een vraag, zoals
“hoe zit het zonnestelsel in elkaar?”. In een dergelijk geval helpt het vaak om
een tekening te maken van de zon, de planeten en hun manen. Het kan nog beter
helpen als je deze tekening vervolgens tot leven kan laten komen om zo te zien
hoe de planeten ten opzichte van elkaar bewegen. Je tekening wordt op deze
simpele wijze een model van het zonnestelsel. De software is ontwikkeld door de
universiteit van Twente. Simsketch maakt het mogelijk een op het scherm
gemaakte tekening te laten bewegen door een simulatiemodel te genereren en te
koppelen aan de onderdelen van de tekening. Deze technologie kan worden ingezet
bij het maken van modellen voor veel onderwerpen en vragen uit de
natuurwetenschap en techniek. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/H_eV66IeQmc" width="425"></iframe></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">Wouter van Joolingen
geeft meer treffende <a href="http://vanjoolingen.nl/?p=553">voorbeelden</a> die door leerlingen in het Voortgezet
Onderwijs met SimSketch zijn te gebruiken. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">Het klinkt allemaal heel
ingewikkeld en als heel veel werk voor de docent om zich eigen te maken. Het
valt mee. De Jong geeft de volgende tips aan leraren om bijvoorbeeld gebruik te
maken van Go-Lab. Deel ervaringen. "Je hoeft niet alles zelf uit te vinden.
Er zijn een tutoring- en gebruikersforum op Go-Lab en een gebruikersgroep op <a href="https://www.facebook.com/groups/golab.project/">Facebook</a>." Maak ook gebruik van 'flipping the
classroom'. "De labs zijn webbased, dus leerlingen kunnen er ook thuis mee
aan de slag. Bijvoorbeeld als voorbereiding op een les: 'flipping the classroom' is mogelijk." Laat je verrassen. "Je kunt zoeken naar een lab dat
precies past bij je les, maar je kunt ook kijken welke labs er over bepaalde
onderwerpen beschikbaar zijn." (Bron: <a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/go-lab-biedt-enthousiasmerend-onderwijs-over-natuurwetenschap/">Kennisnet</a>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">Let wel: systematisch
werken van de leerlingen is een pré. Als je meerdere variabelen tegelijk
varieert worden de uitkomsten moeilijker te interpreteren. Leerlingen moeten
ook data kunnen interpreteren, zij moeten bijvoorbeeld grafieken kunnen lezen.
(meer hierover: <a href="https://www.kennisnet.nl/kennisnet-onderzoeksdatabank/">Kennisnet</a> zoeken: Wat we weten over computersimulaties in het VO) Onderzoek naar de vaardigheden van leerlingen wordt gedaan
door <a href="http://www.techyourfuture.nl/a-818/reading-to-go-lab-in-het-vmbo">Techyourfuture</a> naar het leesgedrag van vmbo-leerlingen
in een omgeving als Go-Lab. Er wordt aan de leerlingen tekst en uitleg gegeven
in bijbehorende lesmodules. Maar hoe goed wordt er gelezen? Wat doet dat met de
leereffecten en de motivatie van leerlingen? En kunnen we dat met
gamification-elementen verbeteren? Het onderzoek - dat tot 2019 loopt - zal dit
proberen te verduidelijken. Het tijdschrift <i>Didactief</i> ging in juni 2014 ook al
in op de voor- en nadelen van computermodellen. Het bevat een verslag van een
onderzoek van de Universiteit Twente naar leren met computermodellen.
Leerlingen hebben de software snel onder de knie, maar hebben moeite om de
werking van het model volledig te doorgronden. Er is structuur nodig. Voor de
modelleersoftware SCYDynamics ontwikkelden ze een <a href="http://modeldrawing.eu/teacher-support-materials/">ondersteuningspagina</a> voor docenten. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">Hoe je leerlingen verder
kunt ondersteunen vertelt De Jong in een artikel over de <a href="http://wij-leren.nl/computersimulatie-onderzoekend-leren.php">voordelen van onderzoekend leren</a>. Je moet dan denken aan kleine opdrachten en hints die de leerlingen door
de simulatie leiden.Ook kan de docent extra structuur aangeven zoals
bijvoorbeeld het gebruik van een spreadsheet om steeds je gegevens in op te
slaan.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">Al met al tonen studies
aan dat onderzoekend leren vaak effectiever is dan andere vormen van onderwijs
en ook dat onderzoekend leren met computersimulaties, in vakgebieden als
natuurkunde, scheikunde, biologie en economie, een zeer effectieve vorm van
leren is in vergelijking met directe vormen van onderwijzen, mits de
ondersteuning voor de leerling goed geregeld is. (Bron: <a href="http://wij-leren.nl/">Wij-leren.nl</a>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">Op veel plekken vind je
simulatiesoftware om aan de slag te gaan met je klas. Zo is er <a href="http://www.algodoo.com/download/">Algodoo</a>, een gratis programma voor Mac, Windows
en I-pad. Je kunt hier verschijnselen visualiseren en modelleren (natuurkunde,
scheikunde, biologie); Artefacten ontwerpen (techniek, technologie) en Leren
onderzoeken en ontwerpen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: inherit;">De <a href="https://phet.colorado.edu/nl/">Phet simulaties</a> steunen op pedagogisch <a href="https://phet.colorado.edu/nl/research">onderzoek</a>. Ze spreken de leerlingen aan omdat ze op
een spelletje lijken waarin ze interactief kunnen onderzoeken, ontdekken en
leren. Verder is er nog <a href="http://www.yenka.com/">Yenka</a>, Yenka is educatieve simulatiesoftware. Simuleren, leren en ontwikkelen
van concepten is met deze modules zeer eenvoudig. Voor de scheikunde is er het
Engelstalige <a href="http://physion.net/">Physion</a> en het Nederlandstalige <a href="http://www.interactivephysics.nl/My_Homepage_Files/Page13.html">Interactive Physics</a>. <a href="https://www.explorelearning.com/">Gizmos</a> - eveneens Engelstalig - voor wiskunde en
natuurwetenschappen biedt alleen een free trial. Kijk <a href="https://app.box.com/shared/uu3kx11o77">hier</a> voor nog enkele voorbeelden.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Afgeleid hiervan, maar van een
heel andere orde is het <a href="https://litlab.nl/">Litlab</a>, een digitaal laboratorium waar je
“proeven” met literatuur kunt doen. Op (literatuur)wetenschappelijke wijze
wordt je door de tekst heen geleid. Zo doe je onder meer onderzoek naar
romanpersonages en speeches.</span><o:p></o:p></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-88034478162341000472017-05-15T14:56:00.000+02:002017-05-15T14:57:35.748+02:00Lesidee: Water<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<span style="font-family: inherit;">Water en Nederland, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. </span><a href="https://www.onswater.nl/" style="font-family: inherit;">Water</a><span style="font-family: inherit;"> is aanwezig in onze sloten, grachten, kanalen, rivieren, in het grondwater, de regen en de zee. Eeuwenlang was er een </span><a href="http://schooltv.nl/video/nederland-van-boven-in-de-klas-de-strijd-tegen-het-water/" style="font-family: inherit;">strijd om land</a><span style="font-family: inherit;"> in de rivierendelta en wonnen wij door middel van inpoldering land op het water. We verdedigen ons als bewoners van onze delta al eeuwenlang tegen het wassende water. En, dit is belangrijk, want een groot deel van Nederland ligt beneden het zeeniveau en zou zo onder water lopen zonder dijken en duinen. Water is daarmee een prachtig en zeer divers thema voor een les. Vandaar dit blog. Kennis van de waterkringloop en rivieren is voor het vmbo zelfs onderdeel van het examen aardrijkskunde. </span></div>
<span style="font-family: inherit;"><br />De zorg om de bewoners van onze delta droog te houden ligt bij de besturen van de polders en de <a href="https://www.waterschappen.nl/ontdek-ons/">waterschappen</a>. De oudste besturen werden al ongeveer zeven eeuwen geleden opgericht. Van oudsher droegen deze de zorg voor zowel de waterkering als de waterlozing. Het zee- en rivierwater moest buiten de dijken worden gehouden en het overtollige binnenwater, regen- en afvalwater, moest worden geloosd. Bij de waterschappen speelt cartografie een belangrijke rol. Om een goed beheer te kunnen voeren, is het van groot belang inzicht te hebben in de geografie van het gebied. Momenteel is hiervoor een modern Geografisch Informatiesysteem (GIS) beschikbaar, maar in de eeuwen hiervoor waren bestuurders en ambtenaren aangewezen op met de <a href="https://www.schielandendekrimpenerwaard.nl/over-ons/historie/oude-kaarten">hand vervaardigde kaarten</a>. De oudste nog bestaande overzichtskaart in deze is die van Floris Balthasars (1563-1616), die hij samen met zijn zoon Balthasar Floris van Berckenrode in 1611 voltooide. Het betrof hier een kaart van het hoogheemraadschap van Delfland.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"> </span><br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpR0c7VPlF6wqWBPbUgO9RDWRoyHK4r2u3V-Kf9J9nD57fgUZYOo3yIdkGwO-9iU9teC40yxub86RCTZNKfUvatfE5J0vv_x9EtusXI807umSvYjdIOXaP2TiTHkk5PCUPtKB7wxVPUks/s1600/kaart+1611.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpR0c7VPlF6wqWBPbUgO9RDWRoyHK4r2u3V-Kf9J9nD57fgUZYOo3yIdkGwO-9iU9teC40yxub86RCTZNKfUvatfE5J0vv_x9EtusXI807umSvYjdIOXaP2TiTHkk5PCUPtKB7wxVPUks/s320/kaart+1611.jpg" width="296" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 12.8px;">Bron: <a href="http://www.cultuurwijs.nl/nwc.gemeentearchiefamsterdam/cultuurwijs.nl/i000014.html">Cultuurwijs.nl</a></td></tr>
</tbody></table>
<span style="font-family: inherit;">In het begin van de 17e eeuw kreeg Jan Adriaenszoon Leeghwater de taak om de Beemster droog te leggen. De Beemster was toen een groot meer. Amsterdamse kooplieden wilden de polder droogleggen om er voedsel te kunnen verbouwen. De Beemster is een goed voorbeeld van hoe Nederlanders grote delen van Nederland zelf hebben 'gemaakt'. Voor havo 1,2 en 3 is in de Stercollectie van Wikiwijs onder het kopje Nederland waterland een <a href="https://maken.wikiwijs.nl/52480/Thema__Water__hv123#!page-1911184">themaopdracht</a> hierover te vinden.<br /><br />Ondanks alle maatregelen die we in Nederland nemen, gaat het soms mis. De NOS publiceerde onlangs een tijdlijn met beeldmateriaal getiteld <a href="http://app.nos.nl/evenementen/droge-voeten/">100 jaar strijd tegen het water</a>. (te beginnen met de Zuiderzeevloed in 1916). Meer watersnoden vind je op <a href="http://www.watervragen.nl/overstromingen-in-nederland">Watervragen</a>. Daar vind je een tijdlijn die terug gaat tot het jaar 838. <br />Op <a href="http://www.overstroomik.nl/">Overstroomik</a> kun je middels je postcode zien in welke mate jouw huis of woonomgeving nu gevaar loopt. De gevolgen van een grote overstroming zijn ingrijpend. Nederland is weliswaar goed beschermd tegen overstromingen, maar blijft kwetsbaar. Het kan een keer misgaan, over 100 jaar of morgen. Daarom is het, volgens Overstroomik, goed te weten hoe hoog het water bij jou komt en wat je in dat geval kunt doen. Ondertussen zijn de waterschappen met allerhande belangrijke <a href="https://www.waterschappen.nl/projecten/">projecten</a> bezig om het water blijvend te managen. <a href="https://www.ruimtevoorderivier.nl/">Ruimte voor de rivier</a> is een van die projecten.</span><br />
<div>
<span style="font-family: inherit;">We hebben weliswaar soms last van het water, maar we </span><a href="https://www.onswater.nl/beleefonswater" style="font-family: inherit;">leven</a><span style="font-family: inherit;"> ook op en aan het water. En water is ook een onderdeel van belangrijke </span><a href="http://www.ecomare.nl/fileadmin/ecomare/encyclopedie-nieuw/content-vleet.php?id=3144&language=0" style="font-family: inherit;">ecosystemen</a><span style="font-family: inherit;">. Denk aan de duingebieden, Waddengebied en Waddenzee. Wil je trouwens onderzoek doen naar de ecologie? Het </span><a href="http://www.betavak.nl/biologie/wateronderzoek.htm" style="font-family: inherit;">project wateronderzoek</a><span style="font-family: inherit;"> maakt het mogelijk om het praktisch bezig te gaan met het onderwerp ecologie. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">In het verleden verdedigden we ons ook juist met hulp van het water. De </span><a href="http://www.hollandsewaterlinie.nl/" style="font-family: inherit;">Nieuwe Hollandse Waterlinie</a><span style="font-family: inherit;"> is een unieke historische verdedigingslinie uit 1815. De linie is 85 kilometer en bestaat uit zo’n vijftig forten en vijf vestingsteden: Muiden, Weesp, Naarden, Gorinchem en Woudrichem. </span><br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/fmypPoj5kjM" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Maar water speelt ook nog een heel andere rol. Wij hebben veel water nodig, want ons lichaam heeft voortdurend de behoefte aan zuivering. Om in leven te blijven moet bloed – dat voor iets meer dan de helft uit water bestaat – schoon zijn. De afvalstoffen moeten eruit, maar alle voor het leven noodzakelijke stoffen moeten er in blijven. (</span><a href="https://www.nemokennislink.nl/publicaties/water-de-mens-kan-niet-zonder" style="font-family: inherit;">NemoKennislink</a><span style="font-family: inherit;">) </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Goed (drink)water is echter op sommige plaatsen op aarde schaars. Wij - in de westerse wereld - hebben vaak wel toegang tot schoon water. Nog niet eens zo heel lang geleden was er ook bij ons trouwens ook niet overal schoon drinkwater, waardoor ziektes als cholera om zich heen konden grijpen. Het Stadsarchief Amsterdam publiceerde in een Magazine van Cultuurwijs een special over </span><a href="http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i001071.html" style="font-family: inherit;">Water</a><span style="font-family: inherit;">. De laatste grote cholera epidemie vond in 1866-1867 plaats. In een deel van de toen erg arme Jordaan in Amsterdam stierf tijdens die epidemie 9,6 procent van de oorspronkelijk 10.401 inwoners. Op een bepaald moment ging men de link leggen met schoon water. Een groep vooruitstrevende artsen beval daarop duinwater aan. Bedenk ook dat pas veel later in elk huis gewoon schoon drinkwater getapt zou kunnen worden. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">In de </span><a href="https://www.oneworld.nl/atlas/totaal-aantal-inwoners?intro=1" style="font-family: inherit;">DataAtlas</a><span style="font-family: inherit;"> van OneWorld zie je onder meer de toegang tot schoon drinkwater wereldwijd. Inmiddels kan de gemiddelde Nederlander altijd beschikken over prima water. Hoe er drinkwater in Nederland wordt gewonnen is onderwerp van een </span><a href="https://maken.wikiwijs.nl/82870/Drinkwater__hv123" style="font-family: inherit;">opdracht</a><span style="font-family: inherit;"> voor havo 1,2 en3. Maar hoe goed het bij ons ook geregeld is, we zijn ondertussen wel verantwoordelijk voor waterproblemen elders op de wereld: bijna 95% van al ons waterverbruik is indirect. Dat water wordt buiten de landsgrenzen verbruikt om onze consumptie op peil te houden. De verdeling van bruikbaar water over de wereldbewoners heeft dus veel te maken met welvaart en rijkdom en is ook verwerkt in het </span><a href="https://maken.wikiwijs.nl/82659/Thema__Water_vmbo_kgt34" style="font-family: inherit;">Thema Water </a><span style="font-family: inherit;">(vmbo) van de Stercollectie Wikiwijs.We gebruiken voor allerlei producten water uit ons eigen land en water van elders. Water is een economische factor bij uitstek. Hoeveel we verbruiken is te meten met de watervoetafdruk, die ook in genoemd Thema van de Stercollectie wordt behandeld. De watervoetafdruk is een maat voor het watergebruik van een product, gemeten over de hele productieketen. De watervoetafdruk geeft dus een beeld van de hoeveelheid verborgen water in een product. Deze verborgen hoeveelheid water noemen we ‘virtueel water’. Arjen Hoekstra, professor watermanagement aan de Universiteit van Twente, introduceerde in 2002 het begrip ‘watervoetafdruk’. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Het virtuele waterverbruik van gewassen zoals bijv. katoen, koffie en veevoeders is de hoeveelheid water (neerslag en irrigatiewater) die nodig is voor de groei van de plant en voor het verwerkingsproces (bijv. wassen, verwerken, reinigen machines, verpakken) vanaf de oogst tot het eindproduct dat we in onze winkelrekken vinden. Een katoenen T-shirt heeft bijv. 2700 liter water ‘opgeslorpt’ voor het in de winkel verschijnt. Een kop koffie heeft een virtueel waterverbruik van 176 liter. En een sinaasappel heeft ongeveer 70 liter water nodig voor hij in jouw fruitmand belandt. (Bron: </span><a href="http://www.watervoetafdruk.be/de-watervoetafdruk-uitgelegd" style="font-family: inherit;">Watervoetafdruk.be</a><span style="font-family: inherit;">)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">De totale watervoetafdruk van Nederland is 23 000 miljoen m3 per jaar. Daarvan is - zoals eerder gezegd - 95% van die Nederlandse watervoetafdruk afkomstig van buiten de landsgrenzen. Op het gebied van water is Nederland - na Kuweit en Malta - het minst zelfvoorzienende en meest import afhankelijke land van de wereld. Qua verbruik per hoofd van de bevolking zit Nederland in de middenmoot. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Op </span><a href="http://waterfootprint.org/en/resources/" style="font-family: inherit;">Waterfootprint.org</a><span style="font-family: inherit;"> kun je jouw eigen waterfootprint berekenen en de watervoetafdruk van Nederland zien. Leuke introductie voor een debat over duurzaamheid en watergebruik.</span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYmgoLUwHEOGcJpMCurlQC3nVO1Zf6k8H5ADrXu5QMxnDNgywkSdsN5r7BKie6GPVxOPrEaPigMN7pKmNOQMGuNKIwMMnYKgfFvjcgnbihhKNBfMqQlQyKlzzJXFZERxf4n32Pp1wd9xg/s1600/voetafdruk.PNG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="170" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYmgoLUwHEOGcJpMCurlQC3nVO1Zf6k8H5ADrXu5QMxnDNgywkSdsN5r7BKie6GPVxOPrEaPigMN7pKmNOQMGuNKIwMMnYKgfFvjcgnbihhKNBfMqQlQyKlzzJXFZERxf4n32Pp1wd9xg/s400/voetafdruk.PNG" width="400" /></a></div>
<br />
<span style="font-family: inherit;">Nederland is dus sterk afhankelijk van waterbronnen elders en draagt dus ook bij aan watervervuiling en uitputting van de waterbronnen elders. De kosten van watervervuiling en uitputting worden doorgaans niet of slechts ten dele opgenomen in de prijs van producten. Hierdoor ontlopen wij dus een aanzienlijk deel van de watergerelateerde problemen die voortkomen uit hun consumptiepatroon.(</span><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Watervoetafdruk" style="font-family: inherit;">Wikipedia</a><span style="font-family: inherit;">)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Hoekstra’s concept van de watervoetafdruk is trouwens niet onomstreden, zo blijkt uit een artikel van </span><a href="https://decorrespondent.nl/2359/een-nederlander-verbruikt-1-5-miljoen-liter-water-per-jaar-zonder-een-kraan-open-te-draaien/178100468469-ff0b8e4f" style="font-family: inherit;">Karel Smouter</a><span style="font-family: inherit;"> in <i>De Correspondent</i>. De kritiek op het concept draait vooral om het feit dat duurzaam en niet-duurzaam waterverbruik in één vat worden gegoten. Aan het aantal virtuele liters zie je niet af of dat water verbruikt is in gebieden waar dat tot problemen leidt of in gebieden waar waterschaarste niet voorkomt of dreigt. In dat laatste geval zou een hoge watervoetafdruk niet erg zijn. Niettemin worden er allerhande </span><a href="https://www.nudge.nl/projects/watervoetafdruk/" style="font-family: inherit;">projecten</a><span style="font-family: inherit;"> met tips gestart om je beter bewust te zijn van je waterverbruik en er ook wat aan te doen en die bewustwording is ook goed. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Een overzicht van websites, activiteiten en lespakketten over water en waterbeheer in Nederland vind je op de site van de </span><a href="https://www.waterschappen.nl/educatie/" style="font-family: inherit;">Waterschappen</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="https://www.watereducatie.nl/in-de-klas/voortgezet-onderwijs" style="font-family: inherit;">Watereducatie</a><span style="font-family: inherit;">. </span><a href="https://www.ruimtevoorderivier.nl/leren-over-ruimte-voor-de-rivier/?lat=&lon=&resettabs=&lomPhysical=&context=vo&keyword=&activeType=&waterTheme%5B%5D=&address=&radius=&periodFrom=&periodUntil=&period=0&gg-search1=Zoeken" style="font-family: inherit;">Ruimte voor de Rivier</a><span style="font-family: inherit;"> heeft een site waarin gepoogd wordt de leerling waterwijs te maken met veel links naar lesmateriaal. Edugis biedt een </span><a href="http://www.edugis.nl/lesmodules/ijssel/" style="font-family: inherit;">lesmodule</a><span style="font-family: inherit;"> <i>Ruimte voor de rivier de IJssel</i>. </span><a href="http://waterwise.nl/" style="font-family: inherit;">Waterwise</a><span style="font-family: inherit;"> is een digitale lesmodule voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Hier vind je alles over waterbeheer in Nederland. Door tv-fragmenten, animaties en spelletjes leer je bijvoorbeeld hoe rioolwater weer schoon wordt en waarom Nederlandse huizen niet onder water staan. De lesmodule werd onlangs in <i>COS</i> (nr. 5, 2014 in Mediatheek) besproken: "Het is een goed initiatief van deze negen waterschappen om te focussen op de kerntaken veilig, voldoende en schoon." Wel wordt in het artikel in <i>COS</i> het gemis aan kaartmateriaal aangegeven en vermeld dat </span><a href="http://kaart.edugis.nl/nederland.html" style="font-family: inherit;">EDUGIS</a><span style="font-family: inherit;"> mogelijkheden biedt om bijvoorbeeld overstromingsrisico’s in Nederland aan te geven. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Justcare biedt ook een </span><a href="http://justcare.nl/lespakket-water" style="font-family: inherit;">lespakket Water</a><span style="font-family: inherit;"> ontwikkeld voor de derde klas van het vmbo. Er zijn echter extra opdrachten aan toegevoegd voor havisten en vwo'ers, zodat het materiaal ook op deze niveau's kan worden ingezet in de tweede en derde klas. De lessen sluiten prima aan bij de kerndoelen en eindtermen van verschillende vakken en kunnen daarom als vervanging of verdieping voor bestaande lessen worden ingezet!</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Er is tevens een </span><a href="http://maken.wikiwijs.nl/47610/Teleblikquiz#page-716593" style="font-family: inherit;">Teleblikquiz</a><span style="font-family: inherit;"> met de titel <i>Nederland waterland</i>. In deze quiz leren de leerlingen over de rivieren, het IJsselmeer, de Watersnoodramp en het Deltaplan.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">De </span><a href="http://www.watereducatie.nl/watermanager/watermanager.swf" style="font-family: inherit;">Watermanager</a><span style="font-family: inherit;"> van Watereducatie is een serious game voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. De game bestaat uit twee modules: "Het Rivierengebied" en "De Zeeuws-Hollandse Delta". In de game zitten leerlingen zelf aan de knoppen. Ze nemen de rol aan van watermanager, en moeten op zoek gaan naar een optimale oplossing voor watervraagstukken in deze twee gebieden. Dit kunnen ze doen door maatregelen aan te klikken en de effecten van die maatregelen te evalueren. Hoe beter ze het systeem inrichten, hoe meer punten ze krijgen.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<span style="font-family: inherit;">Tot slot: dossiers vind je onder meer op </span><a href="https://www.oneworld.nl/dossiers/watervoetafdruk" style="font-family: inherit;">OneWorld,</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="http://www.floodsite.net/juniorfloodsite/html/nl/teacher/thingstoknow/index.html" style="font-family: inherit;">Floodsite.net</a><span style="font-family: inherit;">, een begrippenlijst Water vind je </span><a href="http://static.digischool.nl/ak/2efase/begrippen/b_water.htm" style="font-family: inherit;">hier</a><span style="font-family: inherit;"> en er is natuurlijk ook literatuur over water en waterbeheer in de Mediatheek. De auteurs van <i>De dijken van Nederland</i> bijvoorbeeld behandelen in een prachtige uitgave honderd Nederlandse dijken, een aanrader.</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Wil je iets onderzoeken met betrekking tot water voor jouw eindwerkstuk? Kijk dan op </span><a href="http://www.ikonderzoekwater.nl/site/leerlingenwater" style="font-family: inherit;">Ikonderzoekwater</a><span style="font-family: inherit;">.</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Zie ook: </span><a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2014/06/ik-voel-nattigheid.html" style="font-family: inherit;">Ik voel nattigheid</a></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-32977819523913900422017-03-15T11:25:00.002+01:002018-11-23T10:07:04.601+01:00Jongeren herkennen nepnieuws niet en dat is gevaarlijk<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i><br /></i></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>De menselijke soort is niet zozeer geneigd tot opstand als wel tot napraten. </i></span><span style="font-family: inherit;">(Renate Rubenstein, 1929)</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Onlangs deed Stanford University <a href="https://ed.stanford.edu/news/stanford-researchers-find-students-have-trouble-judging-credibility-information-online">onderzoek</a>
onder 7804 middelbare scholieren en studenten. In één test zag 82 procent van
de ondervraagden het verschil niet tussen een echt nieuwsbericht en een
advertorial. In een andere test kon driekwart een tweet van Fox News niet van
een tweet van een nep nieuwssite onderscheiden. (Bron: <a href="http://nos.nl/op3/artikel/2147453-jongeren-herkennen-geen-nepnieuws-en-dat-is-gevaarlijk.html">NOSop3</a>)
Dat zijn toch alarmerende cijfers.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Ik verbaas mijn leerlingen ook nog steeds met de <a href="http://oncyclopedia.org/wiki/Hoofdpagina">Oncyclopedia</a>, een op
Wikipedia lijkende site vol met <a href="http://oncyclopedia.org/wiki/Amnesty_International">nep informatie</a>.
Het verbaast ze dat er blijkbaar mensen zijn die moeite doen om dergelijke
informatie te maken. Je ziet de leerlingen ook wel schrikken, want blijkbaar moet
je toch wel goed oppassen voordat je gaat knippen en plakken.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Misschien kennen mensen uit Zutphen </span><a href="http://keepzutphenweird.com/" style="font-family: inherit;">KeepZutphenWeird</a><span style="font-family: inherit;"> (het nieuws uit een
ander oogpunt)? Deze site produceert nieuws met een knipoog - in dit geval over
Zutphen. Maar dit is al wat minder duidelijk onzin want er wordt op de site
altijd aangehaakt bij onderwerpen die wel degelijk spelen in Zutphen. Hier is
nep informatie dus al wat moeilijker te traceren dan bij de klinkklare nonsens van Oncyclopedia.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Nepnieuws is de term voor dergelijk ‘nieuws’. Na de
verkiezing van Trump is het veelvuldig gespreksonderwerp. Docente Gonnie Eggink
van Windesheim typeert in <i>De Stentor</i> van 16 februari 2017 nepnieuws als volgt:
“Opzettelijk verdraaide en gemanipuleerde informatie als actualiteit de wereld
in brengen.” <a href="https://www.mediawijsheid.nl/nepnieuws/">Mediawijsheid.nl</a>:
“Nepnieuws is misleidende informatie die wordt verspreid om geld te verdienen
of om de publieke opinie te beïnvloeden.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Nepnieuws, fake berichten en hoaxes bestaan al heel <a href="https://motherboard.vice.com/nl/article/nepnieuws-was-in-1947-de-reden-voor-een-echte-x-file-x">lang</a>.
In de Mediatheek vind je over dit onderwerp twee wat oudere - maar nog altijd
actuele - boeken. De eerste is een uitgave van de hand van Jaap van Ginneken,
media- en massapsycholoog, met de titel <i>Verborgen verleiders </i>(2011). Het boek
geeft een helder en pakkend overzicht van de verschillende sluiproutes die in
de 21ste eeuw worden bewandeld om mensen te beïnvloeden met behulp van de media
en geeft ook een goede basis om zeer kritisch te kijken naar alle media. De
tweede uitgave is van C.J. Hamelink, <i>Regeert de leugen? Mediaplichtigheid aan
leugen en bedrog </i>(2004). Ook hier vele sprekende voorbeelden van leugenachtig
nieuws door de media. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Sinds de opkomst van sociale media gaat de verspreiding van
nieuws razendsnel. Iedereen kan tegenwoordig content plaatsen op internet.
