Stuur je gedicht weer in

Is moderne poëzie te moeilijk? Ja, zegt filosoof Theo de Boer. "Een gymnasiast leest makkelijker een Romeinse dichter als Vergilius (70-19 v. C)  dan een moderne dichter uit de 20ste eeuw als Lucebert. Ik heb me vaak afgevraagd wat daar de reden van is. Gaat het over andere onderwerpen dan vroeger? Zijn de poëtische technieken gecompliceerder geworden? Zijn stijlmiddelen als metafoorgebruik, rijm, enjambement een andere rol gaan spelen? Waarschijnlijk wel." (Bron: Trouw)

In De doorgaande leeslijn 0-18 van Stichting Lezen wordt over lezen van (jeugd)literatuur gezegd dat het toegang geeft tot nieuwe werelden en het onder andere mogelijk maakt kennis te nemen van bepaalde reflecties op leven en menszijn. Dat geldt zeker ook voor poëzie, niet alleen voor proza. In Trouw (30-12-2006) beweert De Boer zelfs “De huidige samenleving en ook de filosofie streven naar eenduidigheid, maar de poëzie cultiveert de ambiguïteit. Poëzie houdt zich bezig met wat door de mazen van de werkelijkheid kruipt. Dat kan in de wetenschap van nut zijn, maar ook zeker bij het bestuur en beheer van een land.” (dit citaat is afkomstig uit : Een leerlijn poëzie schrijven en lezen voor het voortgezet onderwijs)

Hoe kun je dan toch interesse voor poëzie opwekken bij leerlingen? Neem teksten die aansluiten bij het ontwikkelingsniveau en literair leesniveau van de leerlingen en ga dat net een beetje oprekken. De leerlijn poëzie begint dan ook met gedichten dichtbij de belevingswereld van de leerlingen en gaat van daaruit verder. "Uit onderzoek blijkt dat creatief schrijven (hier van gedichten) leesplezier en inzicht in literaire teksten (gedichten onder andere) kan vergroten. En omgekeerd: schrijftalent kan verder ontwikkeld worden wanneer lezen aandacht krijgt. De combinatie van (gedichten) lezen en schrijven kan de betrokkenheid van de leerlingen vergroten. Zelf iets doen, experimenteren en goede voorbeelden bekijken, hebben naast het analyseren/overdenken een belangrijke plek in het leren."(Leerlijn poëzie, p.10)

Het Poëziepaleis is hét landelijke aanspreekpunt voor iedereen die meer wil weten over poëzie voor en door kinderen en jongeren. Het organiseert onder andere de wedstrijden Kinderen en Poëzie voor basisscholen en Doe Maar Dicht Maar voor het voortgezet onderwijs. Je kunt trouwens vanaf nu weer gedichten insturen voor Doe Maar Dicht Maar 2016! De deadline is 5 februari 2016. Doe Maar Dicht Maar is de landelijke dichtwedstrijd voor schoolgaande jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Wijs je leerlingen daar eens op, alle jongeren mogen meedoen. leerlingen hoeven dus niet persé een briljante schrijver te zijn of ervaring met dichten te hebben. Ook hoeven ze niet een 'klassiek' gedicht te schrijven, maar je mag bijvoorbeeld ook een rap of een songtekst maken. Kortom, wees creatief en laat de fantasie van je leerlingen de vrije loop! (zie ook : Twitter in de klas?) 

Sinds januari 2013 is Gedichtendag de start van de Poëzieweek. Onder het motto Jaren die druppelend versmelten staat de Poëzieweek in 2016 in het thema van herinneringen. De Stichting lezen Vlaanderen en Stichting Lezen Nederland en de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek ontwikkelden lesmateriaal voor de Gedichtendag. Meer lesmateriaal vind je hier.

Het lijkt trouwens wel of poëzie en wedstrijden onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Raadgedicht is een gedicht waarin één woord ontbreekt. Dit woord is afgedekt en alleen de dichter kent het woord. Maar misschien kun jij het raden? De gedichten zijn geschikt voor mensen van 10 tot 110 jaar. Volwassen en kinderen kunnen zelfstandig meedoen en scholen kunnen met een klas meedoen. Er zullen in 2015 tien gedichten van bekende Nederlandse kinderboekenschrijvers verschijnen Elke maandag verschijnt er een nieuw gedicht. Elke vrijdag kun je de oplossing lezen.

De Leerlijn poëzie is belangrijk als je niet alleen af en toe wel wat wil doen aan poëzie maar op zoek bent naar een structuur. “De poëzieleerlijn die we hier presenteren wil juist bereiken dat poëzie voor alle niveaus in het voortgezet onderwijs toegankelijk wordt en dat er een (talent)ontwikkeling plaatsvindt”, aldus de makers. “Poëzieonderwijs (meestal als onderdeel van literatuuronderwijs bij Nederlands) heeft zich vaak beperkt tot (vormtechnische) analyse van gedichten over onderwerpen 'voor volwassenen'. Dat heeft de liefde voor de poëzie bij de meesten niet doen opbloeien.”
Misschien kan PoëziePromotieMachien hier een helpende hand bieden. Dit is een website waar een leerling in een aantal stappen bij een gedicht uitkomt dat hem of haar aanspreekt. Nog altijd heel interessant vind ik Poëzie op Kennisnet, waar een keuze gemaakt kan worden tussen een leuk, uitdagend en ingewikkeld gedicht. In de playlist van il Luster op YouTube vind je animaties gebaseerd op gedichten.

Je kunt nog meer materiaal vinden op YouTube: voor gevorderden is er Dichter draagt voor. De Dode Dichters Almanak laat reeds overleden dichters op video voorlezen uit eigen werk. De video’s zijn te zien op Teleblik, een selectie op NPO Geschiedenis. De Dode dichters almanak was een nachtelijk televisieprogramma over poëzie dat werd gemaakt door de VPRO. Het programma bestaat uit een voorgedragen gedicht van een dode dichter uit binnen- of buitenland, opgedoken uit het archief. Het eerder genoemde Poëzie op Kennisnet zou het programma scharen onder Ingewikkeld.

De Nederlandse Poëzie Encyclopedie is een onmisbaar naslagwerk voor de Nederlandstalige poëzie. Je vind hier uitgebreide bio- en bibliografische informatie over dichters van 1900 tot nu.

Zie ook: Poëzie