dinsdag 21 mei 2013

Het nieuwe zoeken

Het is eigenlijk nog steeds behelpen met het zoeken naar informatie op internet middels “gewone” zoekmachines. Als je bijvoorbeeld via de Google zoekmachine informatie zoekt, typ je een paar zoektermen in en Google geeft een lijst van webpagina's of documenten die mogelijk voor jou nuttige informatie bevatten. De zoekmachine weet alleen dat de zoekwoorden voorkomen in de pagina's in de lijst, de inhoud van die pagina's is Google echter onbekend. Dan wordt het hard werken, want waar staat de informatie die je zoekt en hoe betrouwbaar is die? 



Zoekmachines zijn dom en weten de betekenis van woorden niet, zij zien slechts letters in een bepaalde volgorde. Daardoor geven ze ook geen antwoorden, maar een lijst van documenten waarin jouw woorden voorkomen zonder dat daar samenhang of betekenis in zit.

De Britse wiskundige Stephen Wolfram lanceerde al in 2009 de meest ambitieuze zoekmachine sinds Google. Volgens Stephen Wolfram is WolframAlpha een "computergestuurde kennismachine", die de haar gestelde vragen begrijpt en de wiskundige en computergestuurde vaardigheid bezit om er een accuraat antwoord op te geven. De machine is dus geprogrammeerd om antwoorden te geven op specifieke vragen en niet zoals bij Google een oneindige rij documenten te presenteren waarin mogelijk het door jouw gezochte te vinden is. Wiskundige problemen zijn dankzij de door Wolfram Research ontwikkelde software Mathematica geen probleem meer. Het antwoord op je vraag wordt berekend door met bepaalde algoritmen door die database te zoeken. 
Alle informatie die gevonden is met jouw zoekterm, wordt weergegeven met vermelding van de bron. Je kunt dus meteen verder met de informatie die je ontvangen hebt. Google zoekt voor ons wat anderen hebben gepubliceerd, WolframAlpha brengt samen wat we weten.



WolframAlpha werkt niet zoals een “gewone” zoekmachine of online encyclopedie. Gebruikers kunnen opmerkingen of aanvullingen niet zelf toevoegen. Professionals controleren en testen alle informatie die aan de database wordt toegevoegd. Ondertussen levert Wolfram ook verschillende apps met scholierencursussen voor de exacte vakken.

Als je WolframAlpha als “antwoord”machine gebruikt moet je echter wel uitgaan van de Amerikaanse taal. Poetin levert bijvoorbeeld een verwijzing naar een vergelijkbaar Amerikaans woord als Poetic op. Putin, echter, levert wel de juiste informatie plus afbeelding. De feiten zijn echter vrij basaal, maar wel wordt een statistiek geleverd van de zoekgeschiedenis op Wikipedia en een bronnenlijst om mee verder te gaan. Historici en politicologen zullen echter niet warm lopen voor deze basale encyclopedische informatie, de kracht van WolframAlpha ligt dan ook vooral bij de Betavakken, aardwetenschappen en bijvoorbeeld astronomie. Vul bijvoorbeeld eens in: “x+y=10, x-y=4” of “Halley's comet” en je ziet het grote verschil met Google. Een online zoektocht naar bijvoorbeeld het Bruto Nationaal Product (GNP) van Nederland, levert bij Google een groot aantal verwijzingen op. WolframAlpha komt met cijfers. Je kunt verder in WolframAlpha formules invoeren en berekeningen laten uitvoeren. Zoek hier bijvoorbeeld eens de hoogte van de Eifeltoren, informatie over een willekeurige stad, of vergelijk steden met elkaar etcetera.

Lexxe is een van origine Australische zoekmachine die gebouwd is op natural language processing technologie. Lexxe claimt zowel simpele keywords te kunnen verwerken als 'natural language'. Je typt een vraag in, en krijgt een antwoord in plaats van een lijst met resultaten. Je maakt daarbij gebruik van een “Semantic key” die geel oplicht in de balk. Bijvoorbeeld kies “disease:” en voeg dan “Netherlands” toe. Lexxe weet dat cancer, aids en tuberculose ziekten zijn en relateert die dan aan Nederland. De ziekten lichten geel op in de zoekresultaten. Dit is wat we nu verstaan pnder het semantische web of web 3.0. Lexxe beschikt nu over meer dan 500 “Semantic keywords”.



En wat doet Google? Wolfram Research sloot een aantal jaar geleden een deal met Microsoft om functionaliteit in Bing te integreren. Nu blijkt dat Wolfram ook bijna een deal met Google had. Dit vertelde Stephen Wolfram onlangs in een interview met de organisatoren van The Next Web-conferentie 2013 in Amsterdam. Google is ondertussen echter ook zelf bezig om antwoorden te geven op zoekopdrachten middels de Knowledge Graph. De Knowledge Graph haalt haar data uit verschillende databases, waaronder Wikipedia, Freebase en de CIA World Facebook. Daarnaast hebben de gebruikers van Google een groot aandeel aan de informatie die wordt getoond in de sidebar. Alle data die wordt verzameld van gebruikers, wordt terug gestopt in de database en gebruikt om een beter zoekresultaat te tonen. Hoe meer gebruikers klikken op een link, hoe meer deze belangrijk zal worden bevonden.