Daardoor lijken de grenzen tussen nieuws, nepnieuws en ook advertenties te
vervagen. Het wordt steeds moeilijker om ze van elkaar te onderscheiden en
daarmee een gefundeerde mening te vormen. (Bron: <a href="https://www.mediawijsheid.nl/nepnieuws/">Mediawijsheid.nl</a>) Nepnieuws
is van alle tijden, zegt ook broodje-aap-expert <a href="https://twitter.com/jpeterburger?lang=nl">Peter Burger</a> van de
Universiteit Leiden. Maar door de technische mogelijkheden heeft het nu een
enorme vlucht genomen. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Je wordt ermee overspoeld, zeker als je Facebook of andere
sociale media gebruikt. Laat leerlingen eens het onderstaande filmpje bekijken. Misschien hebben ze het zelfs wel gedeeld in het verleden. Klik vervolgens op
de popup ’Click here to find out’:</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/g7WjrvG1GMk" width="425"></iframe></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Het filmpje blijkt dus eigenlijk reclame voor Oak Glen
Petting Zoo te zijn. Het is maar een vrij onschuldig en willekeurig voorbeeld, maar er is wel iets aan de hand, de <a href="https://en.oxforddictionaries.com/word-of-the-year/word-of-the-year-2016"><i>Oxford
Dictionairies</i></a> riep ‘post-truth’ in 2016 tot woord van het jaar uit. Wat
is nog waar van wat je te zien krijgt op je tijdlijn en in het nieuws? Dat ze
een gevaarlijke uitkomst kunnen hebben, bleek toen een 28-jarige man met een
geweer zich bij een pizzeria in Washington meldde. Hij was ervan overtuigd dat
er kinderen werden vastgehouden door een pedofielennetwerk waarbij Clinton en
haar campagneleider Podesta betrokken waren. Er is een aantal overbekende
voorbeelden van nepnieuws tijdens de Amerikaanse verkiezingen, zoals het
bericht dat de paus Trump zou steunen en dat Clinton wapens had verkocht aan
IS.(Bron: <a href="http://www.volkskrant.nl/opinie/plotseling-staat-de-krant-vol-met-nepnieuws~a4435696/">De
Volkskrant</a>) Na die verkiezingen won de term aan actualiteit. Veel nepnieuws
bleek verzonnen in <a href="http://nos.nl/artikel/2141331-macedonische-tieners-verdienen-flink-aan-verkiezingen-vs.html">een
stadje in Macedonië</a>. In Veles zouden jongeren duizenden euro's hebben
verdiend via websites die nepnieuws de wereld in stuurden. (Bron: <a href="http://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2148650-hoe-nepnieuws-dit-jaar-trending-werd.html">NOS</a>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/LYAXO-3-eXs" width="425"></iframe></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Burger: "Met ontzettend simpele middelen valt
er nu nieuws te maken dat over de hele wereld wordt gelezen. Daarnaast kun je
via Facebook goed mikken op een bepaald publiek en zelf de
advertentie-inkomsten binnen harken. Dat is nieuw" (Bron: <a href="http://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2148650-hoe-nepnieuws-dit-jaar-trending-werd.html">Nieuwsuur</a>)
<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Google en Facebook gebruiken algoritmes om te bepalen welk
nieuws je ziet en welke zoekresultaten je krijgt. Algoritmes zien geen verschil
tussen feit en fictie. Als er vaak op een bericht wordt geklikt, wordt het ook
vaker getoond in Facebook of Google. We noemen dit <a href="https://www.immense.nl/blog/facebook-straft-click-bait-berichten/">click-bait</a>,
het zijn berichten met een sensationele titel waarbij je het niet kan nalaten
om erop te klikken. (Bron: <a href="https://www.mediawijsheid.nl/nepnieuws/">Mediawijsheid.nl</a>)
Click-bait draait, naast politieke motieven, meestal om het binnenhalen van zo
veel mogelijk ‘bezoekers’, zodat de advertentieopbrengsten van een bepaalde pagina
omhoog gaan. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Fake informatie en nepnieuws is een item geworden om te
bestuderen, maar ook om te bestrijden. Hogeschool Windesheim speelt hierop in
en geeft, aldus <i>De Stentor</i> van 16 februari nu apart les in nepnieuws en wil de
studenten laten onderzoeken wat het motief is van de zenders. En het gaat echt
ergens over, want nepnieuws knabbelt aan de wortels van onze democratie. </span></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><a href="https://wijzijndrog.nl/">DROG</a> helpt Windesheim
bij haar missie. DROG is een initiatief van jonge, kritische nieuwsconsumenten
en wil dat iedereen scherp genoeg is om nepnieuws te herkennen: daarom helpen
we je om er een feilloos "spamfilter" voor te ontwikkelen, aldus
DROG. “Als er genoeg mensen meedoen kunnen we ons platform uitbouwen en mooie
plannen realiseren. We werken aan een Propaganda Game waarmee iedereen de trucs
achter nepnieuws leert herkennen. We willen een modern, online
discussie-platform lanceren. We willen meer mensen immuun maken voor nepnieuws,
met een brede campagne”, aldus DROG. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">En het is nodig, getuige een lange lijst van <a href="https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/valse-nieuwssites">sites</a>
die nepnieuws verspreiden, te vinden op de <a href="https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/home">Hoaxwijzer</a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/XH8W4hGTD4w" width="425"></iframe></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Twee Nederlandse wetenschappers gaven in december vorig jaar
op <a href="http://nos.nl/op3/artikel/2147453-jongeren-herkennen-geen-nepnieuws-en-dat-is-gevaarlijk.html">NOSop3</a>
aan het onderwijs als dè oplossing te zien. "Het is heel belangrijk om
kinderen en jongeren voortijdig vaardigheden aan te leren om met media om te
gaan en te beoordelen wat wel en niet klopt". Beide wetenschappers wijzen
daarbij op het belang van een vak als Mediawijsheid. Daar pleitte Mary Berkhout
van <a href="https://www.mediawijzer.net/">Mediawijzer.net</a> eerder ook al
voor <a href="http://www.volkskrant.nl/opinie/bestrijd-nepnieuws-met-stoomcursus-mediawijsheid~a4424532/?platform=hootsuite">in
de Volkskrant</a>: volgens haar moet Mediawijsheid een verplicht vak worden op
alle scholen. Aantekening hierbij is wel dat m.i. het vak Mediawijsheid veel
breder moet worden opgevat dan enkel het beoordelen van informatie.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Als je ons onderwerp bespreekbaar wilt maken in de les (en dat zou ook
heel goed bij Nederlands kunnen) kun je op verschillende plekken lesmateriaal
over het onderwerp vinden. Twee Amerikaanse docenten maakten bijvoorbeeld een
fictieve site over Ontdekkingsreizigers,<a href="http://allaboutexplorers.com/">
Allaboutexplorers</a>. De site ziet er bedrieglijk goed uit, maar leidt
uiteindelijk tot volledig onware informatie. De makers willen hiermee een
waarschuwing doen uitgaan om je bronnen kritisch te benaderen. Ze hebben
trouwens ook (Engelstalig) lesmateriaal toegevoegd om de leerlingen weerbaarder
te maken op het internet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Ook op Wikiwijs vind je <a href="http://maken.wikiwijs.nl/94337/Nepnieuws#!page-2878569">lesmateriaal</a>
gebaseerd op het <a href="http://maken.wikiwijs.nl/94179/Nieuwe_Media___Nepnieuws#!page-colofon">Wikiwijs-arrangement</a>
van Anne Klerk-Rebel. <a href="http://ed.ted.com/lessons/how-false-news-can-spread-noah-tavlin">TEDEd</a>
levert lesmateriaal over het begrip cirkelrapportage in berichtgeving, waarin
aan (onjuist) nieuws steeds meer waarde wordt toegekend doordat het gedeeld
wordt als bron in steeds weer nieuwe artikelen of berichten. Maak voor onder
meer vragen bij het filmpje gebruik van het menu rechts van de video.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>Hoe herken je nepnieuws:</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/q-Y-z6HmRgI" width="425"></iframe></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: x-small;">(Nederlandse versie op <a href="http://ed.ted.com/lessons/how-to-choose-your-news-damon-brown">TED Ed</a>)</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>Gebruik techniek en fact-checkers</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Er zijn <a href="https://www.dailydot.com/debug/chrome-extensions-to-filter-fake-news/">Chrome-extensies</a>
die via Artificial Intelligence (AI) media scannen en verifiëren. Op Twitter en
Facebook wordt dan de bron van het nieuws gecheckt tijdens updates op je
tijdlijn. Dit wordt gedaan door te checken op woorden in de tekst,
fotomateriaal en door te kijken naar de reputatie van de website en dit alles
te zoeken in databases. Maar er is ook een extensie die zich specifiek richt op
nieuwssites. Zo komen de extensies tot een oordeel.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Facebook probeert ook zelf al een aantal jaren om
bijvoorbeeld <a href="http://newsroom.fb.com/news/2014/08/news-feed-fyi-click-baiting/">click-baits</a>
tegen te gaan. Het bedrijf neemt ook in Nederland maatregelen om de verspreiding
van nepnieuws tegen te gaan. Dit in samenwerking met nieuwssite Nu.nl en de
NieuwsCheckers van de Universiteit Leiden. Facebook ging eerder al soortgelijke
samenwerkingsverbanden aan in de Verenigde Staten, Frankrijk en Duitsland. Net
als in die landen krijgen Nederlandse gebruikers de mogelijkheid om berichten
die ze niet vertrouwen te melden. Als twee feitencheckers vervolgens
onafhankelijk van elkaar tot de conclusie komen dat een bericht nep is,
voorziet Facebook het van de waarschuwing 'in twijfel getrokken', met uitleg
erbij. Berichten die zo'n negatieve beoordeling krijgen komen lager in de
berichtenstroom te staan. Ook kan er niet meer mee worden geadverteerd. (Bron: <a href="http://www.parool.nl/kunst-en-media/facebook-neemt-maatregelen-tegen-nederlands-nepnieuws~a4469261/">Het
Parool</a>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>Check de bron</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Kijk goed waar het bericht vandaan komt. Ken je het medium
en wat is de reputatie? Er zijn sites die zich al jarenlang bezighouden met
nepnieuws, waardoor je direct kunt zien of iets te vertrouwen is. Check
daarvoor de eerder genoemde Hoax-lijst. Er zijn ook websites die zich
bezighouden met het checken van nieuws zoals bijvoorbeeld <a href="https://mediabiasfactcheck.com/2016/07/20/the-10-best-fact-checking-sites/">Snopes</a>.
Als je de gevonden site of het nieuwsmedium niet kent, is het een goed idee om
te kijken wat dit medium nog meer schrijft. Nepberichten maken vaak gebruik van
fictieve bronnen, dus kijk verder dan alleen een bronvermelding. Worden tekst
en foto op dezelfde manier gebruikt als in de originele bron? Of is het bericht
uit context gehaald? Vermelden de genoemde bronnen zelf het nieuwsfeit?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Is er geen link naar de bron? Google dan. Bij voorkeur in
een anoniem venster, om het dwingende algoritme van je eigen (zoek)geschiedenis
te omzeilen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>Check de auteur</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Vaak staat de naam van de schrijver bij de artikelen, ook
bij nepnieuws. Het is altijd slim om goed te kijken naar de auteur van een
stuk. Soms is deze niet vermeld, wat al reden is om op je hoede te zijn. Als er
wel een maker bij het bericht staat, kijk dan wat deze verder op zijn naam
heeft staan. Zoek de auteur op via bijvoorbeeld Google: wat staat er op zijn
cv? Soms wordt er gestrooid met indrukwekkende opleidingen, functies en
prijzen, maar blijken andere auteurs precies dezelfde cv te hebben. Klopt dat
wel? Bestaat deze persoon echt? Kijk bij websites altijd in de disclaimer of
bij ‘over ons’ Waarom heeft diegene het artikel geschreven? Voor wie is het
geschreven? Welke (politieke, financiële of andere) belangen heeft de afzender?
Of is het zelfs bedoeld als satire?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>Check de datum</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Sommige artikelen zijn echt, maar zijn al lang geleden
gebeurd. Op social media worden die gebeurtenissen dan gepost alsof het iets te
maken heeft met een recente gebeurtenis. Zo ging vlak nadat Trump de
verkiezingen had gewonnen, het verhaal over social media dat Ford de productie
van vrachtauto's van Mexico naar Ohio zou verplaatsen, omdat Trump president
was geworden. Het ‘nieuws’ was echter al <a href="http://money.cnn.com/2015/08/13/news/companies/ford-truck-mexico-ohio/">een
jaar</a> oud en heeft in die context ineens een andere strekking.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>Gebruikte bronnen</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Kijk in een nieuwsbericht of er naar een oorspronkelijke
bron wordt gelinkt. Zo ja: goed teken. Check vervolgens de kwaliteit/autoriteit
van die bron. De Volkskrant is doorgaans beter geïnformeerd over de strijd
tegen IS dan de twitterfeed van @crazy_Dam1987. Aan nieuws ligt vaak een
rapport, een vonnis, data of een persbericht ten grondslag. In de meeste
gevallen kun je die ‘basisinformatie’ zelf opvragen bij bijvoorbeeld het <a href="https://www.cbs.nl/">Centraal Bureau voor de Statistiek</a> (CBS), een
onderzoeksinstituut, een bedrijf of op andere plekken waar data openbaar worden
gemaakt. (Zie ook: <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2012/06/over-grafieken-data-en-infographics.html">Over
grafieken ...</a>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Kijk dus goed op welke bronnen de site het nieuws baseert.
Soms wordt er verwezen naar officiële bronnen of mainstream media, terwijl die
er niets over hebben geschreven. Zo was er in 2016 een bericht dat asielzoekers
gratis met de trein zouden mogen reizen. De NOS zou later met extra informatie
komen. Maar de NOS meldde nooit iets, en <a href="http://www.metronieuws.nl/xl/digitaal/2016/03/steeds-meer-nieuwssites-met-nepinfo-in-nederland">de
NS wist van niets</a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiB6tTZV3ZHtALKGvoh1885vLlbtUs6UqBnQ9zv3pvjIvkcLHl6zWEY9qt01ioCcJ4xVoJzJyJdS-0sKXvDQSsCdhc_28LNxiOjzDYBfDcgrhyphenhyphenoNisDWb3SJJwIfEoYWcPBVH6FoCMMdaY/s1600/nepnieuws.PNG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-family: inherit;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiB6tTZV3ZHtALKGvoh1885vLlbtUs6UqBnQ9zv3pvjIvkcLHl6zWEY9qt01ioCcJ4xVoJzJyJdS-0sKXvDQSsCdhc_28LNxiOjzDYBfDcgrhyphenhyphenoNisDWb3SJJwIfEoYWcPBVH6FoCMMdaY/s320/nepnieuws.PNG" width="240" /></span></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: x-small;">Bron: <a href="https://www.mediawijsheid.nl/extern/?url=https%3A%2F%2Fpbs.twimg.com%2Fmedia%2FC3_KKekW8AEEEne.jpg">Mediawijsheid.nl</a></span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>Lees verder</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Een verband is nog geen oorzaak! Vooral in wetenschapsnieuws
komt dit vaak voor. Als bijvoorbeeld uit onderzoek blijkt dat vegetariërs
langer leven, betekent dat niet automatisch dat ze langer leven omdat ze geen
vlees eten. Misschien gaan ze gewoon vaker naar de sportschool!
Televisieprogramma Kassa meldde laatst dat 'de helft van de artsen bereid is om
meisjes van zestien een lipvergroting te geven'. Klinkt heftig, want dat is
illegaal! Later bleek dat Kassa een kleine steekproef had gedaan onder slechts zes
dokters. Daarvan wilden er drie de wet aan hun laars lappen. Dat geeft zeker
een eerste indruk. Maar dat drie 'ja' zeiden, betekent nog niet per se dat de
helft van alle Nederlandse artsen het zou doen. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Dus check niet alleen de bronnen, maar kijk wat het hele
verhaal is.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>Check vooroordeel</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Heeft jouw eigen overtuiging invloed op je oordeel? Bedenk
ook welk belang de afzender van een bericht heeft bij het nieuws. Is de kop
bijvoorbeeld informerend of meer een statement? Val ook niet ten prooi aan de
verzuiling 2.0. De 'filterbubbel' zou ervoor zorgen het internet een gespreid
bedje wordt voor meningen die we toch al hadden. Er is echter wel een
kanttekening te plaatsen bij die aanname, want er zou eigenlijk helemaal <a href="https://decorrespondent.nl/5679/facebook-de-schuld-geven-van-trump-dat-is-pas-elitair/1096390795302-cbe2bd17">geen
wetenschappelijk bewijs</a> voor zijn. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><i>Check ook foto’s</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Dat kan via <a href="https://www.google.com/intl/es419/insidesearch/features/images/searchbyimage.html">Google</a>
of <a href="https://www.tineye.com/">Tineye Reverse Image Search</a>. Google
laat precies zien wanneer en op welke sites de afbeelding eerder te zien is
geweest.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAZZa5CfnoDHgLQw29E0oljXafsGwpjrO2T8xvgc_MhgX-QOyXhix6LoQoWoyzg2tOOv2CTxLv12RYh5CdlywsekYDIGOHFpyHwq_tgm3hWz6QdGzOkWhW6lvQYXkMiLoiVVh1FIWBnMA/s1600/nepnieuws+engels.PNG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-family: inherit;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAZZa5CfnoDHgLQw29E0oljXafsGwpjrO2T8xvgc_MhgX-QOyXhix6LoQoWoyzg2tOOv2CTxLv12RYh5CdlywsekYDIGOHFpyHwq_tgm3hWz6QdGzOkWhW6lvQYXkMiLoiVVh1FIWBnMA/s1600/nepnieuws+engels.PNG" /></span></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-size: x-small;">Bron: <a href="https://www.nytimes.com/2017/01/19/learning/lesson-plans/evaluating-sources-in-a-post-truth-world-ideas-for-teaching-and-learning-about-fake-news.html?_r=2">The
New York Times</a></span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Tot slot: Stop in elk geval met klakkeloos delen waar je het
mee eens bent en raadpleeg als je bezig bent met een betoog of werkstuk bij
twijfel experts (mediathecaris, docent). (</span><span style="font-family: inherit;">Gebruikte bronnen voor herkennen nepnieuws: </span><a href="https://www.mediawijsheid.nl/nepnieuws/" style="font-family: inherit;">Mediawijsheid.nl</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://motherboard.vice.com/nl/article/hoe-kunnen-we-beter-omgaan-met-de-eindeloze-stroom-nepnieuws-op-internet" style="font-family: inherit;">Motherboard</a><span style="font-family: inherit;">,
</span><a href="http://www.metronieuws.nl/nieuws/binnenland/2016/11/trap-er-niet-in-zo-herken-je-nepnieuws" style="font-family: inherit;">Metronieuws</a>, <a href="http://brandpunt.kro-ncrv.nl/brandpunt/hoe-herken-je-nep-nieuws/" style="font-family: inherit;">Brandpunt</a><span style="font-family: inherit;">,
</span><a href="http://www.sevendays.nl/lifestyle-nieuws/7-tips-om-nepnieuws-te-herkennen" style="font-family: inherit;">Sevendays.nl</a><span style="font-family: inherit;">,
</span><a href="http://nos.nl/artikel/2160892-facebook-gaat-ook-in-nederland-nepnieuws-aanpakken.html" style="font-family: inherit;">NOS</a>)</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Hoe makkelijk het is om zelf nepnieuws te maken kun je jouw
leerlingen tonen aan de hand van de tool <a href="http://newsjack.in/">Newsjack</a>.
Je kunt hier elke nieuwssite manipuleren en als link naar je klas verzenden. De
ontvanger ziet dan jouw gemaipuleerde artikel van Nu.nl bijvoorbeeld. Na een
aantal seconden verschijnt dan in een pop up ‘You have been Newsjacked’. Een
mooie inleiding op je les, waarmee je dan onmiddellijk de aandacht van je leerlingen hebt.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Zie ook: <a href="http://www.volkskrant.nl/opinie/plotseling-staat-de-krant-vol-met-nepnieuws~a4435696/">Plotseling
staat de krant vol met nepnieuws</a>, <a href="https://www.nytimes.com/2017/01/19/learning/lesson-plans/evaluating-sources-in-a-post-truth-world-ideas-for-teaching-and-learning-about-fake-news.html?_r=2">The
New York Times</a><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: inherit;">Luister ook: <a href="http://ondermediadoctoren.nl/afl-50-filterbubbels/">Onder Mediadoctoren</a></span><span style="font-family: inherit;"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-5656838764258801542017-02-09T14:26:00.000+01:002017-02-09T14:38:29.572+01:00Spieken 2.0<span style="font-family: inherit;">Over </span><a href="http://www.e-xamens.nl/nl/nieuws/actualiteitenmedia" style="font-family: inherit;">examenfraude</a><span style="font-family: inherit;"> en de rol van het internet daarbij is al veel gepubliceerd. Eerder werden in </span><a href="http://nos.nl/artikel/2105504-irak-legt-internet-plat-om-examenfraude-tegen-te-gaan.html" style="font-family: inherit;">artikelen</a><span style="font-family: inherit;"> vaak landen als Irak en Algerije als extreme voorbeelden genoemd. In deze landen werden namelijk tijdens examenperiodes alle sociale media of zelfs het hele internet tijdelijk geblokkeerd om de kans op examenfraude te verkleinen. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Maar goed, wij zijn - wat spieken betreft - inmiddels in een gevaarlijke 2.0 versie terecht gekomen: niet meer voorzichtig over je schouder gluren naar de antwoorden die de buurman invult, maar tijdens een digitale toets stiekem whatsappen via de internetbrowser. Of … huiswerkopdrachten delen via Facebook zonder dat je docent het weet en zo kun je nog vele voorbeelden noemen zoals (in ons geval) via Google-Drive snel een document delen met een aantal leerlingen … Ook al ben je als docent niet zo ict-vaardig en droom je misschien ook wel van het afsluiten van het hele internet tijdens jouw toets of examen, je moet je toch enigszins gaan verdiepen in deze materie. Als je niet weet wat er intussen mogelijk is, kun je ook niet ingrijpen en dat is echt nodig.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Studenten zijn namelijk massaal gaan frauderen met behulp van mobieltjes, smartwatches en sociale media. Dat blijkt uit onderzoek van </span><a href="http://www.rtlnieuws.nl/nederland/digitaal-spieken-neemt-hoge-vlucht-student-appt-zich-naar-zijn-diploma" style="font-family: inherit;">RTL Nieuws</a><span style="font-family: inherit;"> van vorig jaar. Zij zagen ook dat onderwijsinstellingen die nieuwe fraudemethoden maar moeilijk kunnen bijhouden. Het zijn digitale technieken waar studenten tegenwoordig mee frauderen. En dat gebeurt steeds vaker: in vier jaar tijd, tussen 2011 en 2015, steeg het aantal fraudegevallen met 76 procent. Dat blijkt uit documenten die RTL Nieuws van de examencommissies van vier universiteiten ontving.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Onderwijsinstellingen tasten vaak in het duister over wat hun studenten allemaal uitspoken, waardoor veel fraudegevallen nooit aan het licht komen, concludeert Arie de Wild, onderzoeker en docent aan de Hogeschool Rotterdam. Samen met een groep studenten onderzocht hij verborgen fraudemethoden die studenten aan de hogeschool gebruikten. De resultaten presenteerden zijn studenten vervolgens aan het bestuur. De bestuursleden keken elkaar vol verbazing aan: "doen studenten dit?" Vanwege de gevoeligheid van het onderwerp, werd een bijzondere vraagmethodiek toegepast. Studenten voerden informele gesprekken met medestudenten over opvallende zaken binnen het onderwijs. Tentamenfraude werd hierbij verrassend veel genoemd. (Bron: </span><a href="https://www.hogeschoolrotterdam.nl/hogeschool/nieuws/kc-innovatief-ondernemerschap/rtl-nieuws-interview/" style="font-family: inherit;">Hogeschool Rotterdam</a><span style="font-family: inherit;">)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">De Wild denkt dat de fraudegevallen die RTL heeft ontdekt feitelijk “het topje van de ijsberg” zijn. Sommige grote opleidingen maken nooit melding van fraude. ”Dat kan niet waar zijn’', aldus De Wild. Alleen kijken naar bekende manieren van fraude kan wat De Wild betreft dan ook niet. Wat hem aangaat moeten examencommissies ook naar de “ijsberg onder water” kijken. Een student vertelt dat hij op alle drie de opleidingen die hij volgde fraude meemaakte. ”De surveillant had niks in de gaten'', zegt hij over een digitaal examen waarbij klasgenoten met elkaar overlegden via Whatsapp. (Bron: </span><a href="http://www.gelderlander.nl/binnenland/studenten-frauderen-massaal-op-examens-door-digitaal-te-spieken~aac1e106/" style="font-family: inherit;">De Gelderlander</a><span style="font-family: inherit;">)</span><br />
<a href="http://www.independent.co.uk/student/student-life/Studies/exam-cheating-most-unusual-methods-used-by-students-in-gcses-a-levels-a7150606.html" style="font-family: inherit;">The Independent</a><span style="font-family: inherit;"> kopte in juli 2016: “Exam cheating: A third of students admit to doing so this year alone, as survey reveals the most unusual methods used”. In het artikel staan wat voorbeelden genoemd, digitaal en - zeg maar - ouderwets. Ik moet zeggen dat ik bij sommige ‘methoden’ toch wel wat moet lachen: papier inslikken en weer ophoesten? Morse? Een vriend of vriendin die voor de deur met (hand)signalen probeert te helpen?</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Morse - moet toch opvallen dat tikken, denk ik dan - wordt toch wel vaker genoemd en uit een </span><a href="https://yoo.rs/jan.van.alleman/blog/5-beste-manieren-om-te-spieken-volgens-leraren-over-de-hele-wereld-1453382683.html" style="font-family: inherit;">top 7 van spiekmethoden</a><span style="font-family: inherit;"> blijkt, dat je ook het flesje met water of andere drank als surveillant niet helemaal meer kunt vertrouwen.</span><br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/It9rY6FMTE8" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Maar ja, hoe vreemd sommige methoden ook lijken (de zoekterm ‘cheating on exam’ levert een keur aan vreemde voorbeelden op), het is natuurlijk een probleem. Wat te doen? Heel goed opletten dus of telefoons (en dus ook smartphones), smartwatches en </span><a href="http://www.telegraaf.nl/tv/nieuws/buitenland/25765371/__Examenfraude_met_smartwatch__.html" style="font-family: inherit;">(camera)brillen</a><span style="font-family: inherit;"> helemaal verbieden tijdens examens? </span><br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/7gJkMWgW7vY" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Of misschien voorafgaand aan een examen iedereen door detectiepoorten leiden om bluetoothapparatuur te detecteren? Wel een kostenpost natuurlijk. Bedenk echter wel dat er ook gewoon </span><a href="http://rubydevices.com.au/productSelect/RubyCalculator" style="font-family: inherit;">reclame</a><span style="font-family: inherit;"> wordt gemaakt voor allerhande devices om te frauderen voor je examen. Dat er iets moet gebeuren is dus wel duidelijk.</span><br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/V1IEpsQV86o" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Alle bovengenoemde </span>maatregelen<span style="font-family: inherit;">, vaste zitplaatsen en controle van de identiteit van de kandidaat heeft wellicht voor sommigen de schijn van een minidictatuur, maar het internet wordt in elk geval niet gestoord. In het verleden werd soms een ‘jammer’ ingezet om mobiel telefoonverkeer te verstoren waardoor bellen of gebeld worden niet mogelijk was. De apparaten zenden een breedbandig stoorsignaal uit op de frequentiebanden 880 - 960 MHz, 1710 - 1880 MHz, 1900 - 2070 MHz en 2110 - 2170 MHz wat spraak- en dataverkeer in de omgeving van de jammer onmogelijk was. In 1999 werd het in bezit hebben en gebruiken van jammers </span><a href="http://webwereld.nl/algemeen/93378-11-verboden-apparaten" style="font-family: inherit;">verboden</a><span style="font-family: inherit;"> dankzij richtlijn 1999/5/EG. Deze richtlijn verbiedt het gebruik van onder andere jammers en andere stoorzenders. Dit verbod wordt actief gehandhaafd. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Tijdens eindexamenperiodes wordt bij middelbare scholen </span>streng gecontroleerd<span style="font-family: inherit;"> op het gebruik van gsm-jammers. De scholen riskeren een boete als zij met illegale middelen spieken proberen te bestrijden. Zo'n blokker is namelijk even illegaal als het spieken zelf, zegt het Agentschap Telecom. “Gsm-jammers zijn streng verboden omdat die het telecomverkeer in en buiten de school onmogelijk maken. Noodnummer 112 en andere hulpdiensten kunnen bij calamiteiten niet worden gebeld." </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Scholen krijgen inderdaad het advies leerlingen smartphones en smartwatches te laten inleveren bij het begin van een examen. </span><a href="http://www.ad.nl/digitaal/spieken-kan-weer-boete-school-voor-storen-gsm~a8a684b2/" style="font-family: inherit;">Directeur Spijkerman van Agentschap Telecom</a><span style="font-family: inherit;">: “Met een </span><a href="http://www.gsmdetector.com/nl/product.html" style="font-family: inherit;">gsm-detector </a><span style="font-family: inherit;"> kan vervolgens eenvoudig worden vastgesteld of er toch nog mobiel verkeer in het lokaal aanwezig is." </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Schooldirecteuren doen er verder verstandig aan het wifi-netwerk van de school uit te zetten en leerlingen voor de start van de examens een groepsbericht met de regels te sturen. Niet alleen middelbare scholen, ook universiteiten doen hun best om digitaal spieken te voorkomen. Zo zetten de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Universiteit Maastricht ook gsm-detectors in als studenten naar de wc-gaan. Zodra een smartphone wordt aangezet krijgt een surveillant een signaal. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Nu denk je misschien dat dit wel een beetje een overkill is, maar dat is het niet. En het is een groot en moeilijk te </span>tackelen<span style="font-family: inherit;"> probleem …</span><br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/7uG_Cp-AfrI" width="425"></iframe><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<div>
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/VeNM_TCI6p8" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Al in 2014 stelde </span><a href="http://www.telegraaf.nl/binnenland/23019578/__Horloges_verboden__.html" style="font-family: inherit;">de Telegraaf</a><span style="font-family: inherit;">: Dacht je in het aankomende studiejaar toetsantwoorden te kunnen checken op je smartwatch? Dan heb je pech als je studeert aan Hogeschool Rotterdam. De 30.000 studenten moeten hun horloges namelijk af doen tijdens tentamens. Het is gewoon voor surveillanten niet te doen om te checken of iemand een ouderwets klokje of een wearable met alle digitale mogelijkheden om de pols heeft, omdat ze steeds meer op elkaar gaan lijken. Anno 2017 is dat eigenlijk alleen maar erger geworden. </span><br />
<br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPFuWhGRXMtH_X6VmcLVRNt6hyTT0fVpfrVaJAfJwsRdFkGfG2E2f6mj1gtbUg2BDAmDup0sfk0LBmm4XV2Or5n5rTwuxk0C_AatqxG0utdHbsWTnf6MbpqkX5xSrFWpR3HsWccWc1EUU/s1600/Knipsel.PNG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" height="285" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPFuWhGRXMtH_X6VmcLVRNt6hyTT0fVpfrVaJAfJwsRdFkGfG2E2f6mj1gtbUg2BDAmDup0sfk0LBmm4XV2Or5n5rTwuxk0C_AatqxG0utdHbsWTnf6MbpqkX5xSrFWpR3HsWccWc1EUU/s320/Knipsel.PNG" width="320" /></a><br />
<br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Ook de NRC publiceerde vorig jaar rond de examentijd een artikel met de kop: </span><a href="https://www.nrc.nl/nieuws/2016/06/21/spieken-2773877-a1506174" style="font-family: inherit;">Spieken met je smartphone</a><span style="font-family: inherit;">. Dit artikel eindigt met de verzuchting van Michiel van Diesen, docent bij de opleiding Digital Business Concepts aan Fontys Hogescholen. Door technologische vernieuwing is fraude in de toekomst nauwelijks nog te voorkomen, vreest Van Diesen “Smartwatches zijn al lastig te herkennen, straks krijgen we nog een groter probleem met slimme brillen.” Het is een van redenen dat hij is begonnen met een gedurfde proef. Studenten geeft hij minder tijd voor hun tentamen, maar ze mogen naar hartelust Google gebruiken. Feitenkennis wordt volgens Van Diesen minder belangrijk, omdat internet altijd bij de hand is. “In hoeverre is het nog noodzakelijk om een heel boek uit je hoofd te leren? We willen dat onze studenten in hun loopbaan vooral zaken als inzicht en creativiteit laten zien.” </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Ik persoonlijk hoop niet dat het dit de oplossing is voor het geconstateerde probleem, want parate feitenkennis is m.i. wel degelijk belangrijk. Zie bijvoorbeeld ook </span><a href="http://www.trouw.nl/tr/nl/5116/Filosofie/article/detail/4155714/2015/10/03/Leren-is-niet-dat-zoeken-we-op.dhtml" style="font-family: inherit;">“Leren is niet ‘dat zoeken we op’”</a><span style="font-family: inherit;"> van Ger Groot in Trouw. Ik betwijfel dus sterk of we hier de oplossing hebben.</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Tot besluit: soms kan techniek echter ook weer uitkomst geven:</span><br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/EgFjdQwlmJA" width="425"></iframe><br /></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-26991370653910031422016-11-23T10:32:00.001+01:002016-12-22T14:51:07.896+01:00Jongeren en lezen, een Mission Impossible?<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<span style="font-family: inherit;">“Lees jij echt twintig boeken? Ik vind het zo cool als iemand een boek leest. Waarom? Omdat bijna niemand het meer doet gewoon” (conversatie in de Mediatheek, 8ste klassers (tweede klas regulier onderwijs)</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Jongeren lezen steeds minder, en steeds vaker met tegenzin. Dit blijkt onder meer uit onderzoek van de Stichting Marketing Boekenvak. Slechts 21% van de dertien- tot negentienjarigen leest ten minste een dag per week in een boek, krant of tijdschrift. De leestijd is nu echter nog maar 12 minuten per dag gemiddeld voor de groep dertien- tot negentienjarigen (in 2014 was dat nog 26 minuten). (Bron: </span><a href="http://www.leesmonitor.nu/wie-lezen-er" style="font-family: inherit;">Leesmonitor</a><span style="font-family: inherit;">) Een andere bron, </span><a href="http://www.mediatijd.nl/images/pdf/MediaTijd_RapportWEB.pdf" style="font-family: inherit;">Media:Tijd Rapport</a><span style="font-family: inherit;"> (NOM, SCP etc.), noteerde in 2015 trouwens voor deze groep al slechts 11 minuten per dag!</span><br />
