dinsdag 24 april 2012

Docent wordt digidocent

Ik maak me wel eens zorgen. De juiste toepassing en integratie van ict kan een grote meerwaarde hebben in het onderwijs, maar dat vraagt ook om een bepaalde vakbekwaamheid van de docent en een door scholen gedragen digitale didactiek. Nu wordt er steeds gezegd dat de huidige generatie leraren, de vijtigers zeg maar, niet zo met ict zijn opgegroeid. Zij hebben geen idee hoe ze media en moderne technologie moeten inzetten. Als je dit maar vaak genoeg zegt hoef je ook niets meer te doen. Ze zijn als het ware een ‘lost generation’. Nee, wij focussen ons op de nieuwe generatie leraren, die geboren en getogen zijn met smartphone’s, tablets, mp3/4 etcetera. Dus het komt vanzelf goed. Jammer, maar dat gaat niet gebeuren. Ten eerste besteden de lerarenopleidingen nog steeds te weinig aandacht aan digitale didactiek. Ten tweede is inmiddels bewezen dat de groep leraren waar wij ons voor de toekomst op focussen ons niet gaan redden. Je wordt geen mediavaardige docent van opgroeien in een mediarijke wereld. Uit onderzoek blijkt dat juist docenten geboren tussen 1951 en 1962 beter leren, actiever omgaan met digitale informatie en beter online werken met anderen dan docenten geboren na 1982. Over dit onderzoek berichte ook het tijdschrift Didactief in januari onder de kop: De digidocent komt er aan … of toch niet? Ik ben dan ook veel minder optimistisch dan bijvoorbeeld hoogleraar Martens die op de Avond van het Onderwijs in 2011 de stelling verdedigde dat ict de belangrijkste sleutel is naar beter onderwijs. Vooral zijn optimisme dat de komende verjonging van het docentencorps tot meer ict-bewustzijn en kwaliteit zal leiden onderstreep ik niet. Want hoe gaat dat gebruik van ict er uit zien?

Ander onderzoek (De visie van leraren, ouders en leerlingen op de kwaliteit van het onderwijs) stelt: bijna driekwart (72%) van de leraren vindt dat zij de vaardigheid hebben om nieuwe media/computers te gebruiken tijdens lessen. Een tiende van de leraren stelt dat zij deze vaardigheid niet hebben. Eigenlijk geen probleem dus, behalve dan voor die 10%. De cijfers zijn recent (2011) en werden gepresenteerd op de Avond van het Onderwijs 2011. Hebben deze docenten het echter over de toepassing van digitale didactiek in het onderwijs of bedoelen zij sec het gebruiken of kunnen bedienen van nieuwe media? Het onderzoek laat verder weinig verschil zien in leeftijd en geslacht waar het de inzet van en houding ten opzichte van ict betreffen. Mannen zijn ook niet positiever over ict dan vrouwen in het onderwijs.
Maar worden de nieuwe media niet vooral aanvullend gebruikt in het onderwijs? Klassikaal lesgeven staat eigenlijk nog steeds tegenover zelfstandig werken op met behulp van de computer. De cijfers uit het onderzoek zijn soms moeilijk te duiden (hoe schat de individuele docent de vraag in?) en zien er m.i. veel optimistischer uit dan de praktijk. Ik denk dat nieuwe media en ict vooral als aanvullend op het gewone, traditionele onderwijs worden gewaardeerd door betrokkenen in het onderzoek. Dat betekent dus geenszins dat ict geïntegreerd is in het onderwijs. Mijns inziens ontbreekt het nog steeds aan een breed gedragen en ontwikkelde digitale didactiek.

Wat doet de overheid ondertussen? Die zet de ict-bekwaamheidseisen weer op de agenda. De discussienota van Kennisnet veronderstelt ict bekwaamheid op drie kerntaken. Dit geef ik hieronder - verkort (en onvolledig) - weer (lees daarvoor het rapport):
● Didactisch handelen
De leraar integreert ict-hulpmiddelen in zijn onderwijs. Hij laat zijn leerlingen op zo’n manier leren met behulp van ict-hulpmiddelen dat zij beter presteren dan als hij andere hulpmiddelen zou gebruiken.
● Werken in de schoolcontext
De leraar gebruikt de ict-systemen van zijn school voor het communiceren met leerlingen, ouders en collega’s én voor het verantwoorden van zijn eigen handelen.
● Persoonlijke ontwikkeling De leraar onderhoudt en ontwikkelt zijn eigen bekwaamheid met behulp van ict.

Hoe lang hebben we het er nu al over? André Manssen schreef anderhalve maand geleden op zijn blog een prikkelend stuk hierover. André eindigt met: “Lijkt me allemaal heel duidelijk en concreet. Na 20 jaar werken met ICT op school eindelijk ‘bekwaamheidseisen’. Kunnen volgens mij zo gebruikt worden! Als uitgangspunt voor sollicitatie-gesprekken, functioneringsgesprekken en beoordelingsgesprekken, teamvergaderingen, deskundig-heidsbevordering, je POP, samenstelling ICT-plan, Schoolplan, Schoolgids en noem maar op. Maar nee…, er blijft werk aan de winkel..!! Voor minstens nòg eens twintig jaar. Aan het eind van het rapport wordt namelijk gezegd: “Deze discussienota is een start voor verdere ontwikkelingen …”


Ik wordt er wel een beetje moe van, maar kerntaak 1 (Didactisch handelen) geeft hoop. Als je een mening hebt en mee wil praten en je hebt een Linkedin-account, sluit je dan aan bij de groep Ict-bekwaamheidseisen op Linkedin. Trap alleen niet in de valkuil om het alleen over de gadgets te hebben en de bediening daarvan, maar eis bijscholing in digitale didactiek. Want hoe integreer je anders ict in je onderwijs?
Verder lezen kan: Didactief, januari 2012; PrimaOnderwijs.nl, april 2012 en COS van januari 2012 met een artikel van Brigitte Bloem: "Nog een wereld te winnen".

Geen opmerkingen:

Een reactie posten