 

Ook Facebook laat je in een nieuwe zoekpagina zoeken naar personen, foto’s, plaatsen, bedrijven en muziek/ bands. Eenzelfde zoekopdracht levert voor jou een ander zoekresultaat op dan wanneer ik de zoekopdracht uitvoer. Het zijn dus hier vooral zoekresultaten gekoppeld aan wat Facebook van jou weet. Dat heet bij Google Search plus your World. Het eerste filmpje in deze bijdrage over het semantische web verwijst naar de gevaren hiervan.



Voor de Betavakken is WolframAlpha inderdaad handig en ook Lexxe biedt hoop voor de toekomst, maar we zijn er nog lang niet. Als je voor je antwoord afhankelijk bent van het klikgedrag van anderen, zoals bij Google, dan voel ik mij daar niet prettig bij. Ik hou het voorlopig dan ook nog maar even bij mijn eigen bookmarks.

dinsdag 14 mei 2013

Lesideeën over de Gouden Eeuw

De Gouden Eeuw valt grofweg samen met de 17e eeuw. Tijdens deze periode had de Republiek der Nederlanden een vooraanstaande rol in de wereldpolitiek. Vooral door de nijverheid en de koloniale handel werd de Republiek een welvarend land. De Nederlandse zeemacht kende in deze periode haar hoogtijdagen. De Gouden Eeuw was een eeuw van wereldhandel met de oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en de West-Indische Compagnie (WIC), economische bloei, rijkdom, zilver, regenten, culturele en religieuze diversiteit, florerende wetenschap, hoogwaardige schilderkunst en de aanleg van de Amsterdamse grachtengordel. Maar De Gouden Eeuw had ook een donkere kant: het was ook een eeuw van slavernij en oorlogen.

De NTR en de VPRO zonden onlangs twee series uit: 'De Gouden Eeuw', een dertiendelige documentaire met Hans Goedkoop en de historische comedy voor alle leeftijden 'Welkom in de Gouden Eeuw', met Plien van Bennekom als Dorine Goudsmit. Beide series hebben een eigen website, waar je een glossy met het jaarlijkse nieuws vanaf 1585 tot 1688 kunt vinden. Met dit materiaal kun je in je lessen de Gouden Eeuw fantastisch inleiden. De Walburgpers gaf ook nog het gelijknamige boek uit bij de serie ‘De Gouden Eeuw’ (in de Mediatheek te leen).



Veel sites hebben dossiers rondom het thema Gouden Eeuw. Onder meer Isgeschiedenis, het Amsterdams Museum, Schooltv, de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Historisch Museum bieden uitgebreid informatie over deze periode. De Webexpo van het Nationaal archief presenteert een keuze van bijzondere, aangrijpende en mooie archiefstukken uit het Nationaal Archief. Je ziet verdragen, verslagen, brieven, kaarten en foto’s. Filter hier op thema Gouden Eeuw.

De Google Earth van de Gouden Eeuw was de Atlas De Wit. Dit is een unieke, historische atlas van cartograaf Frederick De Wit met 158 stadsplattegronden, stadsgezichten en gravures uit de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden (het huidige Nederland, België en Frans-Vlaanderen). De online versie vind je hier.

Speciaal voor de klassen 11 en 12 havo/vwo is er Het spel van de Gouden Eeuw voor iPhone, iPad en iPod. Lesmateriaal vind je ook op de site van het Amsterdams Historisch.

De aanloop naar de Gouden Eeuw was natuurlijk de Opstand tegen Spanje. De Universiteit Leiden heeft een website gewijd aan de Tachtigjarige Oorlog. Hier vind je de volledige tekst van het (uitverkochte) in 1995 uitgegeven Opstand der Nederlanden, 1555-1609, begrippenlijsten, bronnen, een tijdbalk, kaartmateriaal en spreuken en zegswijzen. Willem van Oranje gaat in Religie, rebellie en Republiek (1500-1600), een serie over Het verleden van Nederland, de strijd aan met de Spaanse koning Filips II. Speciaal voor de mavo klassen 7 en 8 is er een histoclip over de opstand. 


Ook de Amsterdamse grachtengordel onstond in de Gouden Eeuw. Op de tekentafel werd de grachtengordel ontworpen en het duurde uiteindelijk 50 jaar om het project te bouwen. Dit jaar vieren we het vierhonderdjarig bestaan.

Over de VOC en WIC is een dossier te vinden op Geschiedenis24. De geschiedenis van de VOC wordt uitvoerig behandeld op de site van het kenniscentrum van de VOC. Hier vind je ook het thema Slavernij en slavenhandel onder de VOC. Twee webkwesties over slavenhandel vind je hier en hier.

Zie ook: Lesidee: Slavernij