<span style="font-family: inherit;">We moeten ons dus realiseren dat een grote groep jongeren vrijwel nooit meer leest. (zie ook: </span><a href="http://www.lezen.nl/publicaties/literatour-2016" style="font-family: inherit;">Literatour 2016</a><span style="font-family: inherit;">) Ook andere onderzoeken bevestigen dit. “Bij alle soorten gedrukte media zegt minstens de helft van de respondenten dat ze die nooit gebruiken. Vooral kranten en huis-aan-huis bladen worden maar mondjesmaat gelezen. Stripboeken en fictie (romans), en in iets mindere mate tijdschriften en non-fictie boeken, worden door ongeveer 1 op de 3 jongeren maandelijks, wekelijks of dagelijks gebruikt.” (Bron: </span><a href="http://archief.kennisnet.nl/fileadmin/contentelementen/kennisnet/Dossier_mediawijsheid/Publicaties/Kennisnet_Monitor_Jeugd_en_media_2015.pdf" style="font-family: inherit;">Monitor Jeugd en media 2015</a><span style="font-family: inherit;">) Hoe het in vergelijking met andere landen is gesteld met het leesgedrag van de hele Nederlandse bevolking heeft het </span><a href="https://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2015/Media_tijd_in_beeld" style="font-family: inherit;">SCP</a><span style="font-family: inherit;"> onderzocht. Het SCP stelt dat - ondanks de dalende trends in het leesgedrag in Nederland - ons land nog wel hoger scoort dan de meeste andere Europese landen. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Over het algemeen genomen gaan leerlingen vanaf een jaar of tien lezen steeds minder leuk vinden. Aan het begin van de basisschool worden kinderen blij van boeken en hebben zij een positieve leesattitude, op vijftienjarige leeftijd is die teruggevallen tot neutraal. Gelukkig kan de school invloed uitoefenen: 62 % van de verschillen in leesprestaties van vijftienjarigen laat zich verklaren door verschillen tussen middelbare scholen, aldus </span><a href="http://www.lezen.nl/publicaties/literatour-2016" style="font-family: inherit;">Literatour 2016</a><span style="font-family: inherit;">.</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">In de MOOC Pubers en Young Adults van Cubis - die ik onlangs volgde - duiken we in het brein van jongeren van 12 tot 18 jaar. Hier wordt uitgelegd wat jongeren bezighoudt, toegespitst - in ons geval - op leesgedrag. (</span><a href="https://www.tes.com/lessons/hzcthVLtE-J4lQ/dag-2-jongerencultuur#_ftn1" style="font-family: inherit;">Voorbeeld van dag 2 van de MOOC</a><span style="font-family: inherit;">)</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Wim Meeus is hoogleraar Adolescentie bij de afdeling Jeugd & Gezin aan de Universiteit Utrecht. Hij ziet de adolescentie als levensfase die duurt van het twaalfde tot het vierentwintigste levensjaar. Meeus signaleerde een drietal ontwikkelingsfenomenen die zich voordoen tijdens de adolescentie. De sociale cognitie neemt toe, het zelfbeeld en de identiteit van de adolescent ontwikkelen zich en de relatie met ouders en leeftijdsgenoten verandert aanzienlijk. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Je leert, aldus Meeus, eerst steeds beter nadenken over jezelf. Kinderen gaan zich bijvoorbeeld beseffen dat niet alle kinderen hetzelfde leuk vinden, ze gaan langzaam ontdekken dat er meerdere perspectieven op hetzelfde onderwerp mogelijk zijn, ‘perspectief differentiatie’ (vijf tot negen jaar). De tweede ontwikkeling ‘perspectief nemen’ ontstaat tussen het zevende en twaalfde levensjaar. Tijdens deze fase weet een kind dat er verschillende visies mogelijk zijn en ontstaat de vraag hoe anderen over iets denken. Ze zijn meer en meer in staat om in het hoofd van de ander te kruipen. Hierop volgt, rond het dertiende of veertiende jaar, de ontwikkeling van de ‘perspectief coördinatie’. Dit is het vermogen om meerdere perspectieven tegelijk te kunnen zien, oftewel in meerdere hoofden tegelijkertijd te kruipen en deze perspectieven met elkaar te kunnen combineren. Deze vaardigheid heb je nodig om een roman of een artikel te kunnen lezen. Je moet namelijk kunnen begrijpen wat verschillende partijen van iets vinden, om tot een beter begrip te kunnen komen. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">‘Perspectief coördinatie’ is dus een voorwaarde voor lezen. Een tweede belangrijke voorwaarde is reflexiviteit, het gebied van ‘zelfbeeld en identiteit’.Die neemt ook met de jaren toe. Jongeren denken meer na over zichzelf en over zichzelf in de context van de eigen omgeving. Ze nemen een eigen identiteit aan. Volgens Meeus is ook dit een gunstige conditie voor het leesgedrag. Ongunstig voor het leesgedrag is het feit dat adolescenten steeds meer tijd buitenshuis doorbrengen en daarmee zijn ze vaker buiten het gezichtsveld van de ouders. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Samenvattend: de ontwikkelingen in de adolescentie hebben dus invloed op het leesgedrag van jongeren. De toenemende sociale cognitie en de identiteitsvorming wijzen op een groeiende leescapaciteit. De veranderende verhoudingen met ouders (minder) en leeftijdsgenoten (meer) daarentegen kunnen een oorzaak zijn voor een afname van lezen. Deze ontwikkelingspatronen zijn echter een universeel gegeven, deze waren dertig jaar geleden eigenlijk niet anders dan nu. Daarin moet de verklaring voor een afname in leesgedrag onder jongeren dus niet gezocht worden. Meeus concludeert dat deze dan moet liggen in het feit dat de adolescentie als levensfase erg veranderd is ten opzichte van enkele decennia geleden.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Allereerst is deze langer geworden. De schoolperiode duurt langer, jeugdcultuur begint een aantal jaren eerder en de periode van relatievorming duurde in 1990 al zeven jaar langer dan in 1950. Gezinsverdunning en het feit dat Nederlanders steeds rijker zijn geworden spelen ook een rol in de verandering van de adolescentenperiode als levensfase. Jongeren hebben tegenwoordig steeds meer te besteden. De jeugdcultuur is een </span><a href="http://www.kidsenjongeren.nl/onderzoek/carat-boekje-focus-teens/" style="font-family: inherit;">jeugdmarkt</a><span style="font-family: inherit;"> geworden. Mede door die jeugdmarkt van tegenwoordig hebben jongeren minder vrije tijd dan jaren geleden. Tellegen spreekt in de congresbundel </span><a href="http://www.lezen.nl/publicaties/lezen-en-leesgedrag-van-adolescenten-en-jongvolwassenen" style="font-family: inherit;">Lezen en leesgedrag van adolescenten en jongvolwassenen</a><span style="font-family: inherit;"> van toenemende verplichtingen. Deze verplichtingen omvatten niet alleen verplichtingen van school en huiswerk maar ook de verplichtingen van het sociale leven. Hiermee wordt gedoeld op de omgang met leeftijdsgenoten en de noodzaak zelf geld te verdienen om aan de eisen van het sociale leven te voldoen. Wat pubers bezig houdt is trouwens meesterlijk door Paul Bühre, zelf een (Duitse) tiener, vastgelegd in </span><a href="http://www.kidsenjongeren.nl/literatuur/recensie-puber-leaks-van-paul-buhre/" style="font-family: inherit;">Puber Leaks</a><span style="font-family: inherit;">. </span><br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/C4aedHjrW7U" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Lezen moet volgens Meeus, in een artikel in diezelfde congresbundel, concurreren met veel andere interessante activiteiten. Hij onderscheidt zes vrijetijdsactiviteiten: lezen, elektronische media, sociale contacten thuis, uitgaan, sport en mobiliteit. Lezen is door de jaren heen naar de laatste plaats gedaald. Tellegen noemt als oorzaak de toenemende bewegingsvrijheid. In haar onderzoek concludeert zij ook dat sinds de komst van games de neiging tot geboeid lezen, tot lezen voor een goed humeur en tot spontaan leesgedrag systematisch afneemt. Dit geldt met name bij jongens. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Dion, Jet, Qin en Joep in een interview voor </span><a href="https://decorrespondent.nl/4550/hoe-een-doodgewone-school-leerlingen-aan-het-lezen-krijgt/361511150-19e1791e" style="font-family: inherit;">De Correspondent</a><span style="font-family: inherit;">: ‘Lezen lukt tijdens een schoolweek maar moeilijk’, zegt Dion. Als hij na schooltijd wil ontspannen, spreekt hij liever af met vrienden of kijkt hij een serie. Jet en Qin zijn het met hem eens. Qin: ‘Vroeger had je alleen boeken om je mee te vermaken, nu is de verhouding heel anders. Er zijn prikkels bijgekomen.’ Joep kan dat beamen. Als hij een boek leest dan zet hij zijn telefoon op stil en legt hij die ver bij zich vandaan. Dat het niet eenvoudig is je op een boek te concentreren terwijl je constant nieuwe appberichten binnenkrijgt, daar zijn de drie het wel over eens. ‘Om de twee seconden een berichtje, dat werkt niet’, weet Joep.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Er is ook nog een andere reden voor de afname in leesgedrag. En dat is de abrupte overgang van jeugdliteratuur naar volwassenenliteratuur. Er bestaat nog steeds een grens tussen beide soorten literatuur. Deze wordt in stand gehouden door scholen, boekhandels, bibliotheken en andere instituties zoals uitgeverijen en media. In het debat zijn de meningen over het huidige literatuuronderwijs verdeeld. In het huidige literatuuronderwijs staan veel leraren niet open voor adolescentenliteratuur. Een gotspe volgens anderen. Linda Ackermans betoogt in het </span><a href="http://www.handboekliteratuuronderwijs.nl/" style="font-family: inherit;">Handboek Literatuuronderwijs</a><span style="font-family: inherit;"> dat jongeren lang niet altijd Young Adult literatuur mogen lezen en dat docenten ook lang niet altijd op de hoogte zijn van de ontwikkelingen in dit genre.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Bedenk dat: </span><br />
<div>
<br />
<div>
<ul>
<li>Lezen wordt door jongeren niet gezien als een activiteit die hen helpt leeftijdsspecifieke behoeften te vervullen. Behoeften die in de adolescentenperiode belangrijk zijn, is het horen bij een groep en onafhankelijk worden; </li>
<li>Het verplichte lezen in het literatuuronderwijs wordt door jongeren als schadelijk voor het leesplezier ervaren. Veel jongeren hebben moeite met de overstap van jeugdboeken naar complexere literatuur die ze voor school moeten lezen; </li>
<li><span style="font-family: inherit;">Te weinig aansprekende boeken voor adolescenten. De adolescentenroman zou hiervoor een oplossing kunnen zijn. (Bron: </span><a href="http://dare.uva.nl/cgi/arno/show.cgi?fid=341086" style="font-family: inherit;">Youth Culture</a><span style="font-family: inherit;">) </span></li>
</ul>
<span style="font-family: inherit;"><b>Wat lezen jongeren dan wel?</b></span><br />
<span style="font-family: inherit;">In <i>Becoming a Reader, the Experience of Fiction from Childhood to Adulthood</i> zet J.A. Appleyard zijn interpretatie van het proces van een kindlezer tot een ervaren volwassenlezer uiteen. Hij onderscheid daarbij vijf verschillende rollen. Jonger dan zeven jaar ziet hij de lezer als ‘speler’ en van het zevende tot het twaalfde levensjaar als ’held’. Voor ons is vooral de lezer als ’denker’ interessant want deze periode valt in de middelbare schoolleeftijd. Vanaf achttien jaar neemt de lezer de rol van ‘kritisch lezer’ op zich. De volwassen lezer tenslotte noemt Appleyard de ‘pragmatische lezer’, deze lezer kan op verschillende manieren lezen, aansluitend op voorgaande rollen. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Van dertien tot zeventien jaar ontwikkelt de lezer zich dus volgens Appleyard als denker, daarna als kritisch lezer. (Denk ook aan onze 7 jaren cycli: ‘de Denker’ van 14 tot 21 jaar). De lezer begint de betekenis van het leven, waarden en normen, doelen, ideologieën en authentieke rolmodellen te zoeken in verhalen. Volgens Appleyard stelt de lezer als denker drie eisen aan het lezen:</span></div>
<div>
<br />
<ul>
<li>Ze moeten zich kunnen identificeren met de karakters; </li>
<li>het realismegehalte moet hoog zijn; </li>
<li>en de tekst moet hen aan het denken zetten. </li>
</ul>
<span style="font-family: inherit;">Adolescenten voelen zich dus het meest verbonden met karakters in adolescentenromans die aansluiten bij hun pas ontdekte gevoel van complexiteit. Ook realisme is een eigenschap waar adolescentenliteratuur op beoordelen, of iets ‘echt gebeurd zou kunnen zijn’. Een gehanteerde term is Life writing en dat is een vorm van literatuur waarin de ontwikkelingen, herinneringen en ervaringen van iemand worden beschreven. Dit kan verschillende vormen aannemen; autobiografieën, biografieën, memoires, dagboeken, brieven, getuigenissen, persoonlijke essays en recenter blogs en e-mails.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Er bestaan verschillende namen om een roman voor jongvolwassenen te duiden. Lange tijd stonden deze romans in Nederland bekend als crossover literatuur. Bildungsroman of een coming-of-age verhaal zijn wat bredere termen hiervoor, die voornamelijk doelen op het proces van volwassenwording van de hoofdpersoon. Wat recenter is het begrip Young Adult, dat is overgewaaid uit Amerika. Aiden Chambers is één van de grondleggers van de moderne adolescentenliteratuur. Vanaf de jaren tachtig verschenen er verschillende adolescentenromans van zijn hand. Thema’s in zijn werk zijn volwassenwording en identiteitsvorming.</span><br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/-sWAJ68AV1U" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">De (auto)biografie was lange tijd een weinig populair genre onder jongeren. Opvallend is dat dit het laatste jaar aan het veranderen is. Dit is, volgens de MOOC over pubers, vooral het gevolg van het verschijnen van de autobiografische werken van vloggers als </span><a href="https://www.youtube.com/channel/UCGjylN-4QCpn8XJ1uY-UOgA" style="font-family: inherit;">Dan Howell</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="https://www.youtube.com/user/AmazingPhil" style="font-family: inherit;">Phil Lester</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://www.youtube.com/channel/UCvVuqRzGVqRlmZYlTf99M_w" style="font-family: inherit;">Tyler Oakley</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://www.youtube.com/user/ConnorFranta" style="font-family: inherit;">Connor Franta</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://www.youtube.com/channel/UCPeZTzsoQ4iBjfkVbU0ilmg" style="font-family: inherit;">Marcus Butler</a><span style="font-family: inherit;"> en natuurlijk onze eigen </span><a href="https://www.youtube.com/user/EnzoKnol/videos" style="font-family: inherit;">Enzo Knol</a><span style="font-family: inherit;">. Je kunt daar wat minnetjes overdenken, maar zelfs de groten der aarde erkennen hun invloed.</span><br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/NwY74h3Mujk" width="425"></iframe><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Een tijdloos populair genre binnen de Young Adult literatuur is het dagboek. De laatste jaren zijn er verschillende dagboeken gepubliceerd. Denk aan; <i>Dit is geen dagboek</i> (Erna Sassen), <i>Het leven van een loser</i> (Jeff Kinney), <i>Het geheime dagboek van Adrian Mole 13 ¾ jaar</i> (Sue Townsend) etc. Zie voor meer (fictionele) dagboeken de lijst op </span><a href="https://www.goodreads.com/list/show/2562.YA_Diary_Novels" style="font-family: inherit;">Goodreads</a><span style="font-family: inherit;"> en </span><a href="https://nl.pinterest.com/uhighlibrary/dear-diary-ya-novels-written-as-diaries/" style="font-family: inherit;">Pinterest</a><span style="font-family: inherit;">.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Opvallend is ook dat enkele donkere thema’s in grote mate aanwezig zijn in de adolescentenliteratuur. Onderwerpen als ziekte, dood, mentale zwakzinnigheid, heftige ongelukken, moord en andere gewelddadige misdrijven blijken erg populair onder adolescenten. Voor de eeuwwisseling voerde toch vooral realisme de grootste aantrekkingskracht uit op jongeren. Ze verwachten ook van literatuur dat deze hun wensen en fantasieën belichaamt, en ook de donkere kanten van het leven en de begrenzingen aan hun idealisme moeten worden gerepresenteerd. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Sinds het ongekende succes van Harry Potter is trouwens ook het fantasy-genre niet meer weg te denken uit de adolescentenliteratuur. Paranormaal en sciencefiction volgden. Of deze hype blijvend is, of weer een langzame dood sterft is nog niet duidelijk. Het betreft hier ook voornamelijk buitenlandse literatuur. Nederlandse schrijvers richten zich met name op probleemboeken, historische fictie, liefdesverhalen, thrillers en waargebeurde verhalen. </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Maar, vertaald of niet, Jongeren lezen hun favoriete boeken ook steeds vaker in het Engels. Boekverkopers constateren het, uitgevers merken het, iedereen weet het. Dat geldt zeker voor de fans van John Green, het boegbeeld van de Young Adult-literatuur.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Het probleem binnen het onderwijs is, naast het voorbehoud dat docenten hebben ten opzichte van de adolescentenroman, dat docenten geen tijd hebben om bij te houden welke nieuwe jeugdboeken en daardoor vaak de Young Adult boeken niet kennen.(Bron: </span><a href="http://dare.uva.nl/cgi/arno/show.cgi?fid=341086" style="font-family: inherit;">Youth Culture</a><span style="font-family: inherit;">) </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;"><b>Hoe krijgen of houden we jongeren aan het lezen?</b></span><br />
<span style="font-family: inherit;">Boven gaf ik al aan dat volgens </span><a href="http://www.lezen.nl/publicaties/literatour-2016" style="font-family: inherit;">Literatour 2016</a><span style="font-family: inherit;"> 62 % van de verschillen in leesprestaties van vijftienjarigen laat zich verklaren door verschillen tussen middelbare scholen. Johannes Visser, leraar Nederlands aan het Zaanlands Museum, schrijft in </span><a href="https://decorrespondent.nl/4550/hoe-een-doodgewone-school-leerlingen-aan-het-lezen-krijgt/361511150-19e1791e" style="font-family: inherit;">De Correspondent</a><span style="font-family: inherit;"> over zijn persoonlijke visie op lezen en hoe jongeren te interesseren. Op het Zaanlands is er De Boekenclub. Deze club waarin nu ruim honderd bovenbouwleerlingen, havo en vwo, zitten ontvangt en interviewt schrijvers en houdt eens per jaar een literair kampeerweekend. “De leerlingen die aan alle drie de boekenclubs hebben meegedaan, kamperen dan drie dagen met elkaar in de Noord-Hollandse duinen. In die dagen lezen ze verhalen, krijgen ze schrijfles en wordt er, uiteraard, literair gebarbecued en literair gebadmintond.” Ik laat het aan jullie fantasie over hoe dat er dan mag uitzien.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Visser vervolgt: “De Boekenclub is mijn manier om leerlingen te interesseren voor literatuur. Ik wil hen laten zien dat er buiten het boek een hele wereld is die het lezen van literatuur interessant kan maken. Dat de schrijver een mens van vlees en bloed is die met knikkende knieën de eerste recensies afwacht. Dat hetzelfde verhaal door een schrijver op papier anders verteld wordt dan door een regisseur op het toneel. Dat er een wetenschap is die zich bezighoudt met de analyse van romans. Dat je met vrienden kan praten over boeken en dat je zo je eigen denken kunt scherpen. Bottomline: dat literatuur niet stoffig hoeft te zijn.”</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Jet, een leerling van de Boekenclub: “Het is niet alsof je een nerd bent als je leest, maar het is ook een beetje raar als je in de pauze een boek uit je tas pakt en in een hoekje gaat zitten lezen.” Ze is niet de enige uit haar klas die bij De Boekenclub zit. “Al mijn vriendinnen zitten erbij.”</span><br />
<span style="font-family: inherit;">“Hoewel docenten hard hun best doen leerlingen tijdens het schooljaar aan het lezen te krijgen, leent het onderwijs zich slecht voor het lezen van een boek. Altijd is er huiswerk dat voor morgen gemaakt moet worden, altijd is er een toets op komst. Je kunt van leerlingen niet verwachten dat ze in een week een roman uitlezen, want ze hebben vaak nog elf andere vakken. Iedere week twintig bladzijden lezen is ook geen bevredigende oplossing, want zo komt een leerling nooit echt lekker in een boek.” Visser creëert dus ruimte om te lezen in het curriculum.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">“Toch lezen de leerlingen niet alleen maar ter vermaak en ontspanning, al is het maar omdat het vwo-curriculum voorschrijft dat leerlingen twaalf boeken lezen, waarvan ten minste drie die voor 1880 geschreven zijn. Op mijn school moeten leerlingen zestien boeken lezen, waarvan twee uit de periode 1875-1914, twee uit het interbellum, vier naoorlogse romans tot 1970 en zes recentere werken. Ik snap wel dat leerlingen worstelen met historische letterkunde. Het is voor een leerling van 15/16 jaar niet gemakkelijk om die ‘oude boeken’ op waarde te schatten. Het taalgebruik is niet alleen ingewikkelder, er is ook kennis van literaire begrippen en (literair-)historische context voor nodig. Die kennis ontbreekt vaak, al is dat leerlingen niet kwalijk te nemen. Het curriculum zit overvol en tijd om op één periode dieper in te gaan, is er vaak niet. Laat staan dat er ruimte is om stil te staan bij de literaire, algemeen-historische en literair-historische context, en dan ook nog het boek te lezen. Een deel van de leerlingen in de hoogste klassen heeft niet eens geschiedenis in zijn vakkenpakket, waarom zou literatuurgeschiedenis voor hen dan wel een verplicht onderdeel moeten zijn”, aldus Visser.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Hij vervolgt: “Ik ben in dubio. Ik vind dat een leerling, zeker op het vwo, best eens iets van Mulisch, Hermans of Reve mag lezen (Het behouden huis en De donkere kamer van Damokles zitten overigens in het verplichte lesprogramma op mijn school), maar wat vaak wordt vergeten is dat wat voor oudere generaties de belangrijkste moderne letterkunde is geweest, voor leerlingen inmiddels historische letterkunde is. Uiteindelijk gaat het mij er namelijk om dat leerlingen hun eigen literaire smaak ontwikkelen.” </span><br />
<span style="font-family: inherit;">Maar hoe beoordeel je dan of een boek voldoet aan de niveau eisen. Miriam Peters, docente Nederlands op het Marnix Gymnasium suggereert in </span><a href="http://www.lezen.nl/publicaties/literatour-2016" style="font-family: inherit;">Literatour 2016</a><span style="font-family: inherit;"> om uit te gaan van de zes niveaus van literaire competentie van <a href="http://www.lezenvoordelijst.nl/zoek-een-boek/nederlands-15-tm-19-jaar/home/leesniveaus">lezenvoordelijst.nl</a>. Het zou nu mooi zijn als deze classificatie van uitgever tot lezer zou worden doorgevoerd. Iets wat nu nog niet het geval is.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">Ook bij haar staat voorop dat je leerlingen toch vooral aan het lezen wil krijgen. Zij zou dat dan willen doen volgens een individuele, doorlopende leerlijn, gebaseerd op de niveaus van lezenvoordelijst. Dat zou ook goed zijn om een andere reden, want tieners hebben ook moeite met de naam die zij als lezende doelgroep kregen toegewezen. Het begrip Young Adult wordt door veel jongeren als een kinderachtige term ervaren. Naarmate ze ouder worden vinden ze de term minder van toepassing op zichzelf. (Bron: MOOC) </span><br />
<span style="font-family: inherit;">De jonge lezer heeft hulp nodig om een boek te kiezen dat past bij zijn interesses en niveau en hij moet begeleidt worden in het reflecteren op wat hij gelezen heeft, aldus Linda Ackermans in het </span><br />
<a href="http://www.handboekliteratuuronderwijs.nl/">Handboek Literatuuronderwijs</a>. Wij, het onderwijs, moeten leerlingen niet dwingen, maar verleiden.<br />
<br />
"Leesvaardigheid is fundamenteel voor succes op school en arbeidsmarkt. Internationale studies laten zien dat Nederlandse leerlingen meestal bovengemiddeld presteren op leesvaardigheid, maar qua leesmotivatie beduidend onder het internationale gemiddelde scoren. Deze motivatieproblemen werden recent onderstreept door de Onderwijsinspectie, die bovendien constateerde dat scholen doorgaans te weinig effectieve aandacht schenken aan leesplezier.", aldus het onderzoeksverslag <a href="http://www.nwo.nl/onderzoek-en-resultaten/onderzoeksprojecten/i/36/13536.html">Bevordering van leesmotivatie</a>.<br />
Je zou daarbij ook nog veel meer gebruik kunnen maken van sociale media. Een idee zou kunnen zijn o<span style="font-family: inherit;">m het fenomeen Booktube te gebruiken. Voor ideeën vind je hier bijvoorbeeld enkele </span><a href="http://www.teenvogue.com/story/book-vloggers-you-need-on-your-radar" style="font-family: inherit;">Booktubers</a><span style="font-family: inherit;"> en ook </span><a href="http://www.makeuseof.com/tag/top-youtube-channels-anyone-loves-books/" style="font-family: inherit;">hier</a><span style="font-family: inherit;">, maar op YouTube kun je er zelf nog veel meer vinden. Zo ook een </span><a href="https://www.youtube.com/watch?v=7ldJE6abc9Y" style="font-family: inherit;">How to Booktube</a><span style="font-family: inherit;">. </span><a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2013/11/lezen-voor-je-date.html" style="font-family: inherit;">Eerder</a><span style="font-family: inherit;"> schreef ik trouwens al uitgebreid over het gebruik van sociale media bij het bevorderen van lezen.</span><br />
<span style="font-family: inherit;">En ..., als de MOOC’s van Cubis weer van start gaan, volg dan eens de </span><a href="http://www.moocmee.nl/" style="font-family: inherit;">MOOC over Pubers</a><span style="font-family: inherit;">. </span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Zie ook: </span><a href="http://www.lezen.nl/sites/default/files/Leesmonitor_lr.pdf" style="font-family: inherit;">Leesmonitor</a>, <a href="http://www.allesoverjongeren.nl/" style="font-family: inherit;">allesoverjongeren</a>, <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2015/12/veel-scholieren-lezen-voor-hun-plezier.html" style="font-family: inherit;">Veel scholieren lezen voor hun plezier</a>, <a href="http://www.lezen.nl/leeftijdsgroep/voortgezet-onderwijs-onderbouw" style="font-family: inherit;">Stichting Lezen</a>, <a href="http://www.lezen.nl/jongens-hoe-krijgen-we-jullie-aan-het-lezen" style="font-family: inherit;">Leesverschillen tussen jongens en meisjes</a>, <a href="http://leesbevorderingindeklas.nl/nieuws/succesvol-lezen-onderwijs/">Leesbevordering in de klas</a> en <a href="http://edition.cnn.com/2013/10/15/living/young-adult-fiction-evolution/" style="font-family: inherit;">CNN</a></div>
</div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-47009992300914813042016-10-14T12:16:00.000+02:002016-10-14T12:16:02.086+02:00Professionaliseren. Een digitaal overzicht<span style="font-family: inherit;">Een man die te oud is om te leren, is waarschijnlijk altijd te oud geweest om te leren. Henry S. Haskins (1875)<br /><br />Je wilt bijscholen, maar ook weer niet steeds het hele land afreizen. En je wilt het eigenlijk ook nog eens op een moment doen waarop het jou het best uitkomt. Als je niet te huiverig bent om online workshops of MOOC’s (Massive Open Online Courses) te volgen dan kun je voorlopig even vooruit. Speciaal voor docenten ontwikkelde Kennisnet drie online workshops over <a href="http://maken.wikiwijs.nl/70012/Workshop_Computational_thinking#!page-1652284">Computational thinking</a>, <a href="http://maken.wikiwijs.nl/68532/Workshop_Mediawijsheid#!page-1588736">Mediawijsheid</a> en <a href="http://maken.wikiwijs.nl/70157/Workshop_Informatievaardigheden#!page-1650823">Informatievaardigheden</a>. Eerder al berichtte ik over de <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2014/07/met-nieuw-elan-het-volgend-schooljaar-in.html">MOOC’s van Cubiss</a>. Hiervoor kun je bij voldoende participatie zelfs een certificaat (nog niet gecertificeerd door registerleraar) halen. Het is echter allemaal nogal vrijblijvend. Belangrijk is m.i. dan ook dat het registerleraar zich meer gaat buigen over deze vormen van bijscholing en daar goedkeuring aan geeft. Hoewel je daar natuurlijk als docent ook weer heel anders over kunt denken, eigenwijs als de beroepsgroep is. Een leraar gaf in een <a href="http://lerareninactie.nl/uploadedfiles/45B0DDB7ED0F3EBC7D530D72B59E6DCB.pdf">enquête</a> over het registerleraar aan dat hij/zij heel goed voor zichzelf kan zorgen. “Ben nu erg gemotiveerd bezig met internetcursus <i>MOOC; Het puberbrein</i>. Is straks alleen 'zinvol' als je er registerpunten voor krijgt. Ik ben een uniek persoon en ik weet zelf het beste wat goed voor mijn ontwikkeling is, niet de beroepsgroep.” Als je het registerleraar als betutteling ziet, blijft dit natuurlijk altijd een spanningspunt, Ben jij bijvoorbeeld iemand die wel intrinsiek gemotiveerd is en wil je je continu verbeteren of kom je alleen in actie om het registerleraar te vullen ...<br /><br />Terug nu naar de MOOC’s van Cubis. Die staan niet altijd open, alleen een beperkte tijd. Wil je informatie ontvangen over nieuwe MOOC’s en wil je op de hoogte blijven van de data, meld je dan aan voor de mailinglist via klantenservice@cubiss.nl of hou de site <a href="http://www.moocmee.nl/">MOOC MEE!</a> in de gaten. MOOC MEE! wil docenten/leerkrachten, mediacoaches, leesconsulenten en ouders up-to-date houden over gevarieerde onderwerpen. Om de cursussen zo toegankelijk mogelijk te maken, biedt MOOC MEE! ruimte om het eigen leerproces in te richten. Je kiest dus zelf - binnen een periode waarin de MOOC open staat - wanneer en hoe je de stof tot je neemt. Als je eenmaal een account hebt kun je trouwens ook later altijd nog de aangeboden stof inzien, maar niet meer reageren.<br /><br />Op vele plekken is men nu bezig om met deze vorm van onderwijs te experimenteren. Het - afgeronde - <a href="http://www.openeducationeuropa.eu/en/project/emma-0">Europese project EMMA</a> had als doel om innovatieve onderwijsmethoden en aanpakken te bundelen en gratis, open, online cursussen (MOOC's) aan te bieden in meerdere talen. Het project eindigt nu, maar het resultaat is een platform met een groot aantal gratis beschikbare MOOC's aangeboden door Europese universiteiten. De Open Universiteit is de Nederlandse partner in het project. De OU heeft eerst twee van haar al bestaande MOOCs opnieuw uitgeleverd via het EMMA platform. Dit waren <a href="http://portal.ou.nl/web/moocelearn">E-Learning</a> en <a href="http://portal.ou.nl/web/mooc-blended-learning-ontwikkelen/aankondiging/-/wiki/Main/Waar%20gaat%20het%20over">Blended Learning ontwikkelen</a> (beide zijn thans niet meer beschikbaar op het platform). Daarnaast zijn er twee nieuwe MOOC's ontwikkeld: <a href="https://platform.europeanmoocs.eu/course_toetsen_voor_leren_in_de_prakt">Toetsen voor leren in de praktijk</a> en <a href="https://platform.europeanmoocs.eu/course_puberbrein_zelfstudie">Puberbrein: brein, leefstijl en leren</a>.<br />Het registerleraar heeft de MOOC <i>Toetsen voor leren in de praktijk</i> inmiddels goedgekeurd als erkende professionaliseringsactiviteit voor leraren. Docenten kunnen de MOOC dus volgen om te voldoen aan de bijscholingsverplichting die vanaf 2017 geldt voor ingeschreven leraren. De erkenningsprocedure voor de tweede EMMA-MOOC, Puberbrein, loopt nog. De twee MOOC's blijven, net als een groot aantal MOOC's van andere Europese universiteiten, open en beschikbaar op het <a href="https://platform.europeanmoocs.eu/courses.php">EMMA platform</a>, ook nu het project zelf eindigt. <br />In de toekomst zal het <a href="https://www.ou.nl/web/welten-instituut">Welten-instituut</a>, het onderzoekscentrum van de OU, met andere platforms experimenteren en de mogelijkheid onderzoeken om de MOOC's in de huidige of in een vernieuwde vorm via EMMA of eventueel via een ander platform aan te bieden. Je kunt door je te abonneren op de <a href="https://www.ou.nl/web/welten-nieuws/nieuwsbrief">Nieuwsbrief</a> op de hoogte blijven.<br />De OU biedt ook Online masterclasses. Door deze te volgen verdiep je de kennis van een specifiek onderwerp. Online masterclasses worden om de paar weken georganiseerd en zijn gewoon achter een computer met internet te volgen. Voor iedere masterclass moet je trouwens wel apart inschrijven. De inschrijfvoorwaarden worden bij elke masterclass bekend gemaakt, ze zijn niet allemaal vrij en gratis toegankelijk.<br />Op onregelmatige tijden worden er ook online lezingen verzorgd in <a href="https://www.ou.nl/web/studeren/openu">OpenU</a> over een interessant onderwerp. De lezingen zijn, net als de masterclasses, via internet te volgen. Lezingen en masterclasses die zijn afgesloten vind je in het <a href="http://portal.ou.nl/web/leren/masterclasses">archief</a>.<br />Beheers je het Engels goed, dan kun je ook op Coursera (een platform voor MOOC’s) zoeken op <a href="https://www.coursera.org/courses?query=education">Education</a> en daar de nodige onderwerpen vinden. De cursussen zijn gratis, je moet je alleen even inschrijven.<br /><br />Ook online zijn de door verschillende instanties aangeboden webinars. Een webinar is een samenvoeging van de woorden 'Web' en 'Seminar'. Het is een evenement op internet waarbij er alleen een online publiek aanwezig is. Kennisnet heeft oude (2014) webinars verzamelt op <a href="https://www.youtube.com/playlist?list=PLQI9hXCcoK1QZARMTuQ5YJTgWIYJGcQDg">YouTube</a>. OU noemt het Open Lezingen, de afgesloten lezingen zijn te vinden in het <a href="http://portal.ou.nl/web/leren/masterclasses">archief</a>.<br />Eduseries biedt (gecertificeerde) online nascholing door middel van blended learning, binnen zogenoemde <a href="http://www.eduseries.nl/eduseries/">EduSeries</a>. EduSeries zijn een combinatie van onder meer <a href="http://www.eduseries.nl/edutalks/">EduTalks</a>, live <a href="http://www.eduseries.nl/webinars/">webinars</a>, fysieke bijeenkomsten en schriftelijk materiaal binnen een <a href="http://www.eduseries.nl/edumagazine/">EduMagazine</a>. Voor alle EduSeries wordt certificering aangevraagd bij <a href="https://www.registerleraar.nl/">registerleraar</a>. Aan Eduseries zijn kosten verbonden, maar sommige <a href="http://www.eduseries.nl/webinars/">webinars</a> zijn nog (gratis) terug te zien.<br />Ook Technologie en Onderwijs biedt webinars aan, die je via <a href="http://www.technologie-onderwijs.nl/training-events/?eventtype=webinargemist">webinar gemist</a> kunt terugkijken. Net als <a href="http://www.onderwijsadvies.nl/diensten/dienstenoverzicht/webinars/">Onderwijsadvies</a>.<br /><br />Tot slot. Misschien interessant: vooraf aan de Socrateslezing 2016 is een webinar gehouden, waarvan je nu de <a href="http://hvo.nl/webinars/webinar-bildung-in-het-onderwijs-waarom/">opnames</a> kunt opvragen. In dit webinar wordt de ‘roep om bildung anno 2015’ onderzocht. Joep Dohmen ( humanistisch filosoof en auteur van vele boeken over levenskunst en bildung.) schept op levendige wijze een kader voor pedagogisch vakmanschap in de 21ste eeuw. Hij belicht de stand van zaken vanuit historisch perspectief. Daarnaast zal hij ingaan op de drieslag kennis en vaardigheden – socialisatie – en persoonsvorming en deze drieslag van kritisch commentaar voorzien. Tot slot onderzoekt hij de vraag of bildung/levenskunst een apart vak zou moeten zijn of juist als geest door de school zou moeten waaien. Zou ons moeten aanspreken.<br /><br />Het goede nieuws is - als deze trend verder doorzet - dat je niet meer in een luchtdicht verpakt bedrijvengebouw wordt opgesloten voor een cursus. Dit leidde bij mij steevast tot een steeds zwaarder wordende hoofdpijn en dat na een vaak slecht verzorgde maaltijd. Funest. Leren kan nu heerlijk vanaf mijn eigen bank!</span><br /> Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-78364548410201460412016-09-21T14:02:00.000+02:002016-09-21T14:02:18.392+02:00Kill your DarlingsVoor jongeren is het internet een vanzelfsprekendheid. Een negatief-kritische houding van de docent verandert daaraan (helaas) niets. Het kan zijn dat je zelf weinig affiniteit met sociale media hebt, maar toch problemen, gerelateerd aan het gebruik van digitale gadgets, in jouw klas bespreekbaar wil maken. Een goede inleidende video brengt vaak het gesprek op gang. Onderstaand volgen een aantal suggesties om door middel van inleidende video’s of beelden zaken op een positief-kritische manier in de klas aan de orde te stellen. Je wijst daarbij niet het internet of de sociale media af, maar stelt bepaald gedrag aan de orde. Laat jongeren nadenken over hun internetgebruik. Waarom doen zij bepaalde zaken wel of niet en wat zijn de gevolgen van hun gedrag voor hun eigen welbevinden en dat van anderen.<div>
Soms kan dat met een kunstvorm. Kill your Darlings is een kunstwerk dat enkele jaren geleden werd tentoongesteld tijdens de Dutch Design Week en de communicatie weergeeft zoals die op - in dit geval Twitter - door tienermeisjes in die tijd werd gevoerd. De kunstenaar raakte gefascineerd toen hij veel van deze ‘lieve schattige’ jonge tienermeisjes de meest afschuwelijke tweets zag versturen. De manier waarop ze met elkaar praten lijkt op de setting van een schoolplein. Het grote verschil met het schoolplein is dat het hier gaat om openbare Twitteraccounts en dat iedereen mee kan lezen. Kill Your Darlings: <br /><br /><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" mozallowfullscreen="" src="https://player.vimeo.com/video/54849451" webkitallowfullscreen="" width="425"></iframe><br /><br />Eenvoudig van opzet, maar even schokkend, is het Litouwse <a href="http://www.patyciumuziejus.lt/en/">Museum van het pesten</a>, waar ook aanknopingspunten zijn om dit vanuit de digitale wereld te benaderen. (Zie ook <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2016/02/masterclass-cyberpesten.html">Masterclass cyberpesten</a>)<br /><br />In onderstaande voorlichtingsvideo over online seksueel misbruik kun je het begrip sexting inleiden. Sexting is het versturen van erotische berichtjes via een mobiele telefoon. Vaak zijn het naaktfoto's. De leerlingen krijgen in deze video tips waarmee je de risico's zo klein mogelijk kunt houden.<br /><br /><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/pTdX6LOukR8" width="425"></iframe></div>
<div>
<br />Veel kinderen kampen met concentratieproblemen, die wel of niet direct te koppelen zijn aan sociale media. In een filmpje van College Humor kom je een concentratieoefening tegen: kun je je focussen op een op het eerste gezicht nogal saai filmpje? Kun je je aandacht vasthouden zonder direct door te scrollen of anderszins afgeleid te worden? Kun je je telefoon (als je het thuis bekijkt) drie minuten met rust laten?<br /><br /><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/Edx9D2yaOGs" width="425"></iframe><br /><br />Om smartphoneverslaving aan de orde te stellen zou je de volgende video kunnen gebruiken van <a href="https://www.youtube.com/watch?v=Fh0aQJD4pzg">Jij bent een superheld</a>. De video levert voldoende aanknopingspunten om een klassegesprek te starten. Een van de punten die in de video genoemd worden is dat sociale media - door hun werking - heel verslavend kunnen zijn. Dat heeft te maken met het feit dat je voortdurend getriggerd wordt door de piepjes en meldingen op je telefoon. Door daar onmiddellijk op in te gaan wordt je beloningssysteem in je hersens geprikkeld. Dat fijne gevoel werkt verslavend. Voor je het doorhebt, zit je als puber de hele tijd je telefoon te checken op berichtjes. Bij pubers is dit nog meer het geval dan bij volwassenen omdat het ‘beloningscentrum’ in hun brein nog veel gevoeliger is dan dat van volwassenen. Feitelijk ben je dan continue aan het multitasken. En multitasken werkt niet. Probeer het volgende maar eens uit in je klas:<br /><br /><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/BCeGKxz3Q8Q" width="425"></iframe><br /><br />Theo Compernolle (<a href="http://www.terralannoo.nl/ontketen-je-brein">Ontketen je brein</a> te vinden in Mediatheek) ontdekte dat jongeren doorgaans slechter multitasken dan volwassenen. Volwassenen zijn meestal beter in staat om zich in een afleidende omgeving niet te laten afleiden. Ze kunnen zich beter en dieper concentreren. Compernolle haalt daarvoor meerdere onderzoeken aan waaruit blijkt dat kinderen die multitasken intellectueel minder presteren dan kinderen die zich op één taak tegelijk concentreren. Op zich vormen de sociale media geen probleem, maar sommige kinderen zijn zóveel met sociale media bezig zijn dat ze allerlei heel wezenlijke dingen niet meer of minder doen. Denk volgens Compernolle aan: ‘verbale interactie, echte sociale contacten onderhouden, leren door doen en door objecten te manipuleren, fysieke activiteiten, je diep concentreren, iets de volle aandacht geven, intensief lezen, studeren en diep nadenken.' <br />“Stop met multitasken want het put je hersens uit”, kopte onlangs het <a href="http://www.360magazine.nl/wetenschap/5379/stop-met-multitasken-want-het-put-je-hersens-uit-letterlijk">360Magazine</a>.De oplossing? Stop en deel je tijd in voor elke afzonderlijke activiteit. Zoveel minuten voor je mail, zoveel voor werk, zoveel voor social media. Achter elkaar, niet door elkaar. Ben je met een langdurige taak bezig, dan is het raadzaam aaneengesloten 25 minuten tot 2 uur aan een project te werken. Werk je namelijk minder dan 25 minuten en sla je aan het multitasken, dan ben je amper opgewarmd voordat je weer afhaakt, Dit stelt althans Daniel Levitin in <a href="http://www.atlascontact.nl/boek/een-opgeruimde-geest/">Een opgeruimde geest</a>.<br /><br />Heb je (digitale) hulp nodig om probleemgedrag te veranderen? Voeg dan de Chrome extensie <a href="https://chrome.google.com/webstore/detail/stayfocusd/laankejkbhbdhmipfmgcngdelahlfoji">StayFocusd</a> toe aan je taakbalk. “StayFocusd is a productivity extension for Google Chrome that helps you stay focused on work by restricting the amount of time you can spend on time-wasting websites. Once your allotted time has been used up, the sites you have blocked will be inaccessible for the rest of the day.“ De extensie heeft ook een 'nuclear option' waarmee je de toegang tot alle sites in Chrome kan blokkeren.<br />Je kunt ook <a href="https://chrome.google.com/webstore/detail/forest-stay-focused-be-pr/kjacjjdnoddnpbbcjilcajfhhbdhkpgk">Forest</a> toevoegen aan je telefoon of Chrome.Het is en app die je helpt focussen tijdens het doen van een taak. Je plant een plantje en het kan uitgroeien tot een boom als je je telefoon minimaal een halfuur laat liggen of bepaalde websites met rust laat. <br />Ook de telefoonaanbieders zitten niet stil Vodafone heeft een app ontwikkelt waarbij je smartphone vergrendeld is, totdat je eerst <a href="https://www.powerfulconnections.nl/backtoschool">een vraag (over behandelde stof)</a> hebt opgelost.<br />Tot slot: De kennis van nu, het wetenschapsprogramma van de NTR, behandelt in een uitzending van 25 minuten de problemen van <a href="http://www.npo.nl/de-kennis-van-nu/25-02-2015/VPWON_1236021">het afgeleide brein</a>.<br /><br />Om gameverslaving bespreekbaar te maken zou je kunnen starten met een <a href="https://www.jellinek.nl/test-uw-kennis-of-gebruik/test-uw-gebruik/test-uw-gamegedrag/">testje</a> van de Jellinek. De test is gemaakt voor gamers die regelmatig gamen. Het helpt je om te zien of je zoveel gamet dat het riskant wordt voor je gezondheid of prestaties op school of werk. Afhankelijk van je score worden verschillende adviezen gegeven. <br /><br />Een klassieker om over veilig internetten te spreken is de Gedachtenrader. <br /><br /><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/F7pYHN9iC9I" width="425"></iframe><br /><br />Speel dan de <a href="http://www.veiligonline.info/veilig-online-quiz/">Veilig Online Quiz</a>.Daaraan zou je een video kunnen koppelen over hoe simpel het is om een <a href="https://www.youtube.com/watch?v=sCMotoEV3TY">wachtwoord te kraken</a>. Een <a href="https://www.youtube.com/watch?v=6n-ZoFW-d_I">andere video</a> stimuleert het gebruik van wachtzinnen in plaats van wachtwoorden.<br />Ook www Handboek voor tieners is uitstekend geschikt om in de klas mee te werken. Elke leerling kan het <a href="http://www.webwewant.eu/nl/web/guest/get-the-www">hier</a> downloaden. En ook de consumentenbond heeft heel veel <a href="https://www.consumentenbond.nl/smartphone/betere-privacy-instellingen-in-je-smartphone">tips</a> op een rij gezet om je smartphone veiliger te maken.<br /><br />Beeldgeletterdheid is belangrijk. Wat wordt ermee bedoeld? Het vermogen om de gedachtegang en bedoeling van de makers van beelden te doorgronden. Voor het bijbrengen van beeldgeletterdheid aan de bovenbouw van het po en het vo is deze <a href="https://www.youtube.com/watch?v=4meeZifCVro">korte film op YouTube</a> interessant. Pauzeer de film na twee en halve minuut en vraag de klas hoe het verhaal gaat aflopen. Waarop baseren ze hun vermoeden? Vervolgens speel je de film verder af en evalueer je. <br />Het is dus moeilijk om (nieuws)beelden te interpreteren. Dat geldt ook voor nieuwsfeiten. Het belang van objectieve nieuwsgaring is evident. Het aantal mensen dat dagelijks een krant openslaat daalt echter, terwijl de nieuwsconsumptie via sociale media blijft stijgen. Meer dan de helft van de mensen onder de 35 gebruikt wekelijks Facebook voor nieuws. Wat dat voor problemen oplevert onderzocht <a href="http://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2133025-ik-volg-via-sociale-media-nieuws-dat-ik-vertrouw.html?title=ik-volg-via-sociale-media-nieuws-dat-ik-vertrouw">Nieuwsuur</a> onlangs.<br /><br />Mocht je zelf in de klas anoniem een quizje willen afnemen dan is <a href="https://www.mentimeter.com/">Mentimeter</a> bijzonder geschikt. Met Mentimeter kun je meningen peilen met multiple choice vragen en open vragen, maar ook met schaalvragen, schatten en je kunt 100 punten laten verdelen over een aantal opties. Je hoeft je niet eens te registreren om één vraag te stellen waarop de klas via een site en een nummer kan antwoorden. Vanaf elke pc of smartphone kan slechts één keer antwoord worden gegeven, een tweede keer wordt geweigerd. Je ziet op het digibord of de monitor de grafiek veranderen, totdat iedereen de vraag beantwoord heeft. Een mooie manier om gevoelige onderwerpen in te leiden. Als je je als docent gratis registreert kun je meerdere vragen (series) vastleggen bij Mentimeter. <br /><br /> Verder lezen: <a href="http://www.bureaujeugdenmedia.nl/de-rol-van-ouders-en-docenten-bij-tieners-die-mediamultitasken/">De rol van ouders en docenten</a>. <a href="http://www.npo.nl/ntr-academie/18-07-2013/NPS_1226764">Opvoeden in een tijd van multimediaprikkels</a>, <a href="http://mentorlessen.nl/">Mentorlessen van Bureau Jeugd en Media</a>, <a href="https://www.mediawijsheid.nl/lesmateriaal/">Lesmateriaal mediawijsheid</a>, <a href="https://veiliginternetten.nl/">Veilig internetten</a>, <a href="https://www.mediawijsheid.nl/filmpjes/">Filmpjes mediawijsheid</a></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-54108725655705574972016-07-11T15:01:00.000+02:002016-07-11T15:01:11.606+02:00Leermythes<span style="font-family: inherit;">Bill Gates: “Just giving people devices has a really horrible track record.” <br /><br />Er zijn in de laatste jaren een groot aantal indianenverhalen over onderwijs wetenschappelijk onder de loep genomen en weerlegd of in elk geval genuanceerd. Dat kunnen neuromythes of ‘neurohypes’ zijn (we zijn goed in multitasken), maar het gaat mij hier vooral om de mythes over technologie in het onderwijs (het internet maakt ons dommer bijvoorbeeld). Het lijkt soms of we in het onderwijs steeds meer moeite hebben om de jongeren te bereiken en nieuwe technologie (ict) als de verlossende schakel wordt binnengehaald. Dit blijkt echter een gevaarlijke basis om onderwijs te vernieuwen.<br /><br />Neurowetenschapper Harold Bekkering doet onder meer onderzoek naar hoe je leren kunt optimaliseren. Samen met Jurjen van der Helden schreef hij <a href="https://www.boomtestuitgevers.nl/product/1392/De-lerende-mens?h=133"><i>De lerende mens</i></a> met daarin wetenschappelijke inzichten over het lerende brein. Belonen en straffen moeten eigenlijk beide worden afgeschaft, <a href="http://www.ru.nl/nieuws-agenda/nieuws/vm/donders/kinderen-opvoeding/2015/vier-lessen-lerende-mens-0/">stellen zij</a>. Onze intuïtie dat het goed is om een kind te prijzen, klopt niet. Het is een mythe en maakt de intrinsieke motivatie kapot, concluderen Van der Helden en Bekkering in het onderzoek. Veel leertheorieën zijn gebaseerd op belonen, maar die kunnen volgens Bekkering beter genegeerd worden. Geef complimenten op inzet en gedrag en niet over resultaat, want dan houdt het leren op. Dat geldt - en nu komen we bij ons onderwerp - volgens de auteurs ook voor software die werkt met belonen als bijvoorbeeld badges en spelletjes. Bekkering ziet het misgaan met zijn eigen zoon die nu online blind leert typen. ‘Na elke nieuwe prestatie geeft het programma hem een spelletje. Hij doet zijn oefeningen nu niet meer om te leren typen, maar om die spelletjes te mogen spelen. Als spieken daarbij helpt dan zal hij dit niet laten. Zijn motivatie voor snel en goed typen dreigt te verdwijnen.’ <br />De auteurs zien eigenlijk vooral het belang van ict in het onderwijs om duidelijker inzicht te verschaffen in het leerproces van de individuele leerling. Door de grootte van de klassen is dat individuele niveau van de leerling veel moeilijker te monitoren. Als een leerling altijd toetsen maakt waarbij 90% van de vragen goed wordt beantwoord, dan heeft deze leerling een uitdaging nodig. Het is belangrijk dat de docent in zijn functie als gids iets met die procesgegevens doet. De rol van de leraar in het onderwijs is dus eigenlijk niet minder belangrijk maar juist nog belangrijker geworden. De leraar heeft altijd de leiding en motiveert de leerlingen. En dat is nu juist wat de auteurs als basis van het leerproces zien: het aanboren van automatische leergierigheid en intrinsieke motivatie. De sleutel tot beter onderwijs ligt volgens de auteurs in het optimaal aansluiten bij de individuele verschillen en het creëren van een sociale omgeving waarin ieder kind tot zijn recht komt. (Bron: <i>COS</i>, februari 2016, pp. 22/23)<br />Zij pleiten er ook voor - in tegenstelling tot de ideeën die het het Platform Onderwijs 2032 heeft gepresenteerd - de feitenkennis niet weg te gooien. Het Platform stelt namelijk dat 'topografische, historische en natuurwetenschappelijke feitenkennis kan worden geschrapt'. Je kunt het gewoon opzoeken als je het nodig hebt, is de redenatie. Maar het blijkt dat kennis over een onderwerp de beste voorspeller is voor tekstbegrip, meer dan algemene intelligentie of leesvaardigheid’, zegt Van der Helden. ‘Feitenkennis blijft dus belangrijk voor een rijk model van de wereld. Zonder feitenkennis blijf je zoeken en kun je bijvoorbeeld niet goed begrijpend lezen.’ (Bron: <a href="http://www.volkskrant.nl/opinie/leren-zonder-feiten-is-een-gevaarlijke-illusie~a4163370/"><i>De Volkskrant</i></a>)<br /><br />In mijn vorige blog legde ik al de nadruk op het belang van het (pedagogisch) onderbouwen van het ict-beleid in het onderwijs en juist op te passen voor hypes. Je zou - zo stelde ik - om goed ict-beleid op te zetten gebruik kunnen maken van het tweejaarlijkse <a href="https://www.kennisnet.nl/publicaties/trendrapport/">Trendrapport </a>van Kennisnet. Tegelijkertijd wil ik ook benadrukken dat de nadruk op het woord hypes voor scholen en docenten geen vrijbrief mag zijn om dan ict maar links te laten liggen. Niet alle ict-toepassingen zijn hypes. En ook docenten moeten m.i. toch basiskennis van de mogelijkheden en onmogelijkheden van het gebruik van ict in het onderwijs hebben. Zij moeten juist bewuste keuzes maken en niet alleen handelen vanuit antipathie of sympathie.<br /><br />Over mythes en verkeerd inzetten van technologie in het onderwijs gaat ook <a href="https://books.google.nl/books?id=zTADAAAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=jongens+zijn+slimmer+dan+meisjes&hl=nl&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=jongens%20zijn%20slimmer%20dan%20meisjes&f=false"><i>Jongens zijn slimmer dan meisjes en andere mythes over leren en onderwijs</i></a> uit 2013. Mythes die hier door Pedro De Bruyckere en Casper D. Hulshof onder meer ontmaskerd worden: jongens zijn beter in wiskunde dan meisjes, jongeren van nu zijn digital natives, we kunnen allemaal multitasken en we gebruiken maar 10% van onze hersenen. Mooi is ook het verhaal van de piramide van Maslow. De auteurs achterhalen dat Maslow zelf niet het model van een piramide gebruikte en niet vijf, maar uiteindelijk zeven elementen benoemd heeft. Ze gebruiken een citaat van Maslow uit 1962 die net als zij verbaasd is over hoe zijn theorie gebruikt wordt: ‘My motivation was published 20 years ago, and in all that time nobody repeated it, or tested it, or really analyzed or criticized it. They just used it, swallowed it whole with only the most minor modifications.’ <br />In 2015 kwam van dit boek een nieuwe Engelse versie uit met medewerking van Paul A. Kirschner onder de titel <a href="http://store.elsevier.com/product.jsp?isbn=9780128015377&pagename=search"><i>Urban Myths about Learning and Education</i></a>. <br /><br />Laten we eens naar die mythes over technologie kijken die ook behandeld worden in een <a href="http://www.aft.org/ae/spring2016/debruyckere-kirschner-and-hulshof">artikel</a> op de site van de American Federation of Teachers:<br /><br />1 <b>Het internet maakt ons dommer</b><br /><br />Het was Nicolas Carr die in 2010 redeneerde hoe het internet niet alleen ‘nuttig gereedschap’ oplevert, maar ook voor een deel onze identiteit en de structuur van onze hersenen aan het veranderen is. Internetgedrag zet zich ook voort in je offline leven, de hersenen passen zich aan en laten het dan afweten als je bijvoorbeeld ineens een moeilijk boek probeert te lezen. Diep, geconcentreerd denken kunnen wij niet meer, stelt Carr. Grote onzin, zeiden onder meer <a href="http://articles.latimes.com/2010/jul/25/opinion/la-oe-chabris-computers-brain-20100725">Christopher Chabris and Daniel Simons</a> al in de tijd zelf. Je hersenen kunnen helemaal niet fysiek veranderd worden door je online gedrag en: ‘The basic plan of the brain's "wiring" is determined by genetic programs and biochemical interactions that do most of their work long before a child discovers Facebook and Twitter.’<br />Ook Manfred Spitzer heeft veel <a href="http://internetscience.nl/spitzer-negeert-nuance-in-boek-over-digitale-media/">kritiek</a> gekregen op zijn rammelende bewijslast inzake fysieke veranderingen in het brein. Op de Vrije Scholen wordt <a href="http://www.vrijescholennh.nl/tinymce_rsteinerschool/jscripts/tiny_mce/plugins/filemanager/files/130614_NRC_de_computer.pdf">Spitzer</a> echter veel aangehaald, Veel realistischer is in elk geval al de opvatting van Martine Delfos - die overigens wel veel ideeën van Spitzer onderschrijft - dat begrenzing en begeleiding een betere benadering is. We moeten echt voorzichtig zijn met de tijd die we kinderen op een dag online laten doorbrengen. <a href="https://www.aap.org/en-us/advocacy-and-policy/aap-health-initiatives/pages/media-and-children.aspx?nfstatus=401&nftoken=00000000-0000-0000-0000-000000000000&nfstatusdescription=ERROR%3a+No+local+token">The American Academy of Pediatrics</a> (AAP) waarschuwt op basis van wetenschappelijk bewijs dat excessief mediagebruik kan leiden tot aandachtsproblemen, problemen op school, slaap- en eetproblemen en obesitas. <br /><br />2. <b>De digital natives van vandaag zijn een nieuwe generatie met bepaalde kenmerken die vragen om een ander soort onderwijs</b> <br /><br />Leerlingen en studenten gebruiken weliswaar een grote variëteit aan devices en technologie voor communicatie en contact met vrienden en de wereld om hen heen, maar dat is nog geen digitale geletterdheid. Digitale geletterdheid behoort onderdeel te zijn van het curriculum. Misschien komt het als een schok, maar de digital native bestaat niet. Natuurlijk is de huidige generatie jongeren opgegroeid met het internet en allerhande devices, maar: ‘Just 36 percent of Europe’s 9- to 16-year-olds said that they knew more about the Internet than their parents’ (<a href="http://www.lse.ac.uk/media@lse/research/EUKidsOnline/EU%20Kids%20Online%20reports.aspx">EU Kids Online</a> (2011). Kirschner en de Bruyckere stellen verder dat studenten slechts beperkte basiskennis hebben van Microsoft Office, e-mailen, appen, Facebook en browsen op het web.Dat is trouwens ook de reden dat wij op school de Microsoft Imagine Academy aanbieden, waar de leerling zich zelfstandig verder kan bekwamen in de Office-pogramma’s, eventueel uitmondend in een Office certificering.<br />Dit wetende is het ook noodzakelijk bij het gebruik van digitale tools in een opdracht na te gaan of iedereen met de betreffende tool kan werken. Zo niet, zorg dan dat er een handleiding is of besteed er in de les tijd aan. Digital natives of niet, gebruik van software is niet aangeboren.<br /><br />3.<b>Nieuwe technologie veroorzaakt een revolutie in het onderwijs</b><br /><br />De Bruyckere, Kirschner en Hulshof citeren verschillende onderzoeken waarin duidelijk wordt dat pedagogie en didactiek onderwijs veranderen en niet de middelen. Dat wil niet zeggen dat we technologie nu maar links moeten laten liggen. Goed gebruik van technologie en goed onderwijs kunnen elkaar versterken. Dit wordt wel Blended Learning genoemd. <br />Je zou in ons onderwijs prima eens een blog kunnen gebruiken in plaats van het periodeschrift (zijn op onze school al goede ervaringen mee) of een digitale poster kunnen laten maken bij aardrijkskunde of je zou uitlegfilmpjes die door eigen docenten zijn gemaakt bij de opdracht kunnen voegen. Doe het echter nooit half en zorg dat je zelf ook met de tool kunt werken, schakel anders de mediathecaris in en verwerk altijd een zoekvraag goed in de gehele opdracht. Alleen naar feiten laten zoeken leidt tot het kopiëren van Wikipedia. Maak de internetopdracht tot een echte zoekopdracht waarbij gegevens uit verschillende bronnen gecombineerd moeten worden.<br />Dat nieuwe technolgie het onderwijs verandert is echter een mythe. ‘The crucial factor for learning improvement is to make sure that you do not replace the teacher as the instrument of instruction, allowing computers to do what teachers would normally do, but instead use computers to supplement and amplify what the teacher does.’<br /><br />4. <b>Het Internet hoort thuis in de klas want het maakt deel uit van de persoonlijke leefwereld van kinderen</b></span><div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Uit onderzoek blijkt dat studenten daar op het eerste gezicht niet zelf om vragen. Voor hen is het gebruik van devices vooral sociaal. Op media als Facebook en Whatsapp gaat het vaak niet over school. Wel zeggen leerlingen baat te hebben bij bepaald gebruik van multimedia in de lessen: ‘When asked what they would specifically like to see online, 53.6 percent answered that they would like more online course notes, with 46.4 percent advocating more recordings of lessons on the web.’ Al weer wat ouder onderzoek uit 2010 laat verder zien dat studenten gewone boeken prefereren boven e-books. Maar goed, onlangs blogde ik </span><a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2016/04/open-educational-resources-oer.html" style="font-family: inherit;">hier</a><span style="font-family: inherit;"> dat ook de kosten van boeken voor studenten een overweging kunnen zijn om juist weer meer gebruik te maken van (open) e-books. Wel interessant en iets om eens goed over na te denken is de behoefte die leerlingen blijken te hebben aan het opnemen van uitleg in korte video’s. Dat gebeurt op onze school nog sporadisch, maar bedenk, de techniek is gratis en daardoor geen beletsel. (Zie:</span><a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2014/10/ik-screencast-jij-screencast-wij.html" style="font-family: inherit;">Ik screencast …</a><span style="font-family: inherit;">)</span><div>
<br /><span style="font-family: inherit;">5. </span><b style="font-family: inherit;">Jongeren lezen niet meer</b><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Hiermee wordt dan niet bedoeld het online lezen van teksten en berichten, maar boeken lezen voor het plezier. Deze stelling wordt - volgens De Bruyckere, Kirschner en Hulshof - echter niet onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek. Jongeren lezen nog wel en ook voor hun plezier. Er kan wel een aantekening bij worden geplaatst want per land verschillen de trends wel behoorlijk.</span><br /><span style="font-family: inherit;">Of dit wel of niet een mythe is zal zeker te maken hebben met de aard van het onderzoek, want in 2015 stellen - gebaseerd op dezelfde grote onderzoeken - Thijs Nielen, Suzanne Mol, Marga Sikkema-de Jong en Adriana Bus in </span><a href="http://4w.kennisnet.nl/artikelen/2016/01/07/waarom-veel-kinderen-en-adolescenten-niet-meer-lez/" style="font-family: inherit;">4W</a><span style="font-family: inherit;"> wel dat kinderen en adolescenten steeds minder lezen. Dit zou dan volgens hen kunnen komen doordat ze een angst voor lezen ontwikkelen door onder meer negatieve leeservaringen. Dat zien zij eerder als een oorzaak dan het toenemend gebruik van sociale media, gamen en televisie kijken. </span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Ik wil hier eigenlijk eindigen met een lang citaat van Wilfred Rubens waar ik het volledig mee eens ben. Rubens wijdde eveneens een blog aan </span><a href="http://wij-leren.nl/mythe-leerstijlen-digital-native-neurowetenschap.php" style="font-family: inherit;">leermythes</a><span style="font-family: inherit;">. </span><br /><span style="font-family: inherit;">‘De meest effectieve didactische interventies blijken niets met leerstijlen te maken te hebben, maar bijvoorbeeld met het bekrachtigen van lerenden, het cognitieve vermogen waarmee de lerende ‘binnenkomt’, de kwaliteit van de instructie (dus niet de stijl!), de omgeving van de klas of met peer tutoring.</span><br /><span style="font-family: inherit;">Waarom houden we dan toch zo vast aan de mythe van leerstijlen? </span></div>
<div>
<br /><ul>
<li style="font-family: inherit;"><span style="font-family: inherit;">Onderwijsprofessionals zijn niet bekend met onderzoeken die de mythe van de leerstijlen ontkrachten. </span></li>
<li style="font-family: inherit;"><span style="font-family: inherit;">Onderwijsprofessionals hebben vaak romantische opvattingen over onderwijs. Soms komt een idee zo logisch over of sluit het aan bij de waarden van onderwijsgevenden dat het verwordt tot een geloofsartikel. Men staan dan niet meer open voor rationele verklaringen. En dat is met leerstijlen ook het geval. </span></li>
<li style="font-family: inherit;"><span style="font-family: inherit;">Het bestaan van leerstijlen klinkt aannemelijk voor onderwijsprofessionals. En mensen zijn gevoelig voor wat aannemelijk klinkt. Wij zullen eerst – ook op basis van feedback van anderen – moeten ervaren dat leerstijlen er niet toe doen.’ </span></li>
</ul>
<span style="font-family: inherit;">Zie ook: het blog van </span><a href="http://www.onderwijsfilosofie.nl/beschouwingen/alderik-visser-revoluties-technologie-en-bildung/" style="font-family: inherit;">Onderwijsfilosofie</a><br /> </div>
</div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-51219039306707542992016-06-13T15:28:00.001+02:002016-06-15T09:48:56.059+02:00Die goede oude tijd<span style="font-family: inherit;">Vroeger was het allemaal beter. Je kreeg als leerling het proefwerk op papier uitgereikt en vulde dit natuurlijk netjes handgeschreven in. Niemand wist van digitale toetsen, waarvoor je dan eerst ook nog weer extra moet oefenen om de software onder de knie te krijgen. Ik zeg trouwens wel vroeger, maar er zijn onder ons docenten die ook nu nog steeds zweren bij een handgeschreven vragenvel. Voor hen geen pc. Het handgeschreven periodeschrift is natuurlijk binnen de vrije scholen ook nog een goede tegenhanger van het digitale geweld.<br />In de goede oude tijd stond ook de globe nog voor in de klas te blinken. Je kon er een behoorlijke zwiep aan geven zodat in jouw fantasie de zwaartekracht op aarde tijdelijk werd opgeheven. Ach, wat was dat prachtig. Digitale interactieve globes als Google Earth en <a href="https://marble.kde.org/">Marble</a> kunnen dat gevoel nooit teruggeven, maar deze “2D globes” kunnen dan weer wel de veranderingen op aarde in verschillende eeuwen tonen en na klikken bijvoorbeeld de aarde bij nacht oproepen. Dat zie ik een oude globe niet doen. Natuurlijk geeft de digitale tool vele educatieve mogelijkheden, maar ook het wereldberoemde handwerk van <a href="http://www.seasons.nl/2015/overig/de-wereld-volgens-bellerby/">Bellerby</a> zal altijd bewonderaars blijven trekken. En trouwens, in heel wat scholen staan ook nog gewoon globes in de klas, want docenten laten zich niet makkelijk veranderen.<br /><br />Uiteindelijk zullen ook slechts weinigen (digitaal) krijten op het digibord. Het is mooi en zeker kunstig, maar het benadert slechts het echte werk zullen we maar zeggen: </span><br />
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: "arial" , sans-serif; font-size: 8.5pt; line-height: 115%;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/cjvxYC5RWTM" width="425"></iframe></span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="font-family: inherit;">Vrije Scholen nemen het bordtekenen sowieso serieus. In de collectie van de Mediatheek bevindt zich een uitgave van Van Meurs die wil enthousiasmeren voor bordtekenen in de onderbouw. Of je nu een talent op tekengebied hebt of niet; het wil in elk geval uitdagen om het te proberen. Daarnaast geeft de inhoud van het boek aanknopingspunten om eenvoudige en wat meer gecompliceerde tekeningen te maken passend bij de inhoud van het onderwijs en de leeftijdsfase van kinderen. Prachtig.<br /><br />Maar ook al kan veel van het digitale geweld jou als docent niet bekoren, “elk nadeel heb z’n voordeel” zoals een bekend filosoof ons ooit heeft voorgehouden. Wat als je bijvoorbeeld uit oneindige reeksen werkbladen zou kunnen putten? Kijk eens bij de vele werkbladenmakers van <a href="http://www.leerkans.com/oefensites-2/rekenen/werkbladen-maken/">Leerkans.com</a> en bijvoorbeeld <a href="https://www.aduis.nl/werkbladen/default.aspx">Aduis</a>. Je kunt bij de verschillende links bij Leerkans zelf oneindig werkbladen maken en op <a href="http://www.sightwords.com/sight-words/games/snakes-ladders/board-creator/">Sightwords</a> kun je spelborden maken en uitprinten. Voor het voortgezet onderwijs is er veel te vinden in bijvoorbeeld de <a href="http://leermiddel.digischool.nl/vo/leermiddel/search?filter_tekst=werkbladen&vak_id=&niveau_id=&leermiddeltype_id=&term_id=&auteur=&eigenschap_id=&trefwoord=">leermiddelendatabase VO</a>. Inloggen kun je hier met jouw Entree-account. Ook kun je op <a href="http://www.discoveryeducation.com/free-puzzlemaker/?CFID=3208214&CFTOKEN=18370909">Free Puzzlemaker</a> puzzels maken voor je leerlingen, allemaal op papier. <br />Je zou zelfs - uit pest - het <a href="http://spelendermediawijs.nl/downloads/">Ikbenoffline.nl Ganzenbordspel</a> kunnen spelen en zo toch nog iets aan mediawijsheid doen. Het zijn goede compromissen voor notoire pc-haters, want hiermee heb je uiteindelijk toch weer papier in handen. Realiseer je echter wel dat je dan toch in elk geval van een van de belangrijkste verworvenheden van deze digitale tijd gebruik hebt gemaakt: het eenvoudig (digitaal) delen van lesmateriaal met collega’s uit het hele land.<br /><br />Sommige docenten worstelen met sociale media en internet in het onderwijs. Los van je eigen digitale ontdekkingstocht hoor je steeds meer over 21ste eeuwse vaardigheden die jij en je leerlingen zouden moeten hebben. Koppen als de volgende moeten docenten vaak alarmerend in de oren klinken: “Digitale geletterdheid moet een vaste plek krijgen in het onderwijs. Dat stelt het Platform Onderwijs2032 in zijn advies over de inhoud van het primair en voortgezet onderwijs.”(Bron: <a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/platform-onderwijs2032-geef-digitale-geletterdheid-vaste-plek-in-onderwijs/">Kennisnet</a>)<br /><br />Dan hebben we het over de inhoud van het onderwijs. Maar investeringen in ict leiden voor scholen soms ook tot teleurstelling en onnodige kosten. Robots, ipads, virtual reality, learning analytics… Welke technologietrends zijn blijvend? Tablets die weer worden ingeruild voor boeken, haperende wifiverbindingen die de les vertragen, digiborden die de leraar toch weer gewoon ouderwets ‘voor de klas’ zetten: Veel scholen willen wel ict gebruiken, maar weten niet goed hoe. Welke vernieuwingen kunnen scholen negeren en welke niet? En wanneer moeten ze ergens echt mee aan de slag? De tech-revolutie gaat nu zo snel, dat het niet altijd gemakkelijk is onderscheid te maken tussen hypes en blijvende ontwikkelingen. <br />Het Kennisnet Trendrapport, dat tweejaarlijks verschijnt en dat technologische ontwikkelingen beschrijft waarmee scholen nu en in de toekomst geconfronteerd worden, draagt dit jaar niet voor niets de titel <a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/trendrapport-helpt-scholen-navigeren-tussen-technologische-trends-en-hypes/">‘Technologiekompas voor het onderwijs’.</a> Het rapport kan scholen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs helpen te navigeren in een wereld vol technologische trends en hypes. Een wereld die zich in razend tempo blijft ontwikkelen. Elke technologie is in het rapport geplaatst op de de <a href="http://www.venturemedia.nl/Gartner-Hype-Cycle">Hype Cycle van Gartner</a>. Daarop is te zien is of een technologie heel nieuw en onbekend is, of al volwassen is. Ook is te zien welke verwachtingen er zijn over die technologie op het gebied van acceptatie en impact op de maatschappij of het onderwijs. Niet elke technologie doorloopt alle fasen, soms verdwijnt er één vroegtijdig en kun je concluderen dat dat slechts een hype was. Het rapport is deels een technisch verhaal en wil scholen wijzen op het nut van een goed onderbouwd ict-beleid. “Dan schaf je voor de hele school Chromebooks aan terwijl je wifi niet op orde is. Of je besluit over te stappen op digitaal lesmateriaal, terwijl je onvoldoende bedenkt welke gegevens van leerlingen je wilt verzamelen en hoe je die gaat beschermen."<br /><br />Voor beleidsmakers op de scholen is dit tweejaarlijkse rapport een belangrijke leidraad. Maar nu terug naar de docent en zijn 21ste eeuwse vaardigheden. Kennisnet en SLO hebben een nieuw <a href="http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/21e-eeuwse-vaardigheden/">model van de 21ste eeuwse vaardigheden</a> uitgewerkt. Dit model beschrijft <a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/nieuw-model-21e-eeuwse-vaardigheden/">elf vaardigheden</a> die leerlingen zich in het onderwijs eigen moeten maken. Het gaat dan onder meer om kritisch denken en samenwerken<br />De vier zelfstandige vaardigheden van digitale geletterdheid - zoals boven als term al aangehaald door het Platform Onderwijs 2032 - zijn: </span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br />1. Ict-basisvaardigheden: de werking van (nieuw) technologiegereedschap begrijpen en (kritisch) kunnen omgaan met de mogelijkheden en beperkingen, met inzicht in de gevolgen voor menselijk handelen. <br /><br />2. Mediawijsheid: kennis, vaardigheden en de mentaliteit om bewust, kritisch en actief te kunnen omgaan met een complexe en veranderlijke gemedialiseerde wereld.<br /><br />3. Informatievaardigheden: vragen scherp formuleren, analyseren van bronnen, systematisch zoeken, selecteren en verwerken van (grote hoeveelheden) informatie en beoordelen op bruikbaarheid en betrouwbaarheid. <br /><br />4. Computational thinking: herformuleren van problemen en organiseren van gegevens om ze met computertechnologie te kunnen analyseren en oplossen. (<a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/trendrapport-helpt-scholen-navigeren-tussen-technologische-trends-en-hypes/">Technologiekompas</a>, p. 101/102)</span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Bij computational thinking hoef je natuurlijk niet allemaal softwareontwikkelaar te worden. Het is een generieke vaardigheid om in de digitale wereld – in welke context of welk beroep dan ook – effectief te kunnen zijn. Je verkent de mechanismes achter computers en hun toepassingen, verkent de grammatica van het programmeren. Bij scheikunde is ook niet het doel elke middelbare scholier tot chemicus op te leiden, wel om hen een basaal inzicht te bieden in ons periodiek systeem der elementen en het chemisch gedrag van stoffen.(<a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/trendrapport-helpt-scholen-navigeren-tussen-technologische-trends-en-hypes/">Technologiekompas</a>, p.102/103)</span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br />Dit staat wel heel ver af van de docent die nog steeds graag de pen hanteert en de pc zo veel mogelijk mijdt. Vaak ook wordt de discussie te simpel gevoerd en brengen juist deze docenten in dat niet iedereen programmeur hoeft te worden. Dat hoeft inderdaad ook niet, maar een zekere digitale (bij) scholing van docenten is - gezien het belang van digitale vaardigheden in deze maatschappij - toch wel gewenst.<br />Als we dan kijken naar de vier onderdelen van het begrip digitale vaardigheid dan zouden ict-basisvaardigheden (knoppenkennis) inmiddels bij docenten genoeg ingeburgerd moeten zijn. Of dat ook zo is ...? Voor informatievaardigheden - een vak apart - zou je kunnen terugvallen op de informatiespecialist ter plekke, meestal de mediathecaris. Je zou - als basis - in elk geval de online <a href="http://maken.wikiwijs.nl/70157/Workshop_Informatievaardigheden">workshop informatievaardigheden</a> van Kennisnet kunnen volgen. Voor achtergronden en onderzoek over informatievaardigheden kun je trouwens terecht bij het <a href="https://www.ou.nl/web/welten-onderzoek/informatievaardigheden">Welten-instituut</a>, dat al jaren onderzoek naar zoekgedrag doet. Ook voor <a href="http://maken.wikiwijs.nl/68532/Workshop_Mediawijsheid">mediawijsheid</a> en <a href="http://maken.wikiwijs.nl/70012/Workshop_Computational_thinking">computational thinking</a> biedt Kennisnet sinds kort online workshops aan. Beleidsmakers let op: deze zijn gratis te volgen! De workshops zijn bedoeld om leraren bewust te maken van het thema. Na het volgen van de workshop computational thinking weten docenten wat het is en zijn ze bekend met de belangrijkste termen en concepten van programmeren. Hopelijk brengen zij dan ook niet meer het “niet iedereen hoeft programmeur te worden” argument in de discussie in. In de workshop mediawijsheid vertelt Hans Aarsman in video's waarom het belangrijk is om beeldgeletterd te zijn, wat dat volgens hem betekent, en wat daar allemaal bij komt kijken. Het zijn in deze tijd belangrijke vaardigheden, die we ook onze leerlingen niet mogen onthouden.<br /><br />De site <a href="http://www.mediawijzer.net/ontdekmedia-online-leermiddelenbank-voor-het-primair-onderwijs/">Ontdekmedia</a> laat zien (en ik probeer dat ook in dit blog) hoe makkelijk je digitale tools kunt invoeren in gedeelten van jouw opdrachten. Een citaat van de website Ontdekmedia: “Nieuwe media zijn leuk. Maar ik moet wel gewoon door met mijn methode natuurlijk. Kan ik daar een opdracht makkelijk vervangen?” <a href="http://www.ontdekmedia.nl/">Ontdekmedia</a> is een (nu nog) gratis platform met een overzicht van lesmethoden, mediatools, werkvormen en combinaties die van toepassing zijn op alle reguliere vakken. Het helpt leerkrachten om bekende werkvormen in een lesmethode te vervangen door mediawerkvormen waarbij de inhoud en doel van de werkvorm hetzelfde is, maar de uitvoering van deze tijd. Waar je voorheen bijvoorbeeld een poster maakte met knippen en plakken, kun je nu digitale afbeeldingen samenvoegen op een digitale achtergrond. Als je een gratis account hebt aangemaakt kun je op de site ook handleidingen van de tools vinden. Ontdekmedia heeft ook een complete <a href="https://itunes.apple.com/nl/book/leerlijn-mediawijsheid/id1005566712?mt=11&ign-mpt=uo%3D4">leerlijn Mediawijsheid</a> voor het basisonderwijs ontwikkeld, allemaal volgens de door mediawijzer.net ontwikkelde <a href="http://www.mediawijzer.net/competentiemodel/">Mediawijsheid Competentiemodel</a>.<br /><br /> </span><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRIv5oNFJuJuwyAOfUghaYaqy49xiFohLlvzEmrdVL-pdk4ptuVy-l7FqpSR1FuVqhCTxR4VQ9LZK03lHj8UGaHKBFQUBHXuDjCeJx9Qu6bHd9rHvnKWUXs1uch_1JJYI8IOcqpc7Ldqk/s1600/competentiemodel.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" height="231" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRIv5oNFJuJuwyAOfUghaYaqy49xiFohLlvzEmrdVL-pdk4ptuVy-l7FqpSR1FuVqhCTxR4VQ9LZK03lHj8UGaHKBFQUBHXuDjCeJx9Qu6bHd9rHvnKWUXs1uch_1JJYI8IOcqpc7Ldqk/s400/competentiemodel.jpg" width="400" /></a><span style="font-family: inherit;"><br /><br />Ook de <a href="http://www.reisgidsdigitaalleermateriaal.org/">Reisgidsdigitaalleermateriaal</a> helpt je gratis op weg om bijvoorbeeld via de beoogde leeractiviteiten digitale werkvormen te zoeken. Je kunt hier eveneens digitale tools (met uitleg) vinden. Mocht je dan toch nog drempelvrees hebben of wordt het je allemaal te veel, dan kun je voor ondersteuning altijd terecht bij de mediathecaris. Maar of je nu wilt of niet, langzaam maar zeker gaat het onderwijs digitaliseren.<br />Er is in elk geval genoeg gratis voorhanden om zelf alvast een start te maken.<br /><br />Zie over de verhouding tussen de verschillende modellen en vaardigheden: <a href="http://www.slo.nl/downloads/documenten/digitale-geletterdheid-en-21e-eeuwse-vaardigheden.pdf">SLO</a></span></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-53412124721258307102016-04-25T15:31:00.000+02:002016-05-09T15:47:24.023+02:00Open Educational Resources (OER)<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Veel docenten die in hun
lessen gebruik maken van een methode vullen die lessen vaak aan met verrijkend
(digitaal) lesmateriaal. Sommige docenten zouden zelfs de huidige methode wel
willen vervangen door een zelf ontwikkeld curriculum met gebruikmaking van
digitale leermiddelen. Een aantal docenten gebruikt nu al eigen lesmateriaal,
maar wil dit eventueel nog (digitaal) verdiepen. Zelf vervaardigen en
samenstellen van lesmateriaal ligt binnen handbereik, er is inmiddels een breed
scala aan open leermateriaal voorradig. De term hiervoor is Open Educational
Resources (OER), leermaterialen die vrij en open beschikbaar zijn op internet.
Iedereen kan ze gebruiken en iedereen kan er aan bijdragen, door ze te
beoordelen, van commentaar te voorzien of aanpassingen of aanvullingen te
maken. <a href="https://www.unesco.nl/onderwijs/open-educational-resources">UNESCO</a> ziet OER als een goede manier om de
toegang tot onderwijs te vergroten en de kwaliteit van leermiddelen te
verbeteren. OER kunnen daardoor een belangrijke bijdrage leveren aan de
millenniumdoelstelling <i>Education for All</i>. Landelijk gezien zijn de <a href="http://www.vo-content.nl/leermateriaal/stercollecties/">Stercollecties</a> van Vo-Content een goed voorbeeld van een
door docenten zelf ontwikkeld curriculum. De Stercollecties zijn open digitale
leerlijnen van actueel, flexibel en leerlinggericht materiaal voor het
voortgezet onderwijs.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">In vooral het buitenlandse
hoger onderwijs worden ook stappen gezet met bijvoorbeeld Open Textbooks. Open
Textbooks zijn studieboeken die gratis online verkrijgbaar zijn en uitgegeven
zijn onder een open copyrightlicentie en dus vrij zijn voor hergebruik en/of aanpassingen.
In het hoger onderwijs spelen naast overwegingen als <i>Education for All</i> en het
samen maken, beoordelen en aanpassen van open digitaal leermateriaal nog andere
zaken: De belangrijkste en ook vaak nog enige reden voor het verschijnen van
bijvoorbeeld Open Textbooks in het buitenland zijn de hoge prijzen die
uitgeverijen rekenen voor studieboeken. In de Verenigde Staten leiden deze
kosten er schrikbarend vaak toe dat studenten niet gaan studeren, minder vakken
volgen dan ze zouden willen, of zelfs helemaal met hun studie moeten stoppen.
(Bron: <a href="http://www.technologie-onderwijs.nl/downloads/surf-open-textbooks.pdf">Surf Open Textbooks</a>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Hoewel sommigen een
onderscheid maken tussen <span style="color: #1155cc;"><a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2013/09/mooc-gratis-onderwijs.html">MOOC’s</a></span> en OER en juist wijzen op de
verschillen als <span style="color: #1155cc;"><a href="http://libguides.lau.edu.lb/content.php?pid=374691&sid=5485582">tijdelijkebeschikbaarheid van een MOOC en het onveranderbare karakter</a></span>, ziet bijvoorbeeld een EU-project als ECO
(Elearning, Communication, Open-data) <span style="color: #1155cc;"><a href="http://project.ecolearning.eu/about-eco/our-project/">eenMOOC wel als OER</a></span>. Zij leggen de nadruk op het open karakter van de MOOC, als een cursus die
gratis online wordt gegeven en waar iedereen aan deel kan nemen. Vanuit het
standpunt van de lerende is er inderdaad geen onderscheid tussen een MOOC en
OER. De docent echter is juist vaak gebaat bij de veranderbaarheid van het
lesmateriaal dat hij in zijn lessen wil gebruiken. In dat geval geldt bij een
MOOC: ’what you see is what you get’. <span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.fontys.nl/nieuws/robert-schuwer">RobertSchuwer</a></span> schreef daar al <span style="color: black;"><a href="http://robertschuwer.nl/blog/?p=1009">eerder</a></span> uitgebreid over. Voor wie geïnteresseerd
is in het onderwerp: Schuwer houdt de ontwikkelingen voor wat betreft open en
vrij beschikbaar lesmateriaal nauwlettend bij op zijn <span style="color: #1155cc;"><a href="http://robertschuwer.nl/">site</a></span>. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Wat de reden ook is om
vrij en open leermateriaal te gaan (her)gebruiken of te maken, zoals de kosten
van de studieboeken of zelf invulling willen geven aan het curriculum, de
huidige digitale tijd biedt een scala aan mogelijkheden om lesmateriaal aan te
passen. De Stercollecties zijn bijvoorbeeld opgebouwd uit bouwstenen die
maatwerk mogelijk maken. De docent kan het digitale lesmateriaal naar wens
arrangeren. Teksten, opdrachten en toetsen zijn naar eigen inzicht in te
zetten, te combineren en aan te vullen, op een manier die past bij het
leerniveau van de leerlingen. Als je materiaal gaat hergebruiken let dan wel
altijd op onder welke licentie het materiaal is gepubliceerd. Er worden
namelijk niet altijd dezelfde <span style="color: #1155cc;"><a href="http://creativecommons.nl/uitleg/">licentievormen</a></span> gebruikt.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Open Textbooks hebben
door alle toevoegingen en interactieve mogelijkheden, meer verwantschap met
andere open online leermiddelen dan met een traditioneel studieboek. In Open
Textbooks staan links naar ander onderwijsmateriaal, er zijn vaak video’s
ingebed en er zijn doorverwijzingen naar interactieve elementen, zoals
simulaties en animaties. Deze ‘navigatiemogelijkheid’, de koppeling met externe
bronnen, is een ander belangrijk voordeel van Open Textbooks boven reguliere
studieboeken. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Net als andere OER
bieden Open Textbooks dus meer didactische mogelijkheden dan papieren
onderwijsmateriaal. Werken die onder een open copyright licentie verschijnen,
mogen naar hartenlust worden bewerkt, gemixt en hergebruikt. Een docent kan een
Open Textbook aanpassen aan de lokale situatie, actuele casussen toevoegen, of
er bijvoorbeeld voor kiezen om alleen een enkel hoofdstuk op te nemen in zijn
eigen onderwijsmateriaal. Een succesvolle vindplaats van open leermateriaal
voor het hoger onderwijs is de <span style="color: #1155cc;"><a href="https://learn.saylor.org/course/index.php?categoryid=2">SaylorAcademy</a></span>. Andere voorbeelden zijn de <span style="color: #1155cc;"><a href="https://open.umn.edu/opentextbooks/">OpenTextbook Library</a></span>, en <span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.collegeopentextbooks.org/">College Open Textbooks</a></span>. Een (nog incompleet) overzicht vind je <span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.openaccesstextbooks.org/websites.html">hier</a></span>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-family: inherit;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi8xSJgpNdVdlLXUKuFlsWkFMmc8O0ymiyLKo3IJy5UiNxSp09QOlmqlVFoddrPUuFHTOZyoSYcg1cfxuTmYyD8aKEgEKycAor1XqeuDP_edrBLFXE01EBYEmQpFNeUYQlCh9Q8Cnfib10/s1600/logo-wikiwijs.gif" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi8xSJgpNdVdlLXUKuFlsWkFMmc8O0ymiyLKo3IJy5UiNxSp09QOlmqlVFoddrPUuFHTOZyoSYcg1cfxuTmYyD8aKEgEKycAor1XqeuDP_edrBLFXE01EBYEmQpFNeUYQlCh9Q8Cnfib10/s1600/logo-wikiwijs.gif" /></a></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Voor het primair en
voortgezet onderwijs is Wikiwijs Maken een tool voor docenten om eigen
leermiddelen te maken van teksten, afbeeldingen en ingebedde materialen. Deze
zijn trouwens printbaar en gratis te verwerken tot PDF of eBook. Bovengenoemde
Stercollecties voor het voortgezet onderwijs zijn een onderdeel van Wikiwijs.
Voor het Nederlands taalgebied is er ook nog het van oorsprong Belgische <span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.klascement.nl/">Klascement</a></span>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Ook de Vrije Scholen
hebben inmiddels hun eigen Wikiwijs in de vorm van de <span style="color: #1155cc;"><a href="http://maken.wikiwijs.nl/58566">Vrijeschoolwiki</a></span>. Ook hier is het materiaal te downloaden
en aan te passen. Een groep van 6 docenten van de vrije scholen Groningen,
Zeist en Zutphen hebben tevens besloten om zelf materiaal voor Biologie te gaan
maken omdat de hoofdstukken uit de gewone boeken niet goed overeenkwamen met
ons onderwijs. Een van de deelnemende docenten gaf aan: ‘We willen veel
meer vanuit de fenomenen werken”. In eerste instantie wordt dit een tekstboek
met opgaven. In een later stadium wordt gedacht aan een digitale versie, waar
ook andere scholen (delen) van kunnen gaan gebruiken.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Uit onvrede met
bestaande methodes is ook <span style="color: #1155cc;"><a href="http://maken.wikiwijs.nl/58566">Cumulus</a></span> (initiatief van een economiedocent) geboren. De initiatiefnemer zet zich
af tegen methoden van de grote onderwijsuitgevers waarin gepersonaliseerd leren
een steeds grotere rol krijgt. Cumulus stelt daar een methode tegenover waarbij
de docent centraal staat. De docent moet vooral de mogelijkheid hebben om een
eigen draai aan de leerstof te kunnen geven, en digitaal materiaal te gebruiken
als versterking van de kennisoverdracht die in de klas plaats vindt. Het
materiaal van Cumulus is open, maar niet vrij toegankelijk. In een <span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.te-learning.nl/blog/digitaal-leermateriaal-maar-niet-adaptief-en-gepersonaliseerd/">blog</a></span> van Wilfred Rubens lees je meer over dit
initiatief.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Nu komen we ook bij een
belangrijk punt. Hoe krijg je docenten mee? Het Vrije school project voor
Biologie werkt omdat daar extra uren voor zijn vrijgemaakt. Dat is - denk ik -
toch wel een vereiste om deze verandering in het onderwijs tot een succes te
maken. De deelnemers aan een bijeenkomst die de Surf academy in 2015 hield
stelden dat je docenten in het hoger onderwijs aan boord krijgt door ze te
laten meeschrijven aan - in dit geval - Textbooks, al dan niet in het kader van
deskundigheidsbevordering. Eén van de deelnemers: : “Ik heb zelden zoiets
leerzaams gedaan als samen met collega’s een studieboek maken”. Docenten krijg
je dus aan boord door ze zelf te laten meeschrijven en meedenken. Je activeert
ze met een dergelijk project en maakt het interessant om lesstof te kunnen
actualiseren, aanvullen en eventueel ander online materiaal in te bedden en te
koppelen.<o:p></o:p></span>(Bron: <span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.technologie-onderwijs.nl/downloads/surf-open-textbooks.pdf">Surf Open Textbooks</a></span><span style="color: #1155cc;">)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Zowel kopen als zelf
maken van leermateriaal is kostbaar. Maar er is natuurlijk nog een derde
manier: het puur hergebruiken en doorontwikkelen van het materiaal van anderen,
aldus Kennisnet in een <span style="color: #1155cc;"><a href="http://archief.kennisnet.nl/fileadmin/contentelementen/kennisnet/mbo/Publicaties/hoezo_openleermateriaal.pdf">publicatie</a></span> gericht op het mbo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Over de rol van de
docent schrijft <span style="color: #1155cc;"><a href="http://innovatielab.avans.nl/introductie/open-educational-resources/index">AVANSHogeschool</a></span>: “Het werken met Open Educational Resources (OER) heeft gevolgen voor de
vorm die het onderwijs aanneemt. De docent heeft nu nog in grote mate de rol
van kennisoverdrager. Die rol zal zich steeds meer ontwikkelen tot begeleider
in het proces waarbij kennis, die een student elders vindt, moet worden
beoordeeld op bruikbaarheid.De docent zal ook creatief moeten worden in het
zoeken naar lesvormen waarin deze externe kennis een plek krijgt”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Maar, OER moeten
natuurlijk ook worden ontsloten. En dan komt de rol van de
Bibliotheek/Mediatheek in beeld. In 2015 verscheen een <span style="color: #1155cc;"><a href="https://www.surf.nl/kennisbank/2015/rapport-de-rol-van-de-bibliotheek-in-open-en-online-onderwijs-een-verkenning.html">rapport</a></span> over de rol van de bibliotheek
(universiteit/hogeschool) in open en online onderwijs. Het rapport stelt onder
meer: “De van oudsher bekende expertisegebieden van bibliotheken (advies over
auteursrechten, ontsluiten en opslaan van content en bevorderen van
informatievaardigheden) worden door de ontwikkeling van open en online
onderwijs steeds relevanter”. Dat geld m.i. ook voor de Mediatheek in het
voortgezet onderwijs. De onderwijsondersteunende rol van de mediathecaris kan
nog zwaarder worden aangezet waar ook zijn of haar de ict-vaardigheden worden
ingezet. Deze zijn - mede door de specifieke scholing - over het algemeen
genomen van een hoger niveau dan die van de docenten. Moderne Mediatheken
houden zich ook al langer bezig met het verzamelen en ordenen van digitale
tools, er is kennis van open online leermateriaal, van auteursrecht en
informatievaardigheden. (Zie ook <span style="color: #1155cc;"><a href="https://blog.surf.nl/open-en-online-onderwijs-verandert-rol-van-de-bibliotheek/">Janina van Hees</a></span>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgej5uoD457FCHO-o8gew5_0ZPM78PJPg2t-BmuGNyJKFgCk7CPqA2Laf7o6YAfTMtaPTBaj1f8EmbLmcBtbuS3KutIzqchNbhAsHVtDNnA5KeJrQviIgWcOz00EVDkFv2SYzlJwKCvaDg/s1600/btn-login.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgej5uoD457FCHO-o8gew5_0ZPM78PJPg2t-BmuGNyJKFgCk7CPqA2Laf7o6YAfTMtaPTBaj1f8EmbLmcBtbuS3KutIzqchNbhAsHVtDNnA5KeJrQviIgWcOz00EVDkFv2SYzlJwKCvaDg/s1600/btn-login.png" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Zijn er - vanuit het standpunt van de lerende - onderwijskundige
voordelen (en nadelen?) Een aantal onderzoeken heeft gekeken naar de vraag of
er verschillen zitten tussen de leerprestaties van studenten die gebruik maken
van elektronische boeken versus studenten die gebruik maken van boeken op
papier. Literatuuronderzoek concludeert dat instructie op veel verschillende
manieren en via verschillende media uitgeleverd kan worden zonder invloed op de
resultaten. Een aantal studies rapporteert een (kleine) positieve invloed op
leerprestaties bij het gebruik van Open Textbooks. Studenten hebben over het
algemeen meer tijd nodig bij het lezen van elektronische teksten. (Bron: </span><span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.technologie-onderwijs.nl/downloads/surf-open-textbooks.pdf">SurfOpen Textbooks</a></span><span style="font-family: inherit;">)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">De beschikbaarheid
van digitale leermaterialen en ICT zou actievere vormen van leren kunnen
ondersteunen, maar dit heeft weer niets te maken met de open vorm. Hoogstens
zou meer beschikbaarheid van open leermaterialen een grotere hoeveelheid
bronnen geven waaruit een docent kan kiezen en zou de open licentie de docent
de mogelijkheden bieden de leermaterialen te contextualiseren wat dan wellicht
tot betere ondersteuning van de gewenste didactiek zou leiden. (<span style="color: #1155cc;"><a href="http://robertschuwer.nl/blog/?p=1285">Schuwer</a></span>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Er zijn dus wel degelijk
onderwijskundige voordelen te behalen voor vooral de onderwijsgevenden. Zeker
waar je geheel eigen invulling kunt geven aan je lesmateriaal zoals dat nu bij
Biologie op de vrije scholen plaatsvind. Resteert ook een grotere rol voor de
mediathecaris om voor lerende en docenten de weg te wijzen in de enorme
hoeveelheid (open) lesmateriaal en ze te ondersteunen bij het gebruik van
digitale tools.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: inherit;">Zie ook: <span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.educatievecontentketen.nl/eck-achtergrond">Educatieve contentketen</a>, </span></span><span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.reisgidsdigitaalleermateriaal.org/bronnen/">Reisgids digitaal leermateriaal</a></span><span style="font-family: inherit;"> (toevoegingen hierop: </span><span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.studioeconomie.nl/2efase/">Studioeconomie</a></span><span style="font-family: inherit;">, </span><span style="color: #1155cc;"><a href="http://drive.hetschoolvaknederlands.nl/">HetschoolvakNederlands</a></span><span style="font-family: inherit;">,
</span><span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.dedigitaledocent.net/">dedigitaledocent</a></span><span style="font-family: inherit;">, </span><span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.verrijkingsstof.nl/">Verrijkingsstof</a></span><span style="font-family: inherit;"> en </span><span style="color: #1155cc;"><a href="http://www.e-klassen.nl/portal/site/e-klas/page/07e39f4a-b116-4768-8016-8ff8255dd32a">E-Klassen</a></span><span style="font-family: inherit;">)</span></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-31960503503545028212016-03-24T14:42:00.001+01:002016-03-24T14:43:35.784+01:00Handige YouTube tools<span style="font-family: inherit;">Eindelijk heb je dan dat filmpje gevonden dat precies onderstreept of uitlegt waar het in jouw les over handelt. Er is echter een klein probleem: de video is veel te lang om in zijn geheel in de les te gebruiken.Gelukkig zijn er allerhande tools om fragmenten te selecteren of een video later te laten beginnen. Zo kun je <a href="http://www.tubechop.com/">Tubechop</a> gebruiken, zodat je alleen een <a href="http://www.tubechop.com/watch/2015824">deel</a> laat zien. Naast de video (beeld in het midden) zie je dat het fragment in de vorige hyperlink begint op 23 seconden en doorloopt tot 1 minuut 36 seconden. Je stelt je fragment als volgt in: in Tubechop vul je de url in van de video waaruit je een fragment wilt laten zien. Vervolgens ga je met de schuifjes het fragment selecteren en klikt op Chop It. De nieuwe url is jouw fragment dat je in de les kunt gebruiken, precies zoals in het voorbeeld. Teleblik kent trouwens een soortgelijke optie om fragmenten te selecteren en die in je les te vertonen. <br />Met <a href="http://youtubetime.com/">YouTubeTime</a> laat je een video <a href="https://www.youtube.com/watch?v=HjccAEOdyiA&t=1m9s">later</a> beginnen.</span><br />
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br />Je kunt aan een willekeurige video ook aantekeningen toevoegen middels <a href="http://www.videonot.es/">VideoNot.es</a> en deze als document toevoegen aan je Drive. VideoNot.es kun je namelijk gewoon koppelen aan jouw schoolaccount. Je kunt later dit Drive document openen en door simpel op een deel van de tekst van jouw aantekeningen te klikken direct naar de betreffende scene in de video gaan. Kan handig zijn als je in een wat langere video heen en weer wilt gaan om een en ander te verduidelijken. Tot zover de simpele tools. <br /><br />Misschien weet je het al, misschien ook niet, maar je kunt onder de vlag van Vszutphen een eigen YouTube kanaal beginnen. Log in bij Vszutphen en ga naar YouTube. Je doet dit net zoals je naar de Mail en Drive gaat via de blokjes rechtsboven naast jouw naam. Vervolgens klik je binnen YouTube op jouw naam en klikt dan op <i>Creator Studio</i>. Hier kun je eigen (instructie)video’s uploaden en bewerken (voorzien van tekst, geluid, etc.). Als je dit allemaal hebt geactiveerd en inmiddels eigen video’s hebt geüpload dan wil ik er hier een speciale mogelijkheid uitlichten. Je kunt hier namelijk jouw eigen video’s interactief maken. Je linkt dan vanaf jouw video naar andere video’s (kan ook naar willekeurige YouTubevideo’s) of geeft een keuzemogelijkheid, zoals in het volgende voorbeeld: </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span><span style="background-color: rgba(28 , 28 , 28 , 0.8); color: #bbbbbb; font-family: "roboto" , "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 11px; line-height: 14.3px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/bLPq4AcH-bc" width="425"></iframe></span><span style="font-family: inherit;"><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Je maakt die interactieve link met de <i>Spotlight</i> tool. Je gaat naar de video waarvandaan je wilt linken naar andere video’s en klikt op <i>Bewerken</i>. Dan op <i>Aantekeningen</i>, dan <i>Annotatie toevoegen</i> en dan kies je voor <i>Spotlight</i>. Eva Schouten schreef een duidelijk <a href="http://www.evaschouten.nl/blog/tutorial-hoe-maak-je-een-interactieve-video-met-youtube/">blog</a> hierover en geeft ook vooral aan waar je aan zou moeten denken als je video’s in een verhaallijn gaat linken. </span><br /><br />Misschien wil je vragen toevoegen aan een door jou geselecteerd (YouTube)filmpje? Daarvoor zijn verschillende tools beschikbaar. <a href="https://www.playposit.com/">PlayPosit</a> (het vroegere Educanon) is zo’n gratis tool. Je kunt PlayPosit eerst weer koppelen aan je Vszutphen-account. Je voert het internetadres van een YouTube-filmpje in dat door PlayPosit wordt ingelezen. Is dat gebeurd dan kan het filmpje in PlayPosit worden afgespeeld. Op het moment dat een meerkeuzevraag moet verschijnen stop je het filmpje en voeg je de vraag en antwoordmogelijkheden in. Tevens moet je aanvinken welk antwoord het juiste is. Nadat dit is gebeurd wordt de vertoning van het filmpje vervolgd en herhaalt bovenstaande zich voor de overige vragen. Zijn alle vragen ingevoerd dan wordt een internetadres gegenereerd waarmee het filmpje met anderen kan worden gedeeld. Een <a href="https://www.playposit.com/public/7490/18659">voorbeeld</a>.</span></div>
<div>
<br /></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Blubbr was een vergelijkbare tool, maar deze werkt sinds kort niet meer. In </span>februari<span style="font-family: inherit;"> was er een laatste noodkreet van het bedrijf op </span><a href="https://twitter.com/blubbrtv" style="font-family: inherit;">Twitter</a><span style="font-family: inherit;">. Het zet je natuurlijk wel aan het denken en ik zou je dan ook aanraden om in je lessen niet al te afhankelijk te worden van dergelijke tools. Op veranderingen en zelfs het stoppen van de (gratis) tools heb je natuurlijk geen invloed. Het zou voor mij echter geen reden zijn om dergelijke tools niet te gebruiken. Het gebruikersgemak is inmiddels zo hoog, dat het maken van een quiz bijna geen tijd meer kost.</span><br />
<br />
<span style="font-family: inherit;">Van </span><a href="https://edpuzzle.com/welcome" style="font-family: inherit;">Edpuzzle</a><span style="font-family: inherit;"> - ook te koppelen aan Vszutphen - is een goede </span><a href="http://www.computersopschool.nl/wp-content/uploads/COS3305_HowTo_Edpuzzle.pdf" style="font-family: inherit;">How to</a><span style="font-family: inherit;"> te vinden in het COS Magazine van januari 2016. Edpuzzle heeft ook een Quizzes-optie: hiermee kun je op allerlei tijdstippen in de video vragen toevoegen. Dat kunnen open vragen zijn, maar ook meerkeuzevragen of vragen naar een mening van de leerlingen. Ook kun je een hyperlink naar een website toevoegen.</span><br />
<br />
<a href="http://www.eslvideo.com/index.php" style="font-family: inherit;">ESL-video</a><span style="font-family: inherit;"> Toont de quiz naast de film. Als je je aanmeldt bestaat er ook de mogelijk om de resultaten van individuele leerlingen naar je account te laten sturen. Verder is het natuurlijk ook een mooie mogelijkheid om iets op het digibord aan je klas uit te leggen. ESL is vooral bedoeld voor studenten Engels als tweede taal. Als voorbeeld: </span><a href="http://www.eslvideo.com/eslvideo_quiz_adv.php?id=20846" style="font-family: inherit;">I have a Dream</a><span style="font-family: inherit;">.</span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br />Met <a href="http://www.lyricstraining.com/">lyricstraining</a> is het mogelijk om op een leuke manier een taal te oefenen met behulp van een <a href="http://lyricstraining.com/de/play/cassandra-steen-adel-tawil/stadt/HPTX6w0UpP#a7w">populaire song</a>. Als je het ontbrekende woord in de songtekst niet op tijd intypt, stopt de video. Je kunt punten halen op verschillende niveaus en er loopt een klok mee. Je kunt als maker zelf een clip uploaden. Ga, nadat je bent ingelogd, naar 'My Lyrics' en kies een liedje op bijvoorbeeld YouTube. Er opent vervolgens een scherm met een help-knop. Als je die aanklikt, zie je de uitleg hoe je een gatentekst kunt toevoegen aan een clip op YouTube.</span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Let wel op. Embedden in jouw eigen pagina of website lukt niet in alle gevallen en check ook even of - als dat wel mogelijk lijkt - je niet de originele video embed. Daarmee bedoel ik de video zonder de door jou toegevoegde vragen bijvoorbeeld.</span></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-19093804903221666232016-03-04T12:21:00.000+01:002016-03-07T09:42:45.883+01:00Lesidee: de Romeinse Limes<span style="font-family: inherit;">Bij een herindeling van een kast in de Mediatheek zag ik hem plotseling weer staan: de <i>Limes Atlas</i>. Waarom, zo vroeg ik mij af, wordt deze prachtige uitgave van Uitgeverij 010 toch zo weinig gebruikt op onze school? Misschien weten te weinig docenten dat deze publicatie, die de ruimtelijke impact van het Romeinse offensief op Nederlands grondgebied op voortreffelijke wijze inzichtelijk maakt, bestaat. Het boek trok mijn attentie ook, omdat mij in die zelfde tijd een artikel in <a href="http://www.trouw.nl/tr/nl/6700/Wetenschap/article/detail/4205348/2015/12/10/Het-bewijs-is-daar-Julius-Caesar-richtte-in-Nederland-een-massaslachting-aan.dhtml">Trouw</a> onder ogen kwam. “Het moet een afgrijselijk schouwspel zijn geweest”, stelt Trouw. “In het jaar 55 voor Christus won het Romeinse leger niet slechts een veldslag in het Nederlandse rivierengebied. De manschappen van Julius Caesar joegen hun Germaanse tegenstanders volledig over de kling.” Voor het eerst is bewezen dat de Romeinse veldheer en staatsman Julius Caesar en zijn troepen op Nederlands grondgebied zijn geweest. VU-archeologen onder leiding van Nico Roymans deden eind 2015 verslag van een voor de Nederlandse archeologie unieke ontdekking: de locatie waar Caesar in 55 v.Chr. twee Germaanse stammen vernietigde. Dit is daarmee de vroegst bekende veldslag op Nederlandse bodem die speelde in de beginjaren van het Nederlandse deel van de Romeinse Limes. (Bron: <a href="http://vumagazine.nl/vu-archeologenrivierengebied/">Vu Magazine</a>)<br /><br />De grens van het Romeinse rijk liep in de eerste eeuwen na Christus van Afrika tot in Engeland. Deze grens is nu bekend onder de naam de Limes. Het Nederlandse deel daarvan liep langs de Rijn. Vandaar dat overal langs de Rijn nog steeds resten van oude Romeinse vestingplaatsen worden gevonden. Het Klokhuis heeft als onderdeel van de Nederlandse Canon een inleidende aflevering gewijd aan <a href="http://www.schooltv.nl/video/het-klokhuis-canon-de-romeinse-limes/">De Romeinse Limes</a>. Om het onderwerp verder in te leiden zou je op het digibord of monitor de <a href="http://entoen.nu/vensterplaat-romeinse-limes">vensterplaat Romeinse Limes</a> in Nederland kunnen gebruiken. </span>De achtergronden van de opbouw van het Romeinse Rijk door de tijd vind je in een (Engelstalige) <a href="http://www.the-map-as-history.com/demos/tome12/12_03_founding_of_rome_downfall_empire.php">Animated Map</a>.<br />
<span style="font-family: inherit;"><br />Om je een voorstelling te maken van het Romeinse Rijk in die tijd van de eerste eeuwen na Christus is de 3D reconstructie van Rome een mooie ingang. Sinds 1997 werkt een grote groep wetenschappers, waaronder medewerkers van de universiteiten van Virginia en Bordeaux, aan een project om het Rome uit de oudheid digitaal te reconstrueren.</span><br />
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span><span style="background-color: rgba(28 , 28 , 28 , 0.8); color: #bbbbbb; font-family: "roboto" , "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/vrIEwjgfbYs" width="425"></iframe></span><span style="font-family: inherit;"><br /><br />Tot zo ver Rome. Hoe een willekeurige Romeinse stad was opgebouwd vind je <a href="http://histoforum.net/romestad/rome.htm">hier</a>. Ook de boven genoemde Atlas bevat verder vele tekeningen van Romeinse bouwwerken, van woonhuis, wegen tot forum en tempel. Een aantal in Nederland gevonden archeologische objecten vind je op het <a href="http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/zoekresultaten/pagina/1/De%20Romeinse%20Limes/%28recordIdentifier%20any%20%22RMO01:004705%20RMO01:006013%20RMO01:008759%20RMO01:008823%20RMO01:005715%20RMO01:006117%20RMO01:005185%20RMO01:009366%20RMO01:006508%20RMO01:008208%20RIJK01:SK-A-422%20RMO01:006267%20RMO01:006694%20RMO01:005589%20RMO01:004242%20RMO01:005665%20RIJK01:SK-A-424%20%22%29/&colcount=0">Geheugen van Nederland</a>. Een digitale archeologische Atlas van de Oudheid vind je <a href="http://www.vici.org/">hier</a>.<br />Er zijn ook in Nederland nog steeds herkenbare herinneringen aan de noordelijke grenzen van het Romeinse Rijk. Juist daarom zijn er projecten ontstaan om deze grenzen letterlijk 'een plaats te geven', in stadswijken of landschappen, als conservatie, reconstructie of markering (in het wegdek bijvoorbeeld). Het laatste gedeelte van de atlas toont daar diverse (veelal buitenlandse) voorbeelden van. Leidsche Rijn en Almere kun je in de Atlas zien, maar er zijn uit andere bronnen ook YouTube filmpjes over onder meer <a href="https://www.youtube.com/watch?v=qD5uhGmdjjQ">Utrecht</a>, <a href="https://www.youtube.com/watch?v=C8MzNzRb_Mk">Nieuwerbrug</a> en <a href="https://www.youtube.com/watch?v=jwqapAIMGms">Katwijk</a>. Zie ook de site over de plaatsen waar materiaal is gevonden binnen de Nederlandse <a href="http://www.romeinselimes.nl/nl/plaatsen">Romeinse Limes</a>. </span>In Nederland is echter van de Limes - in verhouding tot andere landen - betrekkelijk weinig meer te zien. Vandaar ook dat UNESCO de Limes in Nederland niet en die van het Verenigd Koninkrijk en Duitsland wel op de Werelderfgoedlijst heeft geplaatst. </div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span><span style="background-color: rgba(28 , 28 , 28 , 0.8); color: #bbbbbb; font-family: "roboto" , "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/OTj62Cf0jMg" width="425"></iframe></span><span style="font-family: inherit;"><br /><br />Wat heeft de Limes nu betekend voor Nederland? En wat vinden we er nu nog van terug in Nederland? Dit zijn vragen waarop leerlingen in <a href="http://entoen.nu/romeinselimes/lessen/de-romeinse-limes,-een-romeinse-grens-door-nederland-(vo)">dit lesmateriaal</a> antwoorden zoeken. Informatie vind je op <a href="http://romeinen.info/">Romeinen.info</a>, een online medium, opgestart door enthousiaste academici om een groter publiek kennis over de Romeinse tijd bij te brengen. De site behandelt het verleden maar ook actuele ontdekkingen; zowel voor de Romeinen als al hun tijdgenoten. Lesmateriaal en veel links vind je verder hij <a href="http://histoforum.net/lesmateriaal/limes.htm">Histoforum</a> en <a href="http://www.romeinen.nu/onderwijs/lesmateriaal/">Romeinen.nu</a>, het promotiebureau voor Romeinse geschiedenis in Nederland.<br /><br />Je kunt anno nu ook de leerlingen laten reizen als de Romeinen. Leren door ervaren is immers een van de pijlers van ons onderwijs. Op <a href="http://www.omnesviae.org/nl/">Omnesviae</a> kunnen leerlingen een virtuele reis maken, die op de kaart wordt aangegeven. Basis voor Omnesviae is de <a href="http://www.katwijksmuseum.nl/peutingerkaart">Peutingerkaart</a>, een kopie van een Romeinse reiskaart die tot de 3e en 4e eeuw na Christus is bijgewerkt. De Peutingerkaart is eigenlijk een wegenkaart; de wegen worden voorgesteld door rode lijnen, de aan de wegen gelegen plaatsen door allerlei vignetten of door een knik in de weg. Als je klikt op een rode bol op de door jou uitgestippelde route in Omnesviae zie je de onderliggende Peutingerkaart. (Bron: <a href="http://www.digitalearchivaris.nl/2011/09/google-maps-voor-de-romeinen.html#.VtlLTX3hBkh">De digitale Archivaris</a>)<br /><a href="http://orbis.stanford.edu/">ORBIS</a> is ontwikkeld door een team wetenschappers van de Stanford universiteit, dat onder leiding staat van de historicus Walter Schneidel. In samenwerking met een groot aantal geografen, archeologen en historici is hij een aantal jaren bezig geweest aan de ontwikkeling van het programma. Hierbij werd onder andere gebruik gemaakt van satellietkaarten, weermodellen en oude Romeinse reisverslagen. ORBIS is een interactieve kaart van het Romeinse rijk omstreeks 200 na Christus. Het model van het programma omvat in totaal 751 bestemmingen, die bereikt kunnen worden via 84.631 kilometer aan verharde wegen of een van de in totaal 900 bekende zeeroutes. Naast het vertrekpunt en de bestemming kan de gebruiker ook kiezen welke transportmiddelen hij wil gebruiken, hoe veel de reis mag kosten en in welk jaargetijde hij zijn reis plaats laat vinden.Dat dit alles van grote invloed was op de duur van de reis, blijkt wel uit de resultaten. Zo was een ruiter die in de oudheid van Lugdunum Cananefatium (Voorburg) naar Lutetia (Parijs) reisde in juli iets meer dan 6 dagen kwijt, terwijl hem dit in december maar liefst 16 dagen kostte. Tevens wordt al snel duidelijk dat een zeereis over het algemeen sneller was dan het reizen over land. Zo kon een koopman uit Londinium (Londen) met de bestemming Rome het beste per boot afreizen naar Zuid-Frankrijk, om vanuit daar door te steken naar de Middellandse zee, en hier opnieuw het ruime sop te kiezen richting Rome. Hiermee legde hij wel bijna 1.200 kilometer meer af dan de kortste landroute, maar die zou hem ruim twee maanden extra reistijd kosten. (Bron: <a href="http://www.isgeschiedenis.nl/nieuws/orbis-routeplanner-van-de-oudheid/">Isgeschiedenis</a>) </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Kruip eens in de huid van een Romeinse reiziger. De werking van Orbis wordt in dit filmpje uitgelegd: </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span><span style="background-color: rgba(28 , 28 , 28 , 0.8); color: #bbbbbb; font-family: "roboto" , "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/KwoshD3esdc" width="425"></iframe></span><span style="font-family: inherit;"><br /></span><br />
<div class="MsoNormal">
<!--[endif]--><o:p></o:p></div>
</div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-79579899885746979222016-02-11T14:34:00.000+01:002016-02-11T14:34:04.133+01:00Masterclass Cyberpesten<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<span style="font-family: inherit;">In het </span><a href="http://www.unicef.org/violencestudy/reports.html" style="font-family: inherit;">World Report Violence against Children</a><span style="font-family: inherit;"> van UNICEF uit 2006 wordt al genoemd dat: “cell phones and the Internet provide new opportunities for bullying." Waar dat uiteindelijk toe kan leiden vertelt bijvoorbeeld het verhaal van de 15-jarige Canadese Amanda Todd. Zij maakte in 2012 een eind aan haar leven. Ze is dan al jarenlang via internet geïntimideerd en bedreigd door een onbekende man. Ze moest haar borsten laten zien en seksshows geven. Als ze weigert chanteert hij haar en verspreidt een blootfoto van Amanda onder haar klasgenoten. Ze wordt daar vervolgens mee gepest. Zo ernstig dat ze het leven niet meer ziet zitten. Vlak voor haar dood plaatst ze op YouTube een wanhopig filmpje waarin ze uitlegt wat haar is overkomen en wat het met haar doet. Wereldwijd keken 17 miljoen mensen naar haar noodkreet. Dit indrukwekkende voorbeeld is onderwerp van een dossier op de site van </span><a href="http://zembla.vara.nl/seizoenen/2014/afleveringen/04-12-2014" style="font-family: inherit;">Zembla</a><span style="font-family: inherit;"> onder cyberpesten. </span></div>
<span style="font-family: inherit;"><div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
Er zijn inmiddels allerhande (tegen) initiatieven als van de <a href="http://www.omroepbrabant.nl/?news%2F243403532%2F14-jarige+Lotte+uit+Erp+helpt+kinderen+die+gepest+worden+via+Instagram-account+.aspx">14-jarige Lotte Croijmans</a> uit Erp. Zij probeert met haar <a href="https://www.instagram.com/pesten_is_niet_stoer/">Instagram-account</a> slachtoffers van pesten een hart onder de riem te steken. Vodafone startte vorig jaar een anti-pest Emoji actie. 70% van de door Vodafone <a href="http://www.vodafone.com/content/dam/vodafone/parents/assets_2015/pdf/cyberbullying_survey.pdf">onderzochte</a> 5000 jongeren tussen 13 en 18 jaar in 11 landen gaf aan dat ze met een Emoji tegen pesten het makkelijker zouden vinden slachtoffers te steunen. In reactie op deze behoefte heeft Vodafone met designers en een psycholoog Emojis tegen cyberpesten ontwikkeld. Ze zijn <a href="https://www.flickr.com/photos/vodafonegroup/sets/72157658628177755/">hier</a> te downloaden. In Litouwen werd onlangs het initiatief genomen tot een <a href="http://www.patyciumuziejus.lt/en/">Museum van het Pesten</a> waar een van de tentoongestelde objecten een mobiel is. </span><div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigKqvK-FLKzZI7yUEjT5gMLXHL5nwvl64v9Wx1Uj8ObXmANIVJPtRwEWBY_qh-isUIpfiJyoK1nO5J-n4HsH8MXUqidvUNGoTyeiErlopEAhGhVpRBUm1DXzXMtH5DQGKoXVVHwST1FoY/s1600/museum+of.PNG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigKqvK-FLKzZI7yUEjT5gMLXHL5nwvl64v9Wx1Uj8ObXmANIVJPtRwEWBY_qh-isUIpfiJyoK1nO5J-n4HsH8MXUqidvUNGoTyeiErlopEAhGhVpRBUm1DXzXMtH5DQGKoXVVHwST1FoY/s320/museum+of.PNG" width="316" /></a><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
Ondertussen gaan de incidenten door. In januari van dit jaar nog werd een groep scholieren door scholengemeenschap Het Assink Lyceum <a href="http://www.destentor.nl/regio/berkelland/leerlingen-school-neede-geschorst-om-pesten-1.5642363">tijdelijk geschorst</a> omdat zij social media-profielen van medeleerlingen hadden 'gekaapt'. <div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Aan de Open Universiteit zijn eind 2015 twee proefschriften verdedigd die handelen over cyberpesten. Joyce Kersten onderzocht in haar proefschrift <a href="https://www.ou.nl/web/persberichten/home/-/asset_publisher/6fwK/content/ervaringen-van-jongeren-moeten-uitgangspunt-beleid-cybersafety-zijn?redirect=https%3A%2F%2Fwww.ou.nl%2Fweb%2Fpersberichten%2Fhome%3Fp_p_id%3D101_INSTANCE_6fwK%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview%26p_p_col_id%3Dcolumn-5%26p_p_col_pos%3D1%26p_p_col_count%3D2">Youth and cybersafety</a> het risico dat jongeren lopen maar ook het risico dat ze zelf vormen op internet. <a href="https://www.ou.nl/web/persberichten/home/-/asset_publisher/6fwK/content/promovendus-ontwikkelt-en-evalueert-online-anti-cyberpestprogramma?redirect=https%3A%2F%2Fwww.ou.nl%2Fweb%2Fpersberichten%2Fhome%3Fp_p_id%3D101_INSTANCE_6fwK%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview%26p_p_col_id%3Dcolumn-5%26p_p_col_pos%3D1%26p_p_col_count%3D2">Niels Jacobs</a> ontwikkelde en evalueerde het online programma Pestkoppenstoppen dat jongeren leert hoe ze met cyberpesten om kunnen gaan, zodat het stopt en zodat ze minder last hebben van de negatieve gevolgen. Het proefschrift van Kersten geeft een genuanceerd beeld van welke jongeren online risico lopen, welke jongeren negatieve ervaringen opdoen, welke jongeren een risico vormen voor anderen en welke jongeren zowel dader als slachtoffer zijn op internet. Online risico resulteert niet automatisch in negatieve ervaringen of consequenties; online risico is vaak een normaal onderdeel van de ontwikkeling van jongeren en daarnaast is online risico ook verbonden met de mogelijkheden die internet biedt. Beleid gericht op cybersafety zou, aldus Jacobs, daarom de eigen ervaringen van de jongeren als uitgangspunt moeten nemen.Jacobs concludeert dat vmbo-brugklassers (onderzoeksgroep) het meeste baat hebben bij een gecombineerde benadering, waarin volwassenen zoals bijvoorbeeld een docent, hun leerlingen helpen bij het doorlopen van een interventieprogramma. Zo krijgen ze de structuur, begeleiding en motivatie waar zij behoefte aan hebben. Als je nu echter de site benaderd krijg je een lege pagina. Pestkoppenstoppen.nl is namelijk niet meer online omdat, aldus <a href="http://numrush.nl/2015/12/11/pestkoppenstoppen-een-online-anti-cyberpestprogramma-van-nederlandse-bodem/">Numrush</a>, de onderzoeker niet meer bij de Open Universiteit werkt en de subsidie voor het project op is. Als dit waar is, is dit toch wel heel jammer. </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span><span style="background-color: rgba(28, 28, 28, 0.8); color: #bbbbbb; font-family: Roboto, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/uJxNO8bYW7o" width="425"></iframe></span><span style="font-family: inherit;"><br /><br />Er zijn inmiddels legio websites die informatie geven over cyberpesten. Ik noem er hier een aantal als: <a href="http://www.pesten.nl/cyberpesten/">Pesten.nl</a>, en <a href="http://www.mediawijsheid.nl/">Mediawijsheid.nl</a> (met een handige <a href="http://www.mediawijsheid.nl/onlinepesten/">to-do lijst</a> voor scholen). Verder <a href="http://www.stoppestennu.nl/">Stop pesten nu</a>, waar je veel wetenschappelijk onderzoek kunt vinden en <a href="http://www.pestweb.nl/">Pestweb.nl</a>. Ook zijn er veel aanbieders die workshops aanbieden als <a href="http://www.cyberpestendebaas.nl/">Cyberpestendebaas</a> en <a href="http://www.my-life-story.nl/">MyLifeStory</a>. Scholen die op zoek zijn naar ondersteuning bij de uitvoering van de wettelijk verplichte zorg voor de sociale veiligheid op school, kunnen bij <a href="http://www.schoolenveiligheid.nl/actueel/cyberpesten/">Stichting School & Veiligheid</a> terecht. De Stichting heeft ambassadeurs aangesteld die scholen van advies voorzien. <br /><br />Nu eerst wat cijfers. Er is steeds meer aandacht voor pesten op internet, maar voor het derde jaar op rij zijn de cijfers over cyberpesten onder jongeren nauwelijks veranderd, blijkt uit cijfers van het <a href="http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/veiligheid-recht/publicaties/artikelen/archief/2015/bijna-8-procent-van-de-jongeren-gepest-op-het-internet.htm">Centraal Bureau voor de Statistiek</a> (CBS). In 2014 is bijna 8 procent van de jongeren van 15 tot 25 jaar geconfronteerd met cyberpesten. Dit is ruim twee keer zo vaak als bij alle Nederlanders (3 procent) van 15 jaar en ouder. Laster is de meest voorkomende vorm van cyberpesten onder jongeren. Van de vijftien- tot achttienjarigen zegt ruim 11 procent dat ze in 2014 met cyberpesten te maken hebben gehad, tegenover ruim 5 procent van de 21- tot 25-jarigen. <br /><br />Wat kunnen we op school doen? Als je in jouw lessen aandacht wilt besteden aan cyberpesten dan is er voor de onderbouw van het VO (leeftijd 12-15) <a href="http://www.itsuptoyou.nu/">It’s up to you</a>, een interactieve film van ongeveer 7 minuten. In de film wordt de hoofdpersoon geconfronteerd met een aantal pestsituaties. De kijker bepaalt zelf de keuzes van de hoofdpersonen en ervaart daardoor ook direct de gevolgen van zijn keuzes. De film is gratis te gebruiken en kan online worden ingezet op school. Na registratie en inloggen zijn de film en bijbehorende docentenhandleiding (in PDF) te benaderen via de site. De handleiding dient ter ondersteuning bij het effectief inzetten van de film en biedt praktische tips voor de discussie in de klas. Naast genoemde film kun je veel online lesmateriaal vinden. Ik noem hier <a href="http://www.educaweb.nl/lesmateriaal/pesten/&start=31">Educaweb</a>, <a href="http://promediawijsheid.nl/module-cyberpesten/">Promediawijsheid</a> en ook het Belgische <a href="http://www.cyberpesten.be/info/educatief-materiaal">Cyberpesten.be</a>. Van het Klokhuis kun je als inleiding op een discussie in de klas de <a href="http://www.npo.nl/het-klokhuis/25-09-2015/VPWON_1239576?ns_linkname=&ns_source=npo-shortener">aflevering Cyberpesten</a> bekijken die ter gelegenheid van de Klokhuisweek tegen het pesten werd uitgezonden. </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Hoe ga je nu als docent of mentor met cyberpesten om? </span><a href="http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/actueel/cyberpesten-hoe-ga-je-ermee-om-als-leerkracht/" style="font-family: inherit;">Onderwijsmaakjesamen</a><span style="font-family: inherit;"> geeft wat tips voor het basisonderwijs die wellicht ook in de brugklas zijn te gebruiken. Voor beginnende docenten geeft ook <i>Straksvoordeklas</i> </span><a href="http://www.straksvoordeklas.nl/artikel/84/cyberpesten" style="font-family: inherit;">tips</a><span style="font-family: inherit;">. Volgende week organiseert Windesheim een </span><a href="http://www.windesheim.nl/over-windesheim/agenda/2016/februari/masterclass-professioneel-omgaan-met-cyberpesten/" style="font-family: inherit;">Masterclass Professioneel omgaan met cyberpesten</a><span style="font-family: inherit;">. De masterclass geeft, naast kennis, handvatten om als professional om te gaan met cyberpesten. Aan de hand van een casus ga je in gesprek over de vraag wat je als professional nodig hebt om beter om te gaan met deze vorm van pesten. Wat leeft er op de werkvloer? Welke kennis en vaardigheden zou je goed kunnen gebruiken in jouw werk met betrekking tot mediaopvoeding? Dit zijn belangrijke vragen die Windesheim kan gebruiken voor het verder ontwikkelen van onze nieuwe leergang Mediaopvoeding waarvan de eerste module op 15 april 2016 start. </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Mogelijk kun je je nog opgeven voor deze Masterclass of wordt deze op een later tijdstip nog eens herhaald. Hou in elk geval de <a href="http://www.windesheim.nl/werk-en-studie/opleidingen-en-cursussen/gezondheid-en-welzijn/mediaopvoeding/">leergang Mediaopvoeding</a> in de gaten. Want voor (startende) docenten geldt: Verdiep je in cyberpesten en mediawijsheid in het algemeen. </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Zie ook: <a href="http://4w.kennisnet.nl/artikelen/2014/12/10/cyberpesten-hoeveel-komt-het-voor-en-wat-kunnen-sc/">4W</a>, <a href="http://mijnkindonline.nl/artikelen/boeken-om-over-te-praten-6">Boeken om over te praten</a></span></div>
</div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-1971246968180779912016-01-27T11:13:00.001+01:002016-01-27T11:13:15.529+01:00Heel Nederland veilig online<span style="font-family: inherit;">Aan het begin van dit jaar werden we opgeschrikt door (al weer) een sexting incident, nu in Tilburg. Sexting is een combinatie van de Engelse woorden ‘sex’ (seks) en ‘texting’ (tekstberichten verzenden). De term doelt op het verzenden (en ontvangen) van seksueel getinte beelden of tekstberichten door middel van een mobiele telefoon of internetapplicaties zoals WhatsApp, Facebook, YouTube, Instagram of Twitter. De naaktfoto’s of foto’s in lingerie/ondergoed die - <a href="http://www.destentor.nl/algemeen/multimedia/naaktfoto-s-jonge-tilburgse-scholieren-op-instagram-1.5620839">in dit geval</a> - op een Instagramprofiel waren te zien, bleken afkomstig van leerlingen van een vmbo-school in Tilburg. Een drama, want veel van de betrokken leerlingen zijn nog niet eens zestien jaar.<br />De komende weken wordt er - en dat is dus klaarblijkelijk niet voor niets - weer veel aandacht besteed aan privacy en veiligheid op het internet. Eerst hebben we de Dag van de Privacy op 28 januari, waarna 9 februari de Safer Internet Day - specifiek gericht op jongeren - volgt. <br /><br />De jaarlijkse Europese Dag van de Privacy (Dataprotectiedag) is in het leven geroepen door de <a href="http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/DataProtection/Data_protection_day_en.asp">Raad van Europa</a> met steun van de Europese Commissie. Gekozen is voor <a href="http://www.issuekalender.nl/2015/europese-dag-van-de-privacy-3/">28 januari</a>, de dag waarop in 1981 het <a href="http://www.coe.int/nl/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/108">Dataprotectieverdrag</a> werd geopend voor ondertekening. Het doel van deze dag is om Europese burgers beter te informeren over hun rechten betreffende het gebruik van hun persoonsgegevens door overheden, bedrijven en andere organisaties.<br />We leven in een digitaal tijdperk, met e-mail, sociale netwerken en online profielen. Al onze informatie wordt opgeslagen op servers waarvan we niet weten waar ze staan en wat er mee gebeurt. Maar het gemak en plezier waarmee we deze informatie op het wereldwijde web spuien heeft een keerzijde. Het doel van de Internationale Dag van de Privacy is om de digitale consument wegwijs te maken in het verkeer van bits en bytes en wat er mee gedaan wordt. Want er kan flink misbruik gemaakt worden van creditcardgegevens en beschamende vakantiefoto's, en daarvoor moet de multimediale computergebruiker gewaarschuwd worden, zo vinden de oprichters van de <a href="http://theprivacyprojects.org/">The Privacy Projects</a> - een denktank uit Amerika die opkomt voor digitale gegevensbescherming. In Nederland zijn er twee organisaties die toezien op correct gebruik van je persoonsgegevens: de <a href="https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/">Autoriteit Persoonsgegevens</a> en <a href="https://www.bof.nl/">Bits of Freedom</a>.<br /><br />Op 9 februari 2016, de <a href="https://www.saferinternetday.nl/safer-internet-day/">Safer Internet Day</a>, wordt wereldwijd aandacht gevraagd voor veilig en verantwoord gebruik van online technologieën en mobiele telefoons met name onder kinderen en jongeren. De Safer Internet Day is een jaarlijks terugkerende dag (iedere tweede dinsdag van februari) waarop in meer dan 100 landen in de wereld aandacht wordt gevraagd voor veilig internetgebruik door jongeren. Tijdens de Safer Internet Day 2016 staat het thema ‘Play your part for a better internet!’ centraal.</span><div>
<span style="background-color: rgba(28, 28, 28, 0.8); color: #bbbbbb; font-family: Roboto, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><br /></span></div>
<div>
<span style="background-color: rgba(28, 28, 28, 0.8); color: #bbbbbb; font-family: Roboto, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/ygs3njvNUaE" width="425"></iframe></span><div>
<span style="color: #bbbbbb; font-family: Roboto, Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><br /></span></span><span style="font-family: inherit;">De Safer Internet Day is een initiatief van de Europese Commissie en wordt gecoördineerd door </span><a href="https://www.betterinternetforkids.eu/" style="font-family: inherit;">Insafe</a><span style="font-family: inherit;">, het Europese netwerk van Safer Internet Centers. Er zijn 30 Safer Internet Centers, één in ieder van de 27 lidstaten en ook in IJsland, Noorwegen en Rusland. In Nederland vormen </span><a href="http://veiliginternetten.nl/" style="font-family: inherit;">Veiliginternetten.nl</a><span style="font-family: inherit;"> en het </span><a href="http://www.meldpunt-kinderporno.nl/" style="font-family: inherit;">Meldpunt Kinderporno op Internet</a><span style="font-family: inherit;"> samen het Safer Internet Center. Zij vragen in Nederland aandacht voor deze dag. Je kunt op </span><a href="https://www.facebook.com/SaferInternetDay/" style="font-family: inherit;">Facebook</a><span style="font-family: inherit;"> trouwens de hele campagne volgen.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Maar wat heeft dat nou met jou te maken? Jij houdt natuurlijk al overal rekening mee, hebt je wachtwoorden op orde … Misschien eerst eens de </span><a href="http://www.nrcq.nl/2014/09/03/hoe-veilig-surf-jij-doe-de-quiz" style="font-family: inherit;">quiz van NRC Q</a><span style="font-family: inherit;"> proberen, de vragen zetten je wellicht al wat aan het denken. Nou gaat deze quiz vooral over veilig surfen, iets waarvan velen zich nogal eens afvragen wat daar nu het belang van is. Ik heb toch niets te verbergen? Het is een al wat ouder blog, maar Geen Stijl verwoordde het op hun geheel eigen prikkelende wijze als volgt in: </span><a href="http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2013/08/ooit_zal_het_doordringen_maar_waarschijnlijk_is_het_dan_al_te_laat.html" style="font-family: inherit;">Zo ziet ‘niks te verbergen”er in het echt uit</a><span style="font-family: inherit;">. Doe voor de zekerheid ook nog eens de zelf-check van </span><a href="http://www.nederlandveiligonline.nl/quiz/" style="font-family: inherit;">Nederland Veilig Online</a><span style="font-family: inherit;">. Nou? hoe mediawijs ben jij? Ben jij die uitzondering, want ook in 2015 was 123456 weer het </span><a href="http://infosecuritymagazine.nl/2016/01/20/password-en-123456-zijn-de-meest-gebruikte-wachtwoorden-van-2015/" style="font-family: inherit;">meest populaire (maar minst veilige) wachtwoord</a><span style="font-family: inherit;">.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Optimale vrijheid, veiligheid en privacy online en hoe die in te stellen op jouw eigen apparaten vind je in de </span><a href="https://toolbox.bof.nl/" style="font-family: inherit;">toolbox</a><span style="font-family: inherit;"> van het eerder genoemde Bits of Freedom. Bestudeer dit maar eens goed, want uit onderzoek van het </span><a href="http://www.kaspersky.com/nl/about/news/press/2015/Onderzoek_Kaspersky_Lab_wijst_uit" style="font-family: inherit;">Kaspersky-lab</a><span style="font-family: inherit;"> blijkt dat 38 procent van de Nederlanders toegeeft wel eens een wachtwoord te hebben gedeeld met collega’s of huisgenoten. Voor één derde was het een noodgeval, maar twee derde zou het zo wéér doen. "Ik hoor toch nog regelmatig mensen zeggen dat ze wachtwoorden maken en onthouden maar een hoop gedoe vinden. Daarbij denken ze vaak dat er maar weinig bij hen te halen valt en dus kiezen ze voor een eenvoudig wachtwoord en dan ook nog voor ieder account hetzelfde”, zegt Martijn van Lom, General Manager bij Kaspersky Lab Benelux. En dat terwijl het in de meeste gevallen maar om een paar simpele basisregels gaat. Dat een wachtwoord niet bedoeld is om te worden gedeeld, bijvoorbeeld, dat het niet voor iedereen zichtbaar moet zijn, dat het een ‘ sterk’ wachtwoord moet zijn en dat het regelmatig moet worden ververst.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Hoe zit het dan met onze doelgroep, de tieners? Eventuele paniek over tieners en privacy lijkt onterecht. In 2014 werd door TNS NIPO een online-enquête afgenomen bij 1710 tieners van 12 t/m 17 jaar. De enquête bevatte twee typen vragen: gesloten vragen voor kwantitatieve analyse, en open vragen waarin de respondenten hun meningen en ervaringen kwijt konden. Enkele conclusies toen: Ze delen maar heel beperkt (3%) naaktfoto’s, zijn zich bewust van allerlei gevaren, en handelen daar ook naar. En hoewel veel ouders zich zorgen maken over ‘stranger danger’, zien we dat slechts een beperkt aantal jongeren Facebook-vrienden heeft die ze nog nooit hebben gezien. Volgens dit door Mijn Kind Online in 2014 gepubliceerde onderzoek </span><a href="http://mijnkindonline.nl/sites/default/files/uploads/Rapport%20tieners%20en%20online-privacy%20%281%29.pdf" style="font-family: inherit;">Tieners en Privacy</a><span style="font-family: inherit;"> lijkt wat er nu in Tilburg gebeurde een uitzondering.Tieners blijken volgens dit onderzoek, zorgvuldig om te gaan met het online delen van informatie. Ze hebben duidelijke, actieve strategieën over welke dingen ze op welke platforms posten, en wie wat mag zien. Ze zijn dus selectief in het weggeven van persoonlijke informatie.Er blijken diverse verschillen te zijn op grond van leeftijd, onderwijsniveau en geslacht. Bijvoorbeeld: </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<ul>
<li><span style="font-family: inherit;">hoe hoger de leeftijd, hoe vaker tieners hun echt leeftijd opgeven (omdat je in verband met nationale en internationale wetgeving vaak moet liegen over je leeftijd, om toegelaten te worden op een sociaal netwerk). Ander voorbeeld: hoe hoger de leeftijd, hoe minder vaak tieners geneigd zijn hun wachtwoorden te delen met hun ouder; </span></li>
<li><span style="font-family: inherit;">hoe hoger het onderwijsniveau, hoe meer ze zichzelf googelen (om te controleren wat er over hen bekend is). Ook zijn hoger opgeleide tieners meer geneigd om wachtwoorden voor zichzelf te houden; </span></li>
<li><span style="font-family: inherit;">meisjes zijn meer bezig dan jongens met het managen van hun profielen door reacties en tags te verwijderen, en maken zich meer zorgen dan jongens dat er gesprekken openbaar kunnen worden, bijvoorbeeld door een lek in WhatsApp. </span></li>
</ul>
<br /><span style="font-family: inherit;">Rustig achteroverleunen dus als docent? </span><a href="https://nl.linkedin.com/in/germanomeijer" style="font-family: inherit;">Germano Meijer</a><span style="font-family: inherit;"> verrichtte onder een kleine groep jongvolwassenen (18-30) ook een </span><a href="http://dspace.library.uu.nl/handle/1874/313427" style="font-family: inherit;">onderzoek</a><span style="font-family: inherit;"> naar Mediawijsheid in de praktijk. Mediawijsheid hoeft nog niet altijd mediawijs gedrag op te leveren, concludeert hij. Aanleiding van dit onderzoek was </span><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/ICloud_celebrity-photo_leaks" style="font-family: inherit;">The Fappening in augustus 2014</a><span style="font-family: inherit;"> waarbij naaktfoto’s van honderden bekende mensen via iCloud online gelekt zijn. Mediawijsheidcompetenties zorgen ervoor dat mensen op de juiste manier met media om kunnen gaan. Door berichten zoals The Fappening en andere casussen waarbij er gevoelige data gelekt worden, lijkt het vaak dat mediagebruikers toch mediawijsheidcompetenties missen. “In deze thesis heb ik getracht te beargumenteren dat jongvolwassenen, ondanks dat zij toch mediawijs zijn, deze theoretische vaardigheden niet altijd in de praktijk brengen.” Zijn deze jongvolwassenen dan dom of gemakzuchtig? Volgens Meijer wordt het begrip Mediawijsheid te star geïnterpreteerd. “Als een gebruiker bijvoorbeeld niet voldoende kennis heeft van een medium, kan het zijn dat hij niet mediawijs handelt ondanks dat hij wel aan alle mediawijsheidcompetenties voldoet.” Dieper liggende verklaringen kunnen mogelijk gezocht worden in het feit dat mensen tegenwoordig zoveel informatie, wachtwoorden en data moeten onthouden, dat zij wellicht een gemakkelijke manier kiezen om belangrijke informatie op te slaan uit angst om het te vergeten. Komt mij trouwens wel bekend voor. Je wordt er ook een beetje moe van om steeds bezig te moeten zijn met je wachtwoorden. En vervolgens dien je je weer te verdiepen in allerhande programmaatjes of tools die dat dan weer voor je regelen. En last but not least moet je daar dan natuurlijk ook weer het wachtwoord van onthouden. Maar ja, heb je een keus! Wachtwoorden weg geven is geen optie. Of …?</span><br /><span style="font-family: inherit;">Dat er nog een lange weg te gaan is volgt uit het volgende incident dat op een kunstbeurs plaatsvond. Een </span><a href="http://www.newyorker.com/culture/culture-desk/giving-away-personal-data-online" style="font-family: inherit;">New Yorkse kunstenares</a><span style="font-family: inherit;"> ontdekte dat ze in ruil voor koekjes(!) honderden mensen zo gek kreeg persoonlijke data af te staan. </span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Trouwens, ook wat betreft sexting zijn er heel wat minder bemoedigende cijfers bekend dan hierboven eerst aangegeven. EenVandaag Jongerenpanel deed een jaar na het bovengenoemde NIPO-onderzoek een </span><a href="http://www.eenvandaag.nl/uploads/doc/Rapportage-1VJ-sexting-2015-4apr.pdf" style="font-family: inherit;">onderzoek naar sexting</a><span style="font-family: inherit;"> onder jongeren. “Het sturen van een seksueel getinte (naakt)foto is onder jongeren steeds normaler, ook al op jongere leeftijd. Zo geeft één op de zeven (15%) ondervraagde middelbare scholieren in een onderzoek van EenVandaag aan zelf wel eens een seksueel getinte (naakt)foto te hebben verzonden via whatsapp of social media, vaak aan een bekende. Niet altijd gaat dit goed: zeven op de tien scholieren (69%) kennen één, maar vaak meerdere jongeren in hun omgeving waar het afgelopen jaar een naaktfoto van in omloop was.” Dat zijn dus inderdaad heel wat minder geruststellende cijfers dan in het eerder genoemde <i>Tieners en Privacy</i>. </span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">De campagne </span><a href="http://www.onuitwisbaar.nu/" style="font-family: inherit;">Onuitwisbaar</a><span style="font-family: inherit;"> is op school goed te gebruiken om hiervoor bewustzijn te kweken bij de jongeren. </span><a href="http://www.schoolenveiligheid.nl/actueel/wat-kan-de-school-doen-bij-sexting/" style="font-family: inherit;">School en veiligheid</a><span style="font-family: inherit;"> geeft tips over de rol van de school bij een sexting schandaal en ook Cubiss geeft scholen </span><a href="http://www.cubiss.nl/actueel/staat-jouw-naaktfoto-opeens-online" style="font-family: inherit;">tips</a><span style="font-family: inherit;">.</span><br /><br /><span style="background-color: rgba(28, 28, 28, 0.8); color: #bbbbbb; font-family: Roboto, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/eEdQabrggNA" width="425"></iframe></span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Er is ook lesmateriaal voor scholen gratis beschikbaar. </span><a href="https://www.teleblik.nl/news/2015/12/dag-van-de-privacy" style="font-family: inherit;">Teleblik</a><span style="font-family: inherit;"> heeft in een dossier een aantal video's geselecteerd die onder meer reportages bevatten over privacy, privacyschending, de handel in persoonsgegevens en cookies. Een Teleblikles over privacy voor de middenbouw vind je </span><a href="http://maken.wikiwijs.nl/50657/Teleblikles__Privacy_commercial__HAVO_VWO#!page-812927" style="font-family: inherit;">hier</a><span style="font-family: inherit;">. Maar ook de Nationale Academie voor Media & Maatschappij heeft </span><a href="https://www.mediaenmaatschappij.nl/index.php/lesmaterialen/lesmaterialen" style="font-family: inherit;">lesmateriaal</a><span style="font-family: inherit;">. Veilig internetten geeft een </span><a href="https://veiliginternetten.nl/themes/situatie/ik-zoek-lespakketten-over-veilig-internetten/" style="font-family: inherit;">overzicht</a> van lespakketten<span style="font-family: inherit;">. Ook de </span><a href="https://www.youtube.com/playlist?list=PLRfcpiQoEE1O6gzzV7L4QWf-INu8jUyJf" style="font-family: inherit;">playlist</a><span style="font-family: inherit;"> van de Consumentenbond is prima in de les te gebruiken.</span><br /><span style="font-family: inherit;">Thuis kun je natuurlijk met je kinderen de </span><a href="http://thuisacademie.ntr.nl/cursussen/cursuspagina/10-stappencursus-wijzer-op-internet.html" style="font-family: inherit;">basiscursus</a><span style="font-family: inherit;"> van de NTR Academie volgen.</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Voeg in elk geval standaard een </span><a href="https://adblockplus.org/nl/" style="font-family: inherit;">adblocker</a><span style="font-family: inherit;"> aan je browser toe, dan ben je ook af van al die vervelende reclame en kun je je veel beter focussen op je computerwerk. </span><br /><span style="font-family: inherit;">En nu niet denken, dat komt allemaal wel. Ga aan de slag de komende weken!</span><br /><br /><span style="font-family: inherit;">Verder lezen: </span><a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/mediawijsheid-in-de-klas-eindelijk-een-boek-uit-het-onderwijs-zelf/" style="font-family: inherit;">Boek Mediawijsheid in de klas</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="http://www.webwewant.eu/documents/10180/18685/Handbook_NL.pdf/fe4c8ab0-1669-44c8-8518-0fb402ea857d" style="font-family: inherit;">Het web dat wij willen</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://www.surf.nl/binaries/content/assets/surf/nl/kennisbank/2010/Flyer_SURFdirect_Aanbevelingen_Imagebuilding_op_het_internet.pdf" style="font-family: inherit;">Imagebuilding op het net</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="http://www.vives.nl/nieuws/stel-verplicht-internetdiploma-in-voor-nederlandse-scholieren?utm_source=copernica&utm_medium=email&utm_campaign=Vives_Nieuwsbrief_20151118" style="font-family: inherit;">Verplicht internetdiploma</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/identiteitsfraude/documenten/videos/2015/11/04/identiteitsfraude-voorkomen" style="font-family: inherit;">3 tips tegen identiteitsfraude</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://veiliginternetten.nl/themes/situatie/moet-ik-cookies-accepteren-om-alle-functionaliteit/" style="font-family: inherit;">Cookiebeheer</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://www.meldknop.nl/" style="font-family: inherit;">De Meldknop</a><span style="font-family: inherit;">, </span><a href="https://www.staysafeonline.org/stay-safe-online/" style="font-family: inherit;">Staysafeonline</a><span style="font-family: inherit;">.</span><br /><div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
</div>
</div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-79154024582357389602016-01-07T12:02:00.000+01:002016-01-27T11:14:41.067+01:00Help! Mijn docent is digibeet<span style="font-family: inherit;">Onlangs hield onze school een enquête onder de docenten over het gebruik van ict in de klas en de (eventuele) wenselijkheid van uitbreiding van het netwerk door middel van Wifi. Helaas hebben slechts 44 docenten gereageerd en deze respondenten laten ook nog eens een zeer diffuus beeld zien. De antwoorden van individuele respondenten zijn vaak al met elkaar in tegenspraak. Als je bijvoorbeeld “ja” zegt op uitbreiding van het Wifi-netwerk en in een volgende vraag alleen bekabeld als voorkeur opgeeft, heb je de vragen, denk ik, niet goed begrepen. En dergelijke onduidelijkheden kwamen meerdere malen voor. <br />Op de vraag hoe we in de toekomst ons netwerk zouden moeten regelen als er meer en meer digitaal wordt gewerkt (digitaal eindexamen, digitale methodes) geeft 16% aan geen mening te hebben. “Ik heb het inzicht niet”, “Geen idee” en “Maakt niet uit” zijn hier geschreven opmerkingen in de kantlijn. De helft van de respondenten wil dat uitbreiding van het netwerk voor de lessen door middel van bekabeling plaatsvindt en 34% kiest voor Wifi. <br /><br />Heel duidelijk kwam naar voren dat onze docenten in hun lespraktijk zeer weinig gebruik maken van ict. Er lijkt ook weinig bekendheid met allerhande apps en tools die gebruikt zouden kunnen worden in het onderwijs. En, nog belangrijker, het lijkt wel of zelfs het technisch taalgebruik al een behoorlijke blokkade vormt. Ik wees hierboven al op tegenstrijdige antwoorden. Netwerk, wifi, apps, het zijn termen die lang niet bij iedereen dezelfde beelden oproepen. Bij een vraag naar het gebruik van apps of tools in de les noemen heel veel docenten bijvoorbeeld YouTube. Bedoeld wordt dan vooral dat een video in de les wordt getoond. Interactiviteit met digitale middelen, bijvoorbeeld een interactieve kaart zelf maken voor gebruik op het digibord of een dergelijke kaart als opdracht door de leerlingen laten maken lijkt een brug te ver te zijn. Ik denk dat de meeste docenten niet eens de (digitale) mogelijkheden van allerhande tools kennen. <br />Leerlingen op onze school krijgen eigenlijk voornamelijk met interactieve media te maken bij de ochtendperiode Informatica. Gebruik van sociale media wordt in de enquête ook nauwelijks genoemd en blijft eigenlijk beperkt tot één docent. Enkele docenten gebruiken nog wel eens Classmarker of Kahoot (Quizmakers) waarbij de leerlingen door middel van hun mobiel kunnen antwoorden op een vraag die op het digibord of scherm getoond wordt. De resultaten verschijnen dan gelijktijdig op het digibord. <br />57,5% van de docenten gebruikt de smartphone, mobiel nooit in de les, 37,5% maandelijks, 2,5 % gebruikt de smartphone dagelijks en 2,5% wekelijks in de les. Ik kan die hoge score van 42,5% respondenten die in meer of mindere mate de smartphone in de les gebruiken niet verklaren. Deze bevindingen stroken ook niet helemaal met de andere antwoorden en de kleine groep respondenten die tools en apps in de les zeggen te gebruiken. Misschien geeft deze score het eigen gebruik weer?</span><br />
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Wat de reden is dat er niet veel gebruik van ict wordt gemaakt? Ongeveer een vijfde van de respondenten heeft deze vraag niet ingevuld. Ongeveer 42% vindt ict onvoldoende beschikbaar. Bij enkelen die aangeven dat er te weinig ict beschikbaar is, wordt aangegeven dat ze de leerlingen thuis laten werken aan de opdracht. Bijna 38% vindt het niet passen bij ons onderwijs. Enkelen missen scholing. Veel docenten geven aan dat ze het niet “altijd” vinden passen of dat het materiaal onvoldoende te gebruiken is, maar dat ze het toch wel op een of andere manier willen integreren. Anderen vinden dat boek en schrift genoeg bieden. Sommigen hebben het natuurlijk ook bij hun vak niet echt nodig (bv. toneel). Vreemd is dan weer wel dat sommigen die het niet passend vinden voor ons onderwijs wel aangeven dat er onvoldoende ICT is en soms laten ook deze personen de leerlingen thuis digitale opdrachten uitvoeren(?).</span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Wordt er zelf digitaal lesmateriaal ontwikkeld? Bijna een derde van de respondenten heeft hier niets ingevuld. De volgende toevoegingen zijn gegeven: “Er is al genoeg op internet, hoef ik niet zelf te maken”. “Ik gebruik mijn eigen stencils”. “Ik heb nooit een lokaal met digibord”. “Ik vind het niet zo veel toevoegen”. Of: “Ik vind het nog niet zo belangrijk”. 18% heeft hier ingevuld het niet belangrijk te vinden. Ongeveer 34% heeft geen tijd om zich hierin te verdiepen. Sommigen missen faciliteiten Ondanks deze laatste score is er maar een zeer beperkt percentage dat scholing mist. De drang om deze houding te veranderen is dus niet acuut. <br /><br />Nu rest de vraag: zijn wij uniek? <a href="http://www.destentor.nl/algemeen/multimedia/help-mijn-docent-is-digibeet-1.5577130">“Help! Mijn docent is digibeet”</a> kopte eind 2015 De Stentor. Een op de vijf middelbare scholieren vindt dat zijn docenten niet goed met ict omgaan. Leraren kunnen een YouTubefilmpje niet opstarten of weten niet hoe een digitaal schoolbord werkt. Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) opent daarom het meldpunt Help! Mijn docent is digibeet. Uit onderzoek onder 66.000 scholieren blijkt dat minder dan de helft tevreden is over de digitale vaardigheden van hun docenten. Ze zien hoe hun leraar een ict-collega moet roepen omdat hij het geluidsknopje niet kan vinden. Of tablets uitdeelt in de klas, zonder te weten hoe die de lessen kunnen verbeteren. Het LAKS bundelt ze en biedt de uitkomsten aan de lerarenopleidingen en schoolbesturen aan. ”We gaan geen leraren afbranden of opbellen, maar willen ze wel de mening van de leerlingen meegeven. Die weten het beste wat goed en fout gaat in de klas”, verklaart LAKS-voorzitter Andrej Josic.<br />Er is sinds 2013 niet veel veranderd. Toen vonden ruim vier op de tien middelbare scholieren (43%) de meeste van hun leraren niet echt ICT-bekwaam, omdat ze niet goed om kunnen gaan met een digitaal schoolbord of een iPad. Aan dit <a href="http://1vjongerenpanel.eenvandaag.nl/index.php/uitslagen/45421/scholieren_veel_leraren_niet_ict_bekwaam">1Vandaag Jongerenpanel</a> deden toen 1.122 scholieren mee.<br /><br />Twee leden van de <a href="http://www.digiraad.net/">Digiraad</a> brengen in een interview de visie van jongeren naar voren over Mediawijsheid in de toekomst. Een van de geïnterviewden geeft aan dat na al die jaren internet en ict het onderhand wel eens soepel zou mogen lopen op school. Een leraar die niet weet hoe het digibord werkt kan niet meer. De leerlingen geven m.i. in dit interview in VIVES 147 (november 2015) precies aan waar het hem schort: “Ik zou willen dat minder handige leraren daar (digitale lessen WV) echt voor open zouden staan en ook soms durven beslissen. Ik denk dat je nieuwe vaardigheden het beste oppakt door het vaker toe te passen. Iedereen op cursus is niet genoeg.” Er zouden volgens Vivianne (18) op school groepjes leraren gevormd kunnen worden, waarbij de handige leraren de anderen helpen. Ik ben het geheel met haar eens en biedt me hierbij ook direct aan.<br />Het LAKS hoopt daarentegen wel dat schoolbesturen het personeel bijvoorbeeld naar goede cursussen stuurt. <a href="http://www.destentor.nl/algemeen/multimedia/help-mijn-docent-is-digibeet-1.5577130">Josic:</a> ,,De nieuwe garde krijgt waarschijnlijk al les over ict op de pabo's. We hopen dat ook de oudere docenten zich laten bijspijkeren, zodat de lessen beter worden.'' Josic valt hiermee m.i. een beetje in de valkuil van het te positief beoordelen van het gedrag van jongere docenten. Natuurlijk, de jonge docenten hebben allemaal een smartphone, maar kunnen ze daarom ook goed lesgeven met digitale middelen? Dat dit nog steeds een item is bewijst de volgende kop: “Pas afgestudeerde basisschoolleraren weten vaak niet hoe ze ict moeten inzetten in de les. Doen pabo’s nog steeds te weinig aan het vergroten van ict-geletterdheid? Of ligt het aan de studenten zelf?” Deze vraag stelt Kennisnet eind 2015 in een <a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/doen-pabos-genoeg-aan-de-ict-geletterdheid-van-toekomstige-leraren/">artikel</a> aan een aantal professionals.<br /><br />Ik hoop dat de Vrijeschool Zutphen in 2016 aan de slag gaat met het verder op peil brengen van de ict-kennis van de medewerkers. Ik hoop ook dat wij daarbij - hoe belangrijk ook - niet alleen gaan inzetten op knoppenkennis, maar juist vanuit de praktijk tools gaan inzetten. Je kunt namelijk pas echt de (vermeende) toegevoegde waarde van ict beoordelen als je zelf aan de slag gaat. Dat kan m.i. het best in groepjes docenten die gewoon gaan oefenen met digitale tools en vanuit good practices elkaar stimuleren. Vanuit het OOP (ict, mediacoach) is er voldoende kennis aanwezig om dit proces te ondersteunen.</span><br />
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
</div>
</div>
</div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-50612946813550611952015-12-04T13:40:00.000+01:002015-12-04T13:40:15.640+01:00Veel scholieren lezen voor hun plezier<span style="font-family: inherit;">Dit schooljaar valt het de Mediatheekmedewerkers aan de Weerdslag op dat er aan het begin van bepaalde lesuren steeds leerlingen leesboeken komen lenen. Er blijkt in de les ruimte te zijn ingeruimd om vrij te lezen, als onderdeel van het taalbeleid. Wij hebben hier direct op ingespeeld en dit is dan ook het eerste jaar dat in de Mediatheek een bescheiden collectie jeugdboeken en literatuur wordt aangeboden. Zo hebben - heel leuk - de leerlingen voor Engels zelf een collectie jeugdboeken samengesteld die gretig wordt gelezen en waar leerlingen echt bijna om vechten. <br />Wat is er aan de hand? Het is een - voor het personeel in de Mediatheek - opvallende verandering. Wij hadden nooit fictie in de collectie. En, toeval of niet, het valt ook samen met een landelijk veel grotere nadruk op leesplezier en leesmotivatie in het onderwijs. <br /><br />"Voor mijn plezier lees ik heel veel, maar die boeken mogen nooit op de lijst omdat het young-adults zijn". "Lezen voor de lijst is dan ook niet iets wat ik graag doe. Wij moeten ook oude boeken lezen en die spreken mij en mijn klasgenoten helemaal niet aan." Deze citaten zijn afkomstig uit het <a href="http://www.scholieren.com/public/media/Scholieren.comonderzoekleesgedrag2015.pdf">onderzoek leesgedrag</a> uitgevoerd door <a href="http://www.scholieren.com/blog/5215/veel-scholieren-lezen-ook-nog-voor-plezier">Scholieren.com</a>. Ik begrijp natuurlijk de importantie van een literatuurlijst, maar heb zelf eigenlijk ook nooit begrepen waarom die lijst los staat van andere vakken. Hoe kun je Oeroeg van Hella Haasse (het was mijn eerste literaire roman) begrijpen als je niets weet over Nederlands-Indië en deze periode bij geschiedenis niet hebt gehad? En, waarom mag je eigenlijk niet zelf iets kiezen of samenstellen en dan op een gebied waar je interesse ligt?<br />Veel leerlingen uit het genoemde scholierenonderzoek onder 1103 respondenten, vinden de literatuurlijst niet op hun leeswensen aansluiten, en zij vinden dat het verplichte karakter voor sommigen juist het leesplezier bederft. Daarnaast vindt bijna de helft (48%) dat de literatuurlijst van zijn docent weinig recent werk bevat. Bijna dertig procent noemt de literatuurlijst van zijn docent Nederlands zelfs hopeloos ouderwets. Ook begrijpen leerlingen niet dat je geen vertaalde literatuur mag lezen voor Nederlands; het gaat er toch om dat je leest? <br /><br />Ja, moet lezen eigenlijk? Of is het iets wat mag? Plezier in lezen is natuurlijk het beste startpunt voor leerlingen om veel boeken te verslinden en zo hun leesvaardigheid moeiteloos te verbeteren. De laatste jaren is er grote belangstelling in het onderwijs voor leesvaardigheid. Terecht, als je ziet hoe belangrijk dit is. In het verbeteren van deze vaardigheid lag de focus altijd overwegend op het werken aan woordenschat, leesstrategieën en vlot technisch lezen. Een aanpak die de laatste jaren meer en meer school maakt, is de ‘impliciete aanpak’. Deze gebruikt leesplezier en leesmotivatie als ingang om leeskilometers te maken en daarmee de leesvaardigheid en leerprestaties te bevorderen. Het zogenoemde ‘<a href="http://www.bazalt.nl/mbo/aan-de-slag/7-site/educatieve-uitgaven/899-ivl">interesse verbredend lezen</a>’ staat hierin voorop. R.J. Marzano, J.L. Pilgreen en A. Chambers zijn daarbij belangrijke namen. Volgens hen bestaat er tussen lezen en achtergrondkennis een sterk verband. Kennis van de wereld, diepe kennis over woorden en concepten geven context aan dat wat leerlingen lezen. Leerlingen die over weinig achtergrondkennis en een kleine woordenschat beschikken, zijn minder goed in staat om over een tekst na te denken en deze te begrijpen. Precies wat ik boven al aangaf met mijn eigen ervaringen met het boek Oeroeg. Volgens Marzano kan achtergrondkennis vergroot worden door meerdere teksten en boeken over hetzelfde onderwerp te lezen. Het gaat dan om de volgende stappen van ‘interesse verbredend lezen’:<br />Stap 1. Leerlingen verwoorden hun interesses.<br />Stap 2. Leerlingen kiezen leesmateriaal dat aansluit bij hun interesses.<br />Stap 3. Leerlingen hebben tijd om ongestoord te kunnen lezen.<br />Stap 4. Leerlingen leggen hun reactie op het leeswerk vast.<br />Stap 5. Leerlingen gaan interactief aan de slag met de informatie.<br />(Bron: <a href="https://www.leraar24.nl/dossier/3384/vrij-lezen-een-motiverende-leesaanpak#tab=0">Leraar24</a>) </span><div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Een soortgelijke tendens zien we ook bij het beleid van het ministerie van OCW. Voorheen lag erg de focus op hoe kinderen lezen. Nu is onder andere door het meerjarenproject ‘De kunst van het lezen’ de focus verschoven naar wát kinderen lezen. Dit project eindigt dit jaar, maar Kunst van Lezen is in 2016-2018 onderdeel van Actieprogramma </span><a href="http://www.lezen.nl/persberichten/kabinet-investeert-in-aanpak-taal-en-leesbevordering" style="font-family: inherit;">Tel mee met taal</a><span style="font-family: inherit;">. De aanpak </span><a href="http://www.lezen.nl/succesfactoren/vrij-lezen" style="font-family: inherit;">Vrij lezen</a><span style="font-family: inherit;"> sluit naadloos aan op deze tendens. Bij Vrij lezen staat leesplezier centraal. Scholen die deze aanpak hebben ingevoerd, zien de leesmotivatie van hun leerlingen opvallend toenemen. Vrij lezen heeft tot doel heeft om kinderen veel leeskilometers te laten maken. Het is feitelijk een aantal keer per week ongestoord lezen wat je interesseert. De aanpak gaat uit van drie keer in de week 20 minuten. Leesmateriaal dat past bij je interesses en dat je zelf hebt gekozen. Over datgene dat je gelezen hebt, schrijf je iets of wissel je uit met andere leerlingen (stap 4 en 5 in bovengenoemd stappenplan).</span><div>
<span style="font-family: inherit;"><br /> </span><span style="background-color: rgba(28, 28, 28, 0.8); color: #bbbbbb; font-family: Roboto, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 14.3px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/65MjqwFsWpA" width="425"></iframe></span><span style="font-family: inherit;"><br /><br />In de uitgave <a href="http://www.cps.nl/publicaties-uitgeverij/1401/alle-publicaties/2612/leeskilometers-maken-op-school">Leeskilometers maken op school</a> wordt stap voor stap beschreven hoe je Vrij lezen op school kunt invoeren, inclusief inspirerende ervaringsverhalen van andere scholen. In essentie komt hij er op neer dat men de leerlingen weer plezier in het lezen wil laten krijgen door eerst de interesses van de leerlingen te achterhalen, hen te helpen om bij die interesses geschikt leesvoer te vinden, hen hetgeen ze lazen actief te laten verwerken en een vast leesritme in te voeren. De leerling mag vrij kiezen wat hij leest.<br /><br />Het taalbeleid op onze school is in ontwikkeling. In een aantal ochtendperiodes wordt nu 20 minuten vrij gemaakt om te lezen. De leerlingen nemen in principe daarvoor altijd een eigen leesboek mee. Dit jaar vindt 10 minuten lezen voor de les eveneens plaats in de achtste klassen bij onder meer Nederlands.Verwerking en reflectie vinden echter niet direct plaats in de lessen (stap 4 en 5) en ook wordt er niet expliciet gerefereerd aan interesses. <br /><br />Maar goed, uitgaande van Vrij Lezen. Waar vind ik dan eigenlijk informatie over thema’s in (jeugd)literatuur, zodat ik daar de leerlingen mee kan helpen? <a href="http://www.boekenopschool.nl/thema-s">Boekenopschool</a> heeft boeken gegroepeerd rondom thema’s als dood, pesten en oorlog. Op <a href="http://www.boekenjeugdgids.nl/zoekscherm.php">Boek en jeugd Gids</a> kun je zelf op trefwoord leesboeken zoeken. Er zijn twee versies van de Boekenzoeker. <a href="http://boekenzoeker.org/acht/page.aspx">Van 8 tot 12</a>, van 12 tot 15 en <a href="http://boekenzoeker.org/16+/index.html">16+</a>. Op het startscherm van de versie van 12 tot 15 maak je een keuze uit twee onderdelen. Klik op <a href="http://boekenzoeker.org/12+/ikbenwatiklees.asp">Ik weet wat ik lees</a> als je op zoek bent naar een bepaald soort boeken, of bepaalde onderwerpen. Historische boeken, gedichten, boeken over liefde etc. Klik op <a href="http://boekenzoeker.org/12+/geefmewatikben.asp">Geef me wat ik ben</a> als je een boek wilt dat past bij wie je bent en wat je interesses zijn. Hier vind je boeken voor jongens, boeken voor meisjes, boeken voor filmfreaks en voor sportievelingen. Ook bij <a href="http://www.leesadviezen.nl/">Leesadviezen</a> kun je op thema kiezen en bij <a href="http://www.lezenvoordelijst.nl/zoek-een-boek/nederlands-15-tm-19-jaar/niveau/4">Lezenvoordelijst</a> kun je op niveau en genre kiezen. Ook op de site van <a href="http://www.young-adults.nl/young-adults/bovennatuurlijk">Young Adults</a> kun je (beperkt) op genre zoeken. Vrij Lezen heeft <a href="http://www.cps.nl/publicaties-uitgeverij/1401/alle-publicaties/2612/leeskilometers-maken-op-school">leerlingen- en lerarenbladen</a> om leerlingen in het proces te sturen.<br />Mijn Kind Online presenteert op de eigen site een vijftal boeken “<a href="http://mijnkindonline.nl/artikelen/boeken-om-over-te-praten-2">om over te praten</a>”. Het onderwerp hier is mediawijsheid in al zijn facetten. En - uitgaande van de Vrij Lezen aanpak - dan komen we inderdaad op reflectie, hoe verwerken we het. Gaan we er in de klas over praten, gaan we digitaal en maken we een blog, misschien een filmpje? <br /><br /><a href="http://www.lezen.nl/sites/default/files/Over%20boeken%20gesproken_0.pdf">Over boeken gesproken</a> is een uitgave van de Stichting lezen. De publicatie gaat over de waarde van het gesprek over boeken en lezen. <a href="http://blog.youngworks.nl/blog/nederlands-saai-moeilijk-en-belangrijk">YoungWorks</a> voerde onlangs een online onderzoek uit onder 853 middelbare scholieren, om te achterhalen hoe zij denken over het vak Nederlands. Dat deden ze in opdracht van Uitgeverij Blink Educatie onder 853 leerlingen (12-16 jaar) afkomstig van het vmbo, havo en vwo. De helft van de ondervraagde jongeren vindt Nederlands een belangrijk vak. Maar tegelijk vindt de helft (48%) de Nederlandse les saai. Driekwart van de leerlingen zou graag zien dat de lessen digitaler worden (76%) (blog, filmpje) en meer aansluiten bij de wereld van nu (73%). Je zou dus eens kunnen overwegen om de leerlingen een blog te laten maken over boeken die ze lezen. (Zie: <a href="http://www.jeroenclemens.nl/wp-content/uploads/2009/06/2009-vives-r25-11-09-bloggen.pdf">Weblogs in het literatuuronderwijs</a>)<br /><br />Er zijn ook veel sites die op een aantrekkelijke wijze interesse voor literatuur proberen te wekken: <a href="http://leesmij.nu/Home/">Leesmij</a> heeft een boekenkast die je naar extra informatie rond literatuur leidt. Op Facebook hebben we nog <a href="https://www.facebook.com/deleesfabriek">de Leesfabriek</a>. De <a href="http://deleesfabriek.nl/">Leesfabrieksite</a> wordt gerund door een aantal bevlogen redacteuren tussen de 15 en 25 jaar met een gedeelde passie voor lezen. Interviews, boekrecensies, nieuws en actualiteiten, de Leesfabriek levert op allerlei manieren. De Leesfabriekheeft via social media een groot digitaal netwerk voor jonge (15-25) boekenlezers uitgezet. Naast een Facebookpagina is De Leesfabriek ook actief op <a href="https://mobile.twitter.com/deleesfabriek">Twitter</a> en heeft een eigen <a href="http://www.youtube.com/user/Leesfabriek">YouTube-kanaal</a>. Je hebt ook nog <a href="http://www.boekenbabbels.nl/">Boekenbabbels</a> en <a href="http://deboekenbaas.nl/">Boekenbaas</a>.<br /> </span><span style="background-color: rgba(28, 28, 28, 0.8); color: #bbbbbb; font-family: Roboto, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/F12faKLqnd8" width="425"></iframe></span><span style="font-family: inherit;"><br /><br />Op <a href="http://leerkr8.leeskr8.nl/">Leerkr8</a> vind je lesmateriaal en natuurlijk zou je ook blogs van vakgenoten kunnen raadplegen. Bijvoorbeeld het blog van <a href="http://astridwillemse.blogspot.nl/search?updated-max=2015-08-27T09:51:00-07:00&max-results=7">Mevrouw Willemse</a>. Ook kwam ik <a href="http://dejongebibliofiel.nl/">De Jonge Bibliofiel</a> tegen, een boekenblog van een student lerarenopleiding voor docenten Nederlands die op zoek zijn naar inspiratie voor het invullen van het literatuuronderwijs. <br />Voor alle scholen voor voortgezet onderwijs die structureel aan leesbevordering willen werken kun je op <a href="http://www.leesplan.nl/voortgezet-onderwijs/leesplan-maken">deze site</a> leren werken met een leesplan. Het plan geeft houvast bij de inrichting van leesbevordering binnen de school. In een leesplan legt een school vast wat de stand van zaken is en op welke wijze er in het komend schooljaar aan leesbevordering wordt gewerkt. <br /><br />Het is trouwens wetenschappelijk bewezen: Vrij lezen is zinvol!<br />1. Lezen in de vrije tijd verhoogt de leesvaardigheid en het leesplezier. Een meta-analyse van 99 internationale leesvaardigheidstudies levert bewijs voor een positieve spiraal: vaardige lezers beleven meer plezier aan het lezen van boeken, waardoor ze vaker lezen in hun vrije tijd. Dat zorgt er weer voor dat hun woordenschat en tekstbegrip toenemen. Vervolgens maakt deze stijgende leesvaardigheid dat ze vaker gaan lezen. Het effect van lezen in de vrije tijd groeit met elk leer- en levensjaar.<br />2. Basisscholieren in groep 8 die regelmatig een boek lezen in hun vrije tijd, behalen hogere scores op het Cito-toetsonderdeel taal. Dit heeft tot gevolg dat ze ook betere Cito-resultaten boeken op de onderdelen wiskunde, studievaardigheden en wereldoriëntatie. Het positieve effect van lezen in de vrije tijd treedt altijd op, maar is het grootst bij boeken met een hoog niveau (gemeten als de leeftijdsindicatie op boeken). Het gebruik van andere media, zoals internetten, televisie kijken en gamen, vertoont juist een negatief verband met de Cito-scores.<br />3. Structureel invoeren van Vrij lezen is het effectiefst Het gunstige effect van vrij lezen wordt sterker naarmate het gedurende een langere periode gebeurt: programma's die meer dan een jaar lopen, zorgen vrijwel zonder uitzondering voor hogere scores op tekstbegrip. Vrij lezen is ook effectief voor andere onderdelen van de leesvaardigheid, zoals de ontwikkeling van de woordenschat, grammatica en schrijven. (Bron: <a href="http://www.bibliothekendrenthe.nl/leren-lezen/1014-leren-lezen/lezen-op-school/vrij-lezen-op-school/3323-wetenschappelijk-bewezen-vrij-lezen-is-zinvol">BibliothekenDrenthe</a>)<br /> <br /> Zie ook: <a href="http://www.cps.nl/blog/2014/05/16/Vrij-lezen-als-motor-voor-betere-prestaties-motivatie-en-relatie">CPS</a>, <a href="http://www.handboekliteratuuronderwijs.nl/">Handboek Literatuuronderwijs</a>, <a href="http://www.marant.nl/interstudie/kennis/4-tips-om-vrij-lezen-succesvol-te-maken/">4 Tips</a> en <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2013/11/lezen-voor-je-date.html">Lezen voor je date</a></span></div>
</div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-5566456398362834822015-11-25T15:06:00.002+01:002015-11-25T15:07:49.270+01:00Download WIJS #2<span style="font-family: inherit;">Het is weer de <a href="https://weekvandemediawijsheid.nl/">Week van de Mediawijsheid</a>. De Week van de Mediawijsheid wordt dit jaar van 20 tot en met 27 november georganiseerd door <a href="http://www.mediawijzer.net/">Mediawijzer.net</a>, een netwerk van honderden organisaties. Veel scholen en openbare bibliotheken steunen het initiatief, net als meerdere internetaanbieders en andere bedrijven. Op veel basisscholen wordt deze week <a href="https://mediamasters.nl/">Mediamasters</a> gespeeld, een vast onderdeel van de Week van de Mediawijsheid. </span><br />
<div>
<span style="font-family: inherit;">Dit jaar is het thema van de week ‘Media & Respect’. Jongeren maken massaal media. Iedereen filmt, deelt, liked en vlogt. Maar: hoe gedragen ze zich als mediamaker? Hoe gaan zij om met de privacy van anderen als ze online iets delen? Worden feiten gecheckt? En hoe kijken ze aan tegen de toenemende samenwerking tussen vloggers en bedrijven? </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Ook al doen wij als school niet mee, je kunt <a href="http://www.mediawijzer.net/speciaal-voor-netwerkpartners-vraag-gratis-exemplaren-wijs-magazine-aan/">hier</a> in elk geval het blad WIJS #2 downloaden. WIJS #2 richt zich op ouders en opvoeders van kinderen tussen de 5 en 17 jaar en geeft deskundig advies op het gebied van mediaopvoeding. Dit magazine bevat tips en advies van media-experts over de kansen en valkuilen van digitale media en biedt tevens een inkijkje in het (digitale) leven van gezinnen.</span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Zie ook: <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/2014/09/gratis-magazine-wijs.html">Gratis Magazine Wijs 2014</a>; <a href="http://www.mediawijzer.net/week-van-de-mediawijsheid/">Week van de Mediawijsheid</a> en <a href="http://www.mediawijsheid.nl/ouders/">Tips voor ouders</a>.<br /> </span></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-5062404588504680602015-11-09T15:44:00.000+01:002015-11-09T15:44:14.345+01:00Hoe jongeren (sociale) media gebruiken<div class="MsoNormal">
“Russische tiener dood na ruim 3 weken gamen.” Het betreft hier een 17-jarige jongen uit Oefa (Rusland) die in het ziekenhuis werd
opgenomen nadat hij door continu te gamen buiten westen was geraakt. Hij bleek niet meer te redden. Het is een schokkend <a href="http://nos.nl/artikel/2055540-russische-tiener-dood-na-ruim-drie-weken-gamen.html">bericht</a>
uit september 2015. Gelukkig is dit een uitzondering, maar juist gamen en ook
sociale media zijn wel vaak de grote boosdoeners in de ogen van sceptici
van de digitale revolutie. En dat moeten we - zo vinden ook nog steeds velen binnen
het onderwijs - natuurlijk zo ver mogelijk buiten de (school)deur houden.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Paul Kirschner, hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open
Universiteit, schreef een <a href="http://www.didactiefonline.nl/blog-paul-kirschner/12544-digital-natives">blog</a>
over de jongeren, hun verleidingen en het onderwijs. Kan deze generatie
überhaupt wel excelleren in het huidige onderwijs? Aan de ene kant heb je
mensen (Marc Prensky) die vinden dat de huidige jongeren (digital natives)
betekenisvolle kennis kunnen construeren uit discontinu audiovisuele en
tekstuele informatiestromen. Deze mening doet mij ook altijd een beetje denken
aan wat je hoort over jonge docenten. Die weten het wel, die zijn er mee
opgegroeid. Maar ergens mee opgroeien betekent niet dat je er ook goed in bent.
Digitale didactiek is een vak. Kirschner vervolgt met de opponent van Prensky,
Manfred Spitzer. Spitzer is bij ons op school een bekende en vaak geciteerde
auteur. Kirschner citeert echter de volgens hem de veel beter onderbouwde, maar
qua strekking aan Spitzer gelijke, <a href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26170005">Loh
en Kanai</a>: “Digital natives neigen naar ondiepe informatieverwerking
gekenmerkt door snelle aandachtswisselingen en verminderd nadenken. Zij
multitasken veel met als gevolg dat ze meer afgeleid zijn en kunnen dit niet
tegenhouden. Digital natives vertonen ook tekenen van verslavingsgedrag. Recent
breinscanonderzoek suggereert een verband tussen deze gedragingen en
structurele veranderingen in het brein.”</div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBe-EYFD4j4yPCGxRgI-oNM3RHLfwRuBF7kUIXNAZBRR5WHgvZ0iUc0lPBeKQho6MB-Y4SBqGAwtFGz6Mvrla9kSQsAfJcZE4mz0KtocNXlkupvyyvPdfZK_z5tY4bCaBbLbQ1u2AOIXY/s1600/floppy.PNG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="258" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBe-EYFD4j4yPCGxRgI-oNM3RHLfwRuBF7kUIXNAZBRR5WHgvZ0iUc0lPBeKQho6MB-Y4SBqGAwtFGz6Mvrla9kSQsAfJcZE4mz0KtocNXlkupvyyvPdfZK_z5tY4bCaBbLbQ1u2AOIXY/s320/floppy.PNG" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Dat is niet niks. En wat betekent dit nu voor het onderwijs?
Kirschner ziet een drietal grote probleemvelden:</div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Jongeren verschuiven voortdurend hun aandacht, lezen de
tekst oppervlakkig, denken minder diep na over wat zij lezen en onthouden de
informatie slecht; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Een tweede probleem is dat het cognitief verwerken van zulke
'niet-lineaire' teksten veel onproductieve cognitieve belasting veroorzaakt,
waardoor je slechter leert. Spottend kun je volgens Kirschner spreken van 'een
nieuw soort ADHD'. Dat past ook bij het welhaast dwangmatig snel afgeleid zijn;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
Als laatste ligt internetverslaving op de loer, zoals boven
in extrema al duidelijk werd.</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0tUCuL6mjGgBr1OlNL0kDbfVQtG9qFH-oSHfRtoHLmc6sZWnb9B3bUdiJgGWf6FsETNaQCWjhnM0f0laTNm-6OtWbTsFlTbvK87-bzzLR6TPHNgd_prtEXFxQgYy2a6vvtljRfG9m-Tg/s1600/mediagebruik.PNG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="142" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0tUCuL6mjGgBr1OlNL0kDbfVQtG9qFH-oSHfRtoHLmc6sZWnb9B3bUdiJgGWf6FsETNaQCWjhnM0f0laTNm-6OtWbTsFlTbvK87-bzzLR6TPHNgd_prtEXFxQgYy2a6vvtljRfG9m-Tg/s400/mediagebruik.PNG" width="400" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-family: inherit;">Bron: Nationale Social Media Onderzoek 2015 | jongeren (<a href="http://www.newcom.nl/sm2015-jongeren">Newcom</a>)</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Jongeren kunnen zich dus helemaal “verliezen” in hun tablet
of mobiel. Maar wij moeten niet vergeten dat <i>WhatsApp</i>, <i>Instagram</i> en <i>Facebook</i>
voor jongeren op alle onderwijsniveaus ook van fundamenteel belang zijn
geworden. Het zijn echte levensaders voor ze, of ....? <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
We laten ze beter zelf aan het woord. Hoe zetten jongeren
media, vooral digitale media als tablets, smartphones en laptops, nu in voor
school en hobby’s. Met die vraag in het achterhoofd, deden <i>Mijn Kind Online</i> en
<i>Kennisnet</i> in het voorjaar van 2015 een kwalitatief onderzoek onder 1.741
kinderen en jongeren tussen 10 en 18 jaar. Dit leidde tot de eerste <a href="http://www.kennisnet.nl/fileadmin/contentelementen/kennisnet/Dossier_mediawijsheid/Publicaties/Kennisnet_Monitor_Jeugd_en_media_2015.pdf">Monitor
Jeugd en Media 2015</a>. In het onderzoek bezochten ze 10 jongeren thuis, om te
praten over hun mediagedrag. Het rapport brengt in beeld hoe jongeren digitale
middelen inzetten voor school en vrije tijd. Hebben ze baat bij deze media of
juist niet? <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Jongeren hebben genuanceerde meningen over de rol van
sociale media in het gewone leven. Veel genuanceerder dan je zou denken. De grote
lijn: sociale media zijn belangrijk, maar ook weer niet zó belangrijk. Wat
opvalt is dat het onderzoek heel wat mythes ontkracht. Bijvoorbeeld: dat
jongeren het normaal zouden vinden dat je ruzies via sociale media uitvecht.
Dat vinden ze niet of nauwelijks. Of: dat sociale media onmisbaar zouden zijn
voor een sociaal leven (zoals uitgenodigd worden voor feestjes, of om
medeleerlingen beter te leren kennen). Ook dat blijkt nauwelijks het geval. Een
groot deel van de jongeren vindt het ook (helemaal) niet nodig om constant en
overal via sociale media in contact te zijn, dat wil zeggen direct te reageren
op anderen, of dat ze niet zouden kunnen leven als de batterij van hun
smartphone, tablet of laptop leeg is. Bijna 40% tot ruim 60% van de jongeren
deelt deze scepsis over het (vermeende) belang van sociale media.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Er zijn wel verschillen: de gedragsregels voor sociale media
(snel reageren, meteen liken of retweeten, etc.) gelden aanzienlijk sterker
voor leerlingen van lagere onderwijsniveaus dan voor leerlingen van hogere
onderwijsniveaus<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Jongeren van lagere onderwijsniveaus vinden in het algemeen
vaker: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
dat je elkaar via sociale media goed leert kennen; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
dat je goed contact met anderen kunt leggen; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
dat je feestjes via sociale media in de gaten moet houden; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
dat je meteen moet liken of retweeten als je vrienden dat
doen; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
dat je ruzies ook via sociale media kunt uitvechten. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
“Jongeren van het vmbo profiteren in het algemeen ook minder
van digitale media en gaan er onhandiger mee om dan jongeren van havo en vwo”.
Lager opgeleide jongeren zijn vooral geïnteresseerd in ontspanning en
vermaak, zoals spelletjes spellen. Jongeren op lagere onderwijsniveaus
gebruiken de digitale media niet alleen minder voor hun schoolwerk, ze nemen er
ook meer risico's mee. Zo hebben ze minder moeite met mediagebruik in het
verkeer, het volume van oortjes of hun lichaamshouding tijdens langdurig
computergebruik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Uit het onderzoek blijkt verder dat bij huiswerk:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
52% van de ondervraagden de televisie niet aan zet;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
41% whatsapp berichtjes storend vind;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
36% bereikbaar blijft via sociale media, zodat we samen aan
het huiswerk kunnen werken;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
33% zijn telefoon op stil zet;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
15% vrienden laat weten dat ze me niet moeten storen via de
sociale media (<a href="http://archief.kennisnet.nl/fileadmin/contentelementen/kennisnet/Dossier_mediawijsheid/Publicaties/Kennisnet_Monitor_Jeugd_en_media_2015.pdf">Monitor,
p. 68</a>).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Diegenen die zich niet alleen focussen op het huiswerk
hebben volgens neuropsychiater Theo Compernolle nog niet goed geleerd hoe om te
gaan met het grote aanbod aan afleiding: "Veel mensen denken dat ze kunnen
multitasken, maar dat is een illusie. Ons brein is daar simpelweg niet toe in
staat. Niemand kan twee denkprocessen tegelijk uitvoeren" Het gevolg is
dat we voortdurend heen en weer switchen tussen verschillende taken. "We
verliezen tijd en informatie bij dit switchen en het kost ons veel meer
energie. Het is dus compleet inefficiënt", zegt <a href="http://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2052612-multitasken-is-compleet-inefficient.html?title=multitasken-is-compleet-inefficient">Compernolle</a>.
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
En uit de Monitor blijkt dat in de les:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
46% wel eens privé-berichtjes stuurt tijdens de les; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
28% Facebook of Instagram checkt; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
10% wel eens stiekem een filmpje of een foto in de klas
maakt. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Meisjes doen de bovengenoemde dingen aanzienlijk vaker dan
jongens (p.74).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Algemene blijkt met betrekking tot school en huiswerk: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
53% zegt regelmatig via sociale media (<i>WhatsApp, Twitter of
Facebook</i>) aan klasgenoten te vragen wat het huiswerk is; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
25% gebruikt sociale media om taken te kunnen verdelen bij
het samenwerken, of om scans van aantekeningen aan elkaar door te sturen<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
en 13% verstuurt zelf geschreven samenvattingen of foto’s
van het eigen huiswerk aan klasgenoten, of vraagt de klasgenoten om hun al
gemaakte huiswerk op te sturen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
In The Digital Turn beschrijft Wim Westera, hoogleraar
Digitale Media van het Welten-instituut, de invloed van de digitale revolutie
op de manier waarop wij ons leven inrichten. The Digital Turn analyseert hoe de
technologieën van <i>Twitter</i>, <i>Apple</i>, <i>Facebook</i>, <i>Google</i> en anderen ons gedrag
veranderen, en onze sociale interacties, de economie, en ons denken
beïnvloeden. Daar kunnen vervelende kanten aan zitten, maar hoe kunnen we dit
proces positief beïnvloeden?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Ik citeer uit The Digital Turn: “We have to accept that
digital media irreversibly change our habitat. They create new extensions of
reality, along with new representations, altered identities, and new forms of
being. How should we deal with this? The only option is to become media
literate. We should involve our unique cognitive abilities to remain in control
of it, just as we successfully defeated our predators and survived natural
disasters and other adversities. Media literacy should be introduced as a
mandatory subject in schools. It is peculiar that we are systematically taught
to read and write but not how to derive meaning from the readings and writings
that we encounter in the most complex and impenetrable fabric of digital
media.” (<a href="http://www.thedigitalturn.co.uk/TheDigitalTurn.pdf">Digital
Turn, p. 141,142</a>)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Mediageletterdheid of mediawijsheid dus. Maar hoe? Misschien
is het <a href="https://www.nationaalmediapaspoort.nl/">Nationaal Media
Paspoort</a> dat nu op de basisscholen kan worden gebruikt een goede eerste
aanzet om te komen tot een doorgaande leerlijn Mediawijsheid. Er waren al
eerder initiatieven om tot meer eenheid te komen zoals bijvoorbeeld het <a href="https://www.diplomaveiliginternet.nl/">Diploma Veilig Internet</a>. Maar
eigenlijk zou mediageletterdheid in elk vak, overal integraal aan bod moeten
komen. Voorwaarde is wel dat de docenten zelf mediawijs zijn.<o:p></o:p></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6196184304958565575.post-23901917881424450402015-10-16T12:01:00.000+02:002015-10-28T12:09:36.823+01:00Het onderwijs wordt één grote game<div class="MsoNormal">
Nadat ze vroeg in de ochtend de barre tocht naar school
hadden gemaakt, kwamen onlangs enkele leerlingen tot de ontstellende wetenschap
dat er geen ochtendperiode was. Een gapend gat doemde op in hun ochtendritme.
Zij meldden zich in de Mediatheek, wisten niet direct wat te doen, en daarom
liet ik ze een uurtje coderen. In dat code-uur moeten ze door logisch nadenken
in zo min mogelijk stappen (programmeercode) een poppetje door een doolhof
loodsen. Ik geef dergelijke programmeeropdrachten wel vaker aan leerlingen, die
even in een gat vallen, en merk eigenlijk altijd dat ze enthousiast bezig gaan.
Ik hoefde ze ook niet specifiek te motiveren, de geboden spelvorm werkt
blijkbaar al motiverend genoeg. </div>
<div class="MsoNormal">
Wat mij verder opvalt is dat de dwingende vorm
van zo’n interactieve digitale opdracht altijd goed uitpakt. Uitleg,
hulpbronnen, suggesties, volgorde, opbouw, alles kan zonder tussenkomst van een
docent zelfstandig worden gevolgd en opgelost. Dit is tussen haakjes ook waarom
ik een groot fan ben van de webquest, Met de webquest geef je structuur aan je
digitale opdracht en kan de leerling door op de onderdelen van de opdracht
(tabbladen) te klikken eigenlijk altijd direct duidelijkheid en uitleg krijgen.
De leerling krijgt daarmee een zekere autonomie over het leerproces en dat is
volgens mij heel belangrijk in het leerproces. De vorm van de opdracht werkt
ook altijd door in de sfeer in de Mediatheek, de leerlingen zijn echt aan het
werk!</div>
<div class="MsoNormal">
Er viel mij echter nog iets op bij de leerlingen die in dat vroege uurtje
de basis van het programmeren probeerden te ontdekken. Zij losten <b>samen</b> de
problemen op die ze tegenkwamen tijdens het code-uur en hoewel het er soms in
de discussie hard aan toe ging, redden ze het op die manier allemaal. Weliswaar
hadden ze uiteindelijk meer coderegels nodig dan wenselijk was, maar ze hadden
binnen het uur alle 20 cases met een grote verbetenheid behandeld. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Voorwaarde voor het slagen zo’n opdracht is natuurlijk wel
dat de spelvorm op een bepaalde manier in elkaar steekt. Menno Deen van de TU
Eindhoven onderzocht <a href="https://www.academia.edu/10178048/G.A.M.E._Games_Autonomy_Motivation_and_Education_How_autonomy-supportive_game_design_may_improve_motivation_to_learn">hoe
games leerlingen kunnen motiveren om te leren</a>. Hij ontdekte dat niet alle
spelletjes geschikt zijn. Basis van zijn onderzoek is de zogenaamde zelf
determinatie theorie. Die zegt dat je dingen vanuit jezelf onderneemt wanneer
je je competent, verwant en autonoom voelt. “Voor intrinsieke motivatie is een
aantal elementen belangrijk. Bijvoorbeeld competentie: het gevoel dat je iets
kan. Maar ook een bepaalde relatie met anderen; je werkt samen of voelt juist
competitie. Die beide factoren zijn al duidelijk aanwezig in het onderwijs: er
ligt een grote nadruk op competenties en in de klas kunnen leerlingen elkaar
motiveren. Maar het derde element ontbreekt vaak: autonomie, het gevoel dat je
een eigen inbreng hebt. Games zijn daar juist heel sterk in, dus ik dacht: dat
is misschien interessant om naar te kijken: wat betekent autonomie, wat
betekent dat in games en wat voor impact heeft dat op motivatie?”, aldus Deen.
(Bron: <a href="http://fastmovingtargets.nl/episodes/doctor-menno-deen-gepromoveerd-op-games-en-motivatie/">Fastmovingtargets</a>) Deens
conclusie is dat games een waardevol leerinstrument kunnen zijn mits ze
aansluiten bij de verwachtingen van de leerlingen over het leerproces. Het
motiverende element aan games - het zelfstandig keuzes kunnen maken - past
prima binnen de ontwikkelingen van nieuwe leersystemen in het onderwijs."
(Bron: <a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/games-in-de-klas-niet-elk-spel-is-geschikt/">Kennisnet</a>)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
We hebben het steeds over opdrachtvormen waar spelelementen
in zitten, gaming of gamification. Je moet iets op een bepaalde wijze oplossen,
binnen zo veel stappen. Uiteindelijk krijg je een score en in het geval van het
code-uur een certificaat. Allemaal elementen die motiverend werken. Dat is ook
waarom de Kahn-academy gebruik maakt van badges en daarmee eigenlijk een spelelement
toevoegt. In de MOOC <i>Gamification</i> van Cubiss wordt gesteld: “Het zorgt allemaal
voor Game Thinking, een van de belangrijkste principes van gamification. Het
gebruik van spelvaardigheden en het ervaren van een spelomgeving. Game thinking
ofwel ‘game-denken’ is de kracht onderkennen van elementen zoals competitie,
samenwerking, exploratie, levels en een boeiend verhaal en deze integreren in
je onderwijsleersituatie.”<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p><span style="background-color: rgba(28, 28, 28, 0.8); color: #bbbbbb; font-family: Roboto, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 11px; line-height: 15.8889px;"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="https://www.youtube.com/embed/fJ9aYUpDuK4" width="425"></iframe></span></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Dat is voor Deen echter niet in alle gevallen genoeg. Hij
zegt daarover: “Soms worden er ook onderdelen van games gebruikt bij het leren
- zogeheten gamification - zoals badges of puntensystemen. Het motiveert
leerlingen wellicht om punten te behalen, een beloning van buitenaf die op
korte termijn werkt, maar het motiveert ze niet intrinsiek om te gaan leren”.
(Bron: <a href="https://www.kennisnet.nl/artikel/games-in-de-klas-niet-elk-spel-is-geschikt/">Kennisnet</a>)
Intrinsieke motivatie komt vanuit de persoon zelf, vanuit de intrinsieke waarde
die gehecht wordt aan het uitvoeren van de activiteit of voor het behalen van
een doel in de toekomst.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Een game is een interactief digitaal spel. De speler
beïnvloedt het verloop van het spel, door wat hij doet en door hoe goed hij
speelt. De game reageert adaptief. De speler of spelers werken aan een doel dat
vooraf vaststaat. (Bron: <a href="https://www.leraar24.nl/dossier/5920/games-in-het-onderwijs#tab=0">Leraar
24)</a> De naamgeving is m.i. nog steeds wat onduidelijk en termen worden vaak
door elkaar heen gebruikt. Volgens mij bestaat er lesmateriaal met
spelelementen (badges, levels), er zijn educatieve games (bv. code-uur) en
serious games (bv. <a href="http://www.enercities.eu/">Enercities</a>). Bij
serious games kunnen leerlingen oefenen in virtuele omgevingen die in het echt
niet voorhanden zijn. Zo leren zij uiteenlopende situaties in te schatten en op
basis daarvan te handelen. Communicatie, samenwerkend oplossen tussen de
leerlingen is daarbij heel belangrijk. Het gaat niet alleen om het behalen van
het doel van het spel maar ook om het vergroten van je kennis, het leren op
zich. (Voor een overzicht van soorten serious games zie: <a href="http://han.surfsharekit.nl:8080/get/smpid:14359/DS1">O&O, nr. 5, 2012</a>.)
Lonneke Brands (1992) studeert psychologie aan de Universiteit Twente. In haar
bachelorthese heeft zij onderzocht of - in dit geval - basisschool leerlingen
meer leren van een serious game in tweetallen dan individueel. Communicatie
maakt kennis expliciet - dat is een ontdekking waar de makers van serious games
hun voordeel mee kunnen doen, aldus Brands in Didactief. Vaak speel je een
serious game intuïtief en daar is niks mis mee, maar de opgedane kennis uitleggen
aan een ander resulteert pas echt in een verankering in het
langetermijngeheugen. (Bron: Didactief, Oktober 2015) Dat is dus precies wat ik
zag gebeuren in het bovengenoemde code-uur.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ook TNO heeft <a href="https://www.ou.nl/documents/10815/36320/OI_2013_2_Onderzoek_seriousgaming.pdf">onderzoek</a>
gedaan. Serious gaming waarbij gebruik gemaakt wordt van simulatie kan
abstracte leerstof beter visualiseren en praktisch toepasbaar maken. Het
spelkarakter waarbij doorgaans gewerkt wordt met een scoresysteem motiveert
leerlingen om steeds beter te worden. Leerlingen vinden spelenderwijs leren met
behulp van serious gaming over het algemeen leuk. Dit past in hun huidige
belevingswereld, ook thuis. TNO deed onderzoek naar de effectiviteit van vijf
verschillende serious games op vijf scholen. Het onderzoek heeft een aantal
interessante algemene inzichten opgeleverd die veel theorie over de meerwaarde
van serious games voor het leerproces bevestigen, namelijk dat typerende
kenmerken van een game, waaronder flow of engagement, het spelelement, de
manier van scoring en feedback, en de mogelijkheden voor samenwerking zorgen
voor een hogere self-efficacy, een meer zelfsturende houding, een hogere
motivatie en actiever leren dan een traditionele, klassikale les. Bekijk
hierover ook eens het artikel <a href="http://ww2.kqed.org/mindshift/2015/03/23/six-powerful-motivations-driving-social-learning-by-teens/">‘Six
Powerful Motivations Driving Social Learning By Teens‘</a> van David Price over
hoe Gamification op de behoefte van jongeren kan inspelen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Hoe kunnen docenten gefaciliteerd worden om effectieve
gamelessen te geven in het voortgezet onderwijs? Aan de hand van deze vraag
gingen onderzoekers van de Hogeschool Utrecht, in samenwerking met Unic in
Utrecht, op <a href="http://docplayer.nl/975215-Implementatie-van-games-in-het-onderwijs.html">onderzoek</a>
uit. Als onderzoeksmiddel is een digitale vragenlijst gebruikt en zijn
vervolgens aanvullende interviews afgenomen. Daaruit blijkt dat bijna 90
procent van de respondenten (docenten van Unic) positief is over het gebruik
van games in de les. Het meest genoemde argument om games te gebruiken is om
ongemotiveerde leerlingen aan het leren te krijgen. Ondanks het enthousiasme
hebben de meeste respondenten (63%) nog nooit games gebruikt in de les.
Ongeveer een derde zet er zo nu en dan een in; meestal voor inzicht in en
toepassingen van de lesstof. Maar ook oefenen en het aanleren van vaardigheden
en kennis scoren hoog als doel bij de inzet van games. Plezier, motivatie en
spelling en grammatica worden ook als doel genoemd. Bijna de helft van de
docenten wil graag games gaan gebruiken en iets minder dan de helft zou dat
misschien wel willen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Het merendeel van de geïnterviewde docenten heeft behoefte
aan ondersteuning bij de implementatie van games in de les. Zo heeft:</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
69% behoefte aan ondersteuning bij het maken van
lesmateriaal;</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
zou 66% ondersteund willen worden bij de didactische inzet
van games;</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
57% bij de keuze van de juiste games (een overzicht,
koppeling aan leerdoel of informatie over leeropbrengsten);</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
40% bij het maken van educatieve games;</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
en 29% bij de uitvoering van de gamelessen.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Een klein deel van de respondenten geeft aan behoefte te
hebben aan een databank van bruikbare games, meer tijd om zich er in te
verdiepen en kant-en-klare games. (Bron: <a href="http://onderwijsvanmorgen.nl/Hoe-Nederlandse-docenten-denken-over-games-in-het-onderwijs">Onderwijsvanmorgen</a>)
Gelukkig is hiervoor al een <a href="http://portmantoo.nl/overzichtsites-van-educatieve-games/">overzicht</a>
van Heleen Groenendijk beschikbaar en bestaat er de <a href="http://www.databankgames.nl/">Databank Games</a>.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Verder lezen:<a href="https://www.leraar24.nl/dossier/5920/games-in-het-onderwijs#tab=0">Dossier:
Games in het onderwijs</a> ; <a href="http://han.surfsharekit.nl:8080/get/smpid:14359/DS1">O&O, nr. 5, 2012</a>
; <a href="http://4w.kennisnet.nl/artikelen/2014/06/04/games-en-burgerschap/">Games
en burgerschap</a><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<a href="http://missionstart.nl/">Missionstart </a>houdt
volgend jaar een conferentie voor docenten en ontwikkelaars</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Zie ook <a href="http://media-ictenmedia.blogspot.nl/search/label/games">eerdere
blogs Mediatheek 14A</a></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
Willem Visscherhttp://www.blogger.com/profile/13314313424360203833noreply@blogger.